C - Rijtuigen Plan C

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

Plan C is een verzamelorder. Naast de hier beschreven getrokken postrijtuigen Pd 7911 - 7920 maken de serie stroomlijn postrijtuigen Pec 922 - 936 hier deel van uit. Een beschrijving is bij Pec - Rijtuigen Pec te vinden. Tot de order behoren verder nog 50 treinstellen EM’46; ElD2 221 - 240 en ElD2 270 - 299, waar ook de beschrijving is terug te vinden

Geschiedenis

In 1949 werd het besluit genomen om 70 nieuwe D-trein rijtuigen Plan D aan te schaffen om het door de Tweede Wereldoorlog uitgedunde materieelpark aan te vullen. Tevens werden 10 postrijtuigen aangeschaft voor het vervoeren van post. Deze rijtuigen worden door Allan in Rotterdam ontworpen op basis van de eisen van de PTT.


Op 11 oktober 1952 organiseerde de NS een materieelshow in 's-Hertogenbosch in het kader van de najaarsvergadering van het Koninklijk Instituut voor Ingenieurs. Locomotief 1305 reed samen met de rijtuigen Plan D AB 7710 + C 7829 + RD 7656 +P 7920 mee in deze materieelshow.


Technische gegevens

De rijtuigen hebben een lengte van 22,65 meter en een totaal gewicht van 43 ton. De rijtuigen zijn toegelaten voor een maximum snelheid van 140 kilometer per uur.


Uitvoering

Het onderstel en bakgeraamte komen uiterlijk overeen met de vooroorlogse Bolkop rijtuigen. De afwijkingen ten opzichte van deze rijtuigen was de aangebrachte turkooizen kleur, elektrisch verlichte sluitseinen, TL verlichting in het interieur en verlichting bij de treeplanken wanneer de deuren waren geopend. Het rijtuig is opgebouwd uit stalen stelbalken met een U-profiel. De zijwanden zijn recht in plaats van licht bollend, zoals de rijtuigen Plan D. De constructie van de ramen komt overeen met de motorrijtuigen en treinstellen DE1 en DE2.

Het rijtuig is bij de postzakkenafdeling voorzien van vier dubbele schuifdeuren aan elke zijde. Op deze manier kan men snel laden en lossen. In de postzakkenafdeling zijn tevens kasten geplaatst voor postpakketten. Onder deze kasten kunnen lege postzakken worden opgeborgen. Aan het uiteinde van het rijtuig bevinden zich tussen de sorteerafdeling en de kopdeuren het toilet en een garderobe, gescheiden door een middengang. In het dak van het rijtuigen ontbreken de karakteristieke lichtkappen. In plaats daarvan zijn vier vaste dakramen geplaatst, welke voorzien zijn van gordijnen om het felle zonlicht te kunnen weren. De kopdeuren zijn dubbel uitgevoerd en voorzien van een tochtdeur.

Het interieur van de rijtuigbak bestaat grotendeels uit de sorteer- en postzakkenafdeling. De sorteerafdeling bestaat uit loketkasten en een grote storttafel om de post te sorteren. Om de ruiten achter de loketkasten schoon te kunnen maken, zijn enkele kasten draaibaar gemaakt. Achter de storttafel bevind zich een kachel. Tevens zijn er twee bundelkasten in de sorteerafdeling geplaatst. Onder deze kasten bevinden 3 neerklapbare rekken voor postzakken. De postrijtuigen waren eigendom van de PTT en zijn daarom niet voorzien geweest van reclamebanen of NS-logo's. Zij waren wel voorzien van schilden met de tekst Nederlandse Posterijen. De rijtuigen zijn voorzien van een brievenbus met daarboven een wit briefembleem.

De draaistellen waren van het type PS en elektrisch gelast.


Inzet

De rijtuigen zijn bedoeld voor de inzet met de D-trein rijtuigen Plan D. Hiermee kwamen de rijtuigen ook in België en West-Duitsland. Hiertoe zijn de rijtuigen voorzien van een beperkte RIC-toelating. Medio jaren ’50 reed een postrijtuig mee in het treinpaar 171/172 van Hoek van Holland naar Altona. Het rijtuig was alleen gesteld op het gedeelte tussen Utrecht en Osnabrück. In 1961 vervalt de beperkte RIC-toelating.

In het binnenlands vervoer reden de rijtuigen mee in normale reizigerstreinen. De NS wilde echter dat de stationnementen verkort werden en het laden en lossen van de rijtuigen zorgden voor vertraging. Hierop werden aparte posttreinen ingevoerd. Deze werden getrokken door omgebouwde Blokkendoosrijtuigen (materieel ’24, serie 9200) en later met de motorposten (mP’s, serie 3000).


Op 31 mei 1970 gaat de dienstregeling 1970/1971 van start, oftewel het programma 'Spoorslag '70'. Er zijn voor de rijtuigen diensten.

De dienstregeling 1971/1972, ingaande op 23 mei 1971, laat diensten zien voor de rijtuigen.

De dienstregeling 1972/1973 laat diensten zien voor de rijtuigen.

De dienstregeling 1973/1974 heeft diensten voor de rijtuigen.

De dienstregeling 1974/1975, welke op 26 mei 1974 begon, heeft diensten voor de rijtuigen.

In de dienstregeling 1975/1976 zijn er diensten voor de rijtuigen.

De dienstregeling 1976/1977 heeft diensten voor de rijtuigen.

Met ingang van de dienstregeling 1977/1978 op 22 mei 1977 zijn er diensten voor de rijtuigen.

Met ingang van de dienstregeling 1978/1979 op 28 mei 1978 zijn er diensten voor de rijtuigen.

De dienstregeling 1979/1980 heeft geen diensten voor de 5 rijtuigen. Dit zijn aanzienlijk minder diensten dan het voorgaande jaar als gevolg van de opstart van het sternet voor het vervoer van post per mP en goederenwagens van het type Hbbkkss.


Revisie

Het rijtuig P 00-37 014 is na zijn revisie in de Haarlemse werkplaats op 29 augustus 1972 overgebracht naar de Utrechtse werkplaats. Hier is het rijtuig geschilderd. De aflevering van dit rijtuig vond plaats op 25 september 1972. Ook het rijtuig P 00-37 018 is geschilderd in de Utrechtse werkplaats. Het rijtuig kwam hiertoe op 12 oktober 1972 uit Haarlem. Na het schilderen keerde het rijtuig op 13 november 1972 terug naar Haarlem, alwaar de aflevering van het rijtuig op 20 november 1972 plaats vond.


Bijzondere uitvoeringen

  • Rijtuig 00-37 015 is vanaf eind 1976 in gebruik als magazijnwagen voor de ATB bij de Amsterdamse werkplaats Zaanstraat. Het rijtuig vervangt met deze functie het rijtuig 30 84 984 0 806-8. Het rijtuig heeft ter onderscheiding van de nog in dienst zijnde rijtuigen een geheel wit dak gekregen en is vernummerd naar 30 84 984 0 810. Deze functie vervult het rijtuig tot maart 1984.


Wijzigingen

De rijtuigen Plan C hebben weinig wijzigingen ondergaan.


Ombouw tot meetrijtuig

Rijtuig 00-37 018 is na zijn afvoer verbouwd tot meetrijtuig voor het CTO (Centrum voor Technisch Onderzoek). Hiervoor werd op 19 november 1979 toestemming gegeven door de directie van de NS. De verbouwing vond plaats in 1981 bij de Tilburgse werkplaats. Hierbij kreeg het een pantograaf op het dak. Daarnaast wordt een koepel op het dak geplaatst, waarin zich een camera bevindt die het gedrag van de stroomafnemer vast legt. De oorspronkelijke draaistellen worden vervangen door draaistellen van het type Y32. Het rijtuig wordt geel geschilderd. Aan de rechterzijde wordt groot het NS-logo geschilderd en aan de linkerzijde komt Meetrijtuig CTO te staan in grote letters. Het rijtuig wordt afgeleverd met het nummer 30 84 978 1 005-8. Met dit rijtuig kunnen de 7 oudere meetrijtuigen worden afgevoerd.

In wijzigt het nummer naar 60 84 978 1 005-1. In 1996 worden de letters CTO vervangen door NS TO. In juli 2000 gaat het rijtuig over van het CTO naar Eurailscout. In maart 2001 worden het logo van de NS en de tekst Meetrijtuig NS TO weggehaald. Daarvoor in de plaats komt het logo van Eurailscout. In 2003 heeft het rijtuig een onderhoudsbeurt gekregen in Tilburg en dat zou de laatste beurt zijn. Het systeem om de bovenleiding te meten moet vernieuwd worden. Het is niet lonend om een nieuw systeem in te bouwen in het rijtuig. Omdat vervanging door een ander meetrijtuig op dat moment niet mogelijk bleek, is het oude systeem nog enkele jaren gebruikt. Het rijtuig deed dienst tot medio 2008. Vanaf dat moment wordt de taak van het rijtuig overgenomen door de UFM120 van Eurailscout. Hiermee is het rijtuig overbodig geworden. Sinds 2009 staat het rijtuig in Amersfoort op het terrein nabij de voormalige wagenwerkplaats. In januari 2014 wordt het rijtuig overgedragen aan de SHD.

Nummer Ontstaan uit Ombouw in Aflevering/In dienst Buiten dienst
30 84 978 1 005-8 50 84 00-37 018-7 1980 1981 2009


Vernummeringen

De rijtuigen Plan C kwamen in dienst als P 7911 t/m P 7920. Door invoering van de computernummering in 1969 werd dit gewijzigd naar 50 84 00-37 011 t/m 50 84 00-37 020. Het verbouwde rijtuig 00-37 018 kreeg na de verbouwing het nummer 978 1 005. Later kreeg het rijtuig het RIC-teken en werd het vernummerd naar 978 1 005. Na zijn afvoer werd het rijtuig 00-37 015 in januari 1977 vernummerd tot 30 84 984 0 810. Hiermee werd het een terreinwagen van de afdeling Commerciële zaken. Het kwam bij de werkplaats Amsterdam Zaanstraat te staan als magazijnrijtuig voor de ATB.

Oorspronkelijk nummer Nummer vanaf 1969 Opmerkingen
P 7911 P 50 84 00-37 011-2 Invoering UIC
P 7912 P 50 84 00-37 012-0 Invoering UIC
P 7913 P 50 84 00-37 013-8 Invoering UIC
P 7914 P 50 84 00-37 014-6 Invoering UIC
P 7915 P 50 84 00-37 015-3 Invoering UIC
P 7916 P 50 84 00-37 016-1 Invoering UIC
P 7917 P 50 84 00-37 017-9 Invoering UIC
P 7918 P 50 84 00-37 018-7 Invoering UIC
P 7919 P 50 84 00-37 019-5 Invoering UIC
P 7920 P 50 84 00-37 020-3 Invoering UIC


Schadegevallen

  • Op 31 oktober 1983 ontspoort locomotief 1634 in Heeze. De locomotief is met de CTO-meettrein onderweg naar Eindhoven, als het in Heeze ontspoord. De trein berijdt met een te hoge snelheid een afbuigende wissel. De meettrein bestaat uit het voormalig Plan C-postrijtuig P 7918. Het doet dienst als CTO-meetrijtuig en is als 30 84 978 1 005-8 genummerd. Verder bestaat de trein uit 2 rijtuigen Plan E (B 29-37 354 en B 29-37 374), welke aan weerszijden van het meetrijtuig zijn geplaatst. De locomotief rijdt door de moestuin en komt op zijn zij in een woonhuis tot stilstand. De bewoonster komt te overlijden. De machinist en dochter van de bewoonster raakt gewond. De locomotief raakt zwaar beschadigd. Het Plan E rijtuig B 29-37 374 ontspoort en raakt hierbij beschadigd. Het CTO rijtuig ontspoort met een draaistel en raakt beschadigd. Het tweede Plan E rijtuig, de B 29-37 354 bleef vrij van schade. Het CTO rijtuig wordt hersteld en komt op in dienst.


Afvoer

Op 10 juni 1976 gingen de P 00-37 012, P 00-37 013, P 00-37 015, P 00-37 016 en P 00-37 019 buiten dienst. De rijtuigen P 00-37 012, P 00-37 013, P 00-37 016 en P 00-37 019 zijn op 11 oktober 1976 naar de Watergraafsmeer overgebracht. Op 23 november 1976 zijn de rijtuigen P 00-37 012 en P 00-37 013 van de Watergraafsmeer naar Amersfoort overgebracht. In Amersfoort worden de rijtuigen ontdaan van nog bruikbare onderdelen. Op 27 december 1976 keerden de rijtuigen terug naar de Watergraafsmeer. Op 4 januari 1977 zijn de beide rijtuigen naar Nieuwersluis overgebracht, onderweg naar sloper Koek. Op 7 december 1976 vertrokken de rijtuigen P 00-37 016 en P 00-37 019 van de Watergraafsmeer. Rijtuig P 00-37 016 werd naar Heerlen gebracht, waar het rijtuig tot begin juni 1977 dienst gedaan als wachtkamer. Door de verbouwing van het station was er tijdelijk geen wachtruimte. Het rijtuig is na afloop van deze tijdelijke inzet vervolgens naar Roosendaal overgebracht. Rijtuig P 00-37 019 werd op 7 december 1976 naar Maarn gebracht, waar het werd geplukt. Er was sprake van dat het rijtuig gebruikt zal gaan worden als clubhuis. Dit gebeurd echter niet. Op 21 juni 1977 wordt het rijtuig naar Roosendaal overgebracht. Op 23 november 1976 zijn de rijtuigen B 29-40 115, B 29-40 115, P 00-37 012 en P 00-37 013 naar Amersfoort overgebracht voor het uitnemen van onderdelen. Op 7 december 1976 is rijtuig P 00-37 016 naar Heerlen overgebracht. Het rijtuig zal hier dienstdoen als tijdelijke wachtkamer tijdens de verbouwingen aan het tweede perron. Het rijtuig P 00-37 019 is op 7 december 1976 van de Watergraafsmeer naar Maarn overgebracht. Hier zal het ontdaan worden van apparatuur. De geplukte rijtuigen P 00-37 012 en P 00-37 013 keren op 27 december 1976 terug naar de Watergraafsmeer vanuit Amersfoort. Rijtuig P 00-37 015 wordt eind 1976 naar de werkplaats Amsterdam Zaanstraat overgebracht. Hier zal het rijtuig gebruikt gaan worden als magazijnwagen voor de ATB. In januari 1977 is het rijtuig vernummerd naar 30 84 984 0 810. Rijtuig P 00-37 019 is op 197 naar de firma Jansen overgebracht om ontdaan te worden van enkele onderdelen. Na het plukken van de onderdelen is het rijtuig terug naar Amersfoort gegaan. In juni 1977 is de P 00-37 016 niet meer nodig in Heerlen als wachtkamer. Op 11 juni 1977 is het rijtuig naar Roosendaal overgebracht om geplukt te worden van onderdelen. Op 21 juni 1977 is het rijtuig P 00-37 019 samen met de B 29-40 122 van Amersfoort naar Roosendaal overgebracht.

De resterende rijtuigen gingen in 1979 aan de kant. Met het ingaan van de zomerdienstregeling in mei 1979 gaan de rijtuigen P 00-37 011, P 00-37 014, P 00-37 017, P 00-37 018 en P 00-37 020 terzijde. Zij worden verzameld op Zwolle Rangeerstation. De P 00-37 018 werd verbouwd tot meetrijtuig en de P 00-37 020 werd opgenomen in de collectie van het spoorwegmuseum. Op 23 juli 1979 zijn de afgevoerde rijtuigen P 00-37 011, P 00-37 017 en P 00-37 020 aangekomen op de Watergraafsmeer. Op 25 juli 1979 zijn de drie rijtuigen doorgevoerd naar de Rietlanden. Op 1 november 1979 is rijtuig P 00-37 014 van de Rietlanden naar de Tilburgse werkplaats overgebracht. Vanuit Zwolle Rangeerstation is rijtuig P 00-37 020 op 13 september 1979 naar Haarlem gekomen. Hier is het rijtuig voorzien van enkele schappen om de postafdeling na te bootsen voor de deelserie ICM-1. Na aflevering werd het rijtuig beproefd in diverse plaatsen. Na terugkeer in Haarlem op 17 december 1979, zal het rijtuig ontdaan worden van de schappen. Het rijtuig zal vervolgens geschilderd gaan worden en overgedragen aan het Spoorwegmuseum. Hier zal het rijtuig van onderdelen worden ontdaan voor het toekomstige meetrijtuig P 00-37 018. Op 17 december 1979 is rijtuig P 00-37 011 naar Tilburg overgebracht. Hier zal het rijtuig onderdelen af staan voor rijtuig P 00-37 018. Op 20 december 1979 zijn de rijtuigen P 00-37 011 en P 00-37 014 van Tilburg naar de Watergraafsmeer overgebracht voor verdere onttakeling. Op 24 maart 1980 zijn de rijtuigen P 00-37 011, P 00-37 014 en P 00-37 017 officieel uit het materieelpark afgevoerd. De rijtuigen worden op de Dijksgracht verzameld. Op 1 mei 1980 is rijtuig P 00-37 017 naar de Watergraafsmeer overgebracht. Het rijtuig 984 0 810 is in maart 1984 afgevoerd, nadat de verbouwing van de werkplaats Amsterdam Zaanstraat was afgerond. Op 7 april 1984 wordt het rijtuig gebruikt voor demonstraties, waarbij het gedeeltelijk werd opengesneden. Op 23 mei 1984 wordt het rijtuig officieel afgevoerd.


Sloop

Op 4 januari 1977 zijn de rijtuigen P 00-37 012 en P 00-37 013 van de Watergraafsmeer overgebracht naar Nieuwersluis, samen met de rijtuigen B B 29-40 118 en B 29-40 125. Op 18 januari 1977 wordt rijtuig P 00-37 013 van Nieuwersluis overgebracht naar Uithoorn. Op 8 maart 1977 is het rijtuig P 00-37 012 samen met de rijtuigen Plan D B 29-40 118 en B 29-40 125 naar Mijdrecht overgebracht. Op 4 juli 1977 worden de rijtuigen P 00-37 016 en P 00-37 019 samen met de rijtuigen B 29-40 108, B 29-40 121 en B 29-40 122 van Roosendaal overgebracht naar Nieuwersluis. Op 6 juli 1977 vond de doorvoer naar sloper Koek in Mijdrecht plaats.

Op 21 mei 1980 wordt rijtuig 00-37 017 van de Watergraafsmeer naar de sloper overgebracht, samen met twee postrijtuigen Plan L, de P 00-37 034 en P 00-37 043. Als laatste rijtuig, is de 984 0 810 gesloopt. Dit rijtuig is de voormalige P 00-37 015, welke tot dienst heeft gedaan als magazijnrijtuig voor de ATB bij de werkplaats Amsterdam Zaanstraat.


Museumrijtuigen

Van de tien gebouwde rijtuigen, bestaan er nog twee exemplaren. De voormalige P 7918 is in bezit van de Stichting Historisch Dieselmaterieel, terwijl de voormalige P 7920 in het bezit is van het Spoorwegmuseum.

  • Spoorwegmuseum

Het Spoorwegmuseum te Utrecht heeft de beschikking over 1 rijtuig.

P 7920

Na de afvoer van de laatste rijtuigen, kwam het rijtuig P 50 84 00-37 020-3 terecht in de collectie van het Spoorwegmuseum in Utrecht. Op 17 december 1979 is het rijtuig naar de Haarlemse werkplaats overgebracht om gereed gemaakt te worden voor het Spoorwegmuseum. In 1989 werd het rijtuig tentoongesteld bij de manifestatie treinen door de tijd in het kader van 150 jaar spoorwegen in Nederland in Utrecht. Op werd het rijtuig naar Blerick overgebracht voor stalling. In het najaar van 2019 is het rijtuig opnieuw blauw geschilderd.


  • Stichting Historisch Dieselmaterieel (SHD)

De Stichting Historisch Dieselmaterieel heeft de beschikking over 1 rijtuig.

P 7918

Op 24 januari 2014 is het rijtuig 60 84 978 1 005-1 overgedragen aan de Stichting Historisch Dieselmaterieel door Eurailscout. Het rijtuig zal zijn CTO uiterlijk behouden. Ook de letters CTO blijven behouden. Het staat voor Creatief Treintechnisch Onderzoek. Het rijtuig zal in de toekomst beschikbaar zijn voor proefnemingen en meetritten, waarbij Eurailscout als ondersteunende partner zal fungeren. Dit zal gebeuren tijdens infra onderhoudsritten. In de zomer en najaar van 2014 heeft het rijtuig in eigen beheer een revisie ondergaan. Op 21 december 2014 vond de eerste inzet plaats achter locomotief 2205. Op 7 mei 2015 reed het rijtuig een meetrit voor de TU Delft. Hierbij zijn onder andere G krachten op de stroomafnemer gemeten. De rit ging vanuit Amersfoort via Den Bosch, Rotterdam, Haarlem terug naar Amersfoort. Het rijtuig werd hierbij getrokken de G1206 303002 van Strukton Rail. De 2205 liep aan de achterzijde mee. Op deze rit werden gereden als voorbereiding op toekomstige meetritten. Op 1 juni 2015 wordt het rijtuig door de V100 203-102 van Shunter Tractie naar de Waalhaven gesleept om bij de werkplaats van Shunter een onderhoudsbeurt te ondergaan. Hierbij worden onder andere nieuw afgedraaide wielen onder het rijtuig geplaatst. Op 7 juni 2015 keert het rijtuig terug in Amersfoort. Op 12 juni 2015 rijdt de combinatie van Strukton G1206 303008 + CTO rijtuig + SHD 2205 een meetrit in oost Nederland. Op 30 juni 2015 wordt het rijtuig gebruikt voor een afscheidsrit van een medewerker van Eurailscout samen met mP BRT-91.


Afleverdata

Rijtuigen Plan C P 7911 tot en met P 7920

Nummer Aflevering In dienst In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie Ter zijde Sloop(rit)
P 7911 1951 15 december 1970 18 maart 1971 16 januari 1976 12 maart 1976 24 maart 1980 1 mei 1980
P 7912 1952 7 juni 1971 16 juli 1971 n.v.t. n.v.t. 10 juni 1976 8 maart 1977
P 7913 1952 mei 1952 29 april 1971 27 mei 1971 n.v.t. n.v.t. 10 juni 1976 januari 1977
P 7914 1952 26 juli 1972 25 september 1972 16 mei 1977 24 juni 1977 24 maart 1980 1 mei 1980
P 7915 1952 15 december 1970 11 januari 1971 n.v.t. n.v.t. 10 juni 1976 24 mei 1984
P 7916 juni 1952 19 juli 1971 24 augustus 1971 n.v.t. n.v.t. 10 juni 1976 6 juli 1977
P 7917 1952 15 februari 1971 24 maart 1971 9 april 1975 30 juni 1975 24 maart 1980 21 mei 1980
P 7918 1952 11 september 1972 20 november 1972 24 juni 1977 3 augustus 1977 27 mei 1979 n.v.t. (SHD)
P 7919 1952 26 maart 1971 28 april 1971 n.v.t. n.v.t. 10 juni 1976 6 juli 1977
P 7920 augustus 1952 augustus 1952 30 oktober 1972 9 januari 1973 2 december 1977 12 januari 1978 27 mei 1979 n.v.t. (NSM)