Maastricht

Maastricht is een van de stations in Maastricht. De verkorting van het station is Mt.

Geschiedenis

Als in 1835 en 1841 de plannen voor aanleg van een spoorlijn tussen Hasselt en Aken via Maastricht niet uitgevoerd kunnen worden, wordt op 21 juli 1845 de Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij in Nederland opgericht, op dezelfde datum wordt in Pruisen de Aachen-Maastrichter Eisenbahn-Gesellschaft opgericht. Beide spoorwegmaatschappijen krijgen dezelfde directie. De initiatiefnemers, waaronder ondernemer Petrus Regout, hebben zich verenigd in het Spoorwegcomité en vinden particuliere investeerders om in de spoorwegmaatschappijen te investeren en op te richten. In 1846 wordt een concessie verkregen tot de aanleg van de spoorlijn. De aanleg begint in 1847, waarbij de spoorlijn eerst van Aken via Simpelveld en Valkenburg naar Maastricht wordt aangelegd. De locatie van het eerste station was onderwerp van discussie, omdat Maastricht nog voorzien is van een vestinggordel. Deze mocht van de autoriteiten niet doorbroken worden. Het station werd daarom buiten de stadsmuren gepland. De locatie is gelegen op de rechteroever van de Maas ten noordoosten van de wijk Wyck. In dit gebied heeft Winand Clermont van het Spoorwegcomité gronden in bezit. Een andere locatie voor het station wordt geopperd door een ander lid van het Spoorwegcomité, Petrus Regout, die het station graag binnen de vestingsmuren ziet op de linkeroever van de Maas. Dit ligt nabij de Boschstraat, bij het Bassin waar Regout gronden in bezit heeft waar zijn fabrieken staan. Bij het Bassin komen de Zuid-Willemsvaart en het Kanaal Luik-Maastricht bij elkaar. Uiteindelijk komt het eerste station te liggen op de rechteroever, waar in de nabijheid van het station ook een spoorweghaven werd aangelegd. Met de aanleg van de spoorlijn in de richting van Hasselt bleek het station op een onlogische plaats te liggen. Er ontstond wederom een discussie over de locatie voor het station. Het station komt uiteindelijk een paar 100 meter zuidelijker te liggen.

Als op 18 augustus 1860 de Spoorwegwet wordt aangenomen door de Eerste Kamer van de Staat der Nederlanden, wordt besloten om Maastricht ook aan te gaan sluiten op het Nederlandse spoorwegnet. De aanleg van spoorwegen vanuit de overheid was bedoeld om de achterstand die Nederland had op het gebied van spoorwegaanleg enigszins in te halen. Met de aanleg van de spoorlijnen ontstaat een uitgebreid netwerk tussen bijna alle grote Nederlandse steden. In 1861 ondergaat het emplacement een wijziging vanwege de aanleg van de spoorlijn uit Luik. Het emplacement wordt in zuidelijke richting verlengd. De spoorwegmaatschappij Compagnie du Chemin de fer de Liège à Maestricht et ses extensions (LM) gaat mede gebruik maken van het station van de Aachener-Mastricht-Landener Eisenbahn (AM). De Nederlandse spoorlijn naar Venlo komt op 1865 in dienst. In 1866 wordt een tweede station geopend, nu ten zuidoosten van het bestaande station van de AM. In 1870 gaat de LM gebruik maken van het station van de SS. Vanwege plaatsgebrek langs de perrons van het gebouw van de AM/GCB kunnen de treinen van de LM geen gebruik meer maken van deze perrons. Het zou tot 1884 duren voor dat alle treinen gebruik gaan maken van het zelfde station en wel dat van de Staatsspoorwegen.

Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal 5 seinhuizen.

• Post T

In 1933 wordt een nieuw seinhuis gebouwd als Post T, naar een ontwerp van Sybold van Ravesteyn. Dit seinhuis wordt aan de noordzijde geplaatst. In dit seinhuis wordt een stelknoppentoestel van Vereinigte Eisenbahn Signalwerke geplaatst met 7 rijen stelknoppen.

• Post I

• Post II

• Post III

• Post IV

Eerste station

In 1852 wordt begonnen met de bouw van het station op de plaats waar in 18 het locomotievendepot wordt gebouwd. Het gebouw is ontworpen door en wordt gebouwd door aannemer . Het is een houten gebouw dat in geval van militaire dreiging direct kan worden afgebroken om een vrij schootsveld te creëren vanaf de vestingmuren. Het station wordt op 1854 geopend.

Tweede station

Met de aanleg van de spoorlijn naar Hasselt blijkt het bestaande station onlogisch gesitueerd te zijn. Het nieuwe station wordt daarom een paar 100 meter naar het zuiden verplaatst. Het gebouw is ontworpen door en wordt gebouwd door aannemer . Op 1 oktober 1856 wordt het nieuwe stationsgebouw in gebruik genomen.

Derde station

Als in 186 blijkt dat er geen samenwerking mogelijk is tussen de AM, LM en de SS, besluit de staat om zelf gronden te kopen in Maastricht voor de bouw van een eigen station. De gronden liggen ten oosten van het emplacement van de AM en het station van de SS komt ten zuidoosten te staan van het station van de AM. Het gebouw is ontworpen door en wordt gebouwd door aannemer . Op 1866 wordt het stationsgebouw in gebruik genomen. Omdat die station wederom niet goed is gepositioneerd, lag ook dit station erg ongunstig. Het was slechts te bereiken door de spoorwegovergang van de over te steken met de spoorlijn uit Luik. In 1884 wordt het stationsgebouw uitgebreid. Aan de noordzijde wordt een extra overkapping gebouwd.

Vierde station

In 1913 wordt begonnen met de bouw van een nieuw station, naar ontwerp van G. W. van Heukelom. Het station wordt op 7 mei 1915 in gebruik genomen. Vanwege de Eerste Wereldoorlog is het station niet officieel geopend. Het station is een combinatie van een kopstation en een doorgangsstation. De 8 kopsporen liggen naast de zijgevel van het stationsgebouw. De entree is gelegen aan het plein. De stationshal heeft een hoogte van drie verdiepingen. De overkappingen zijn van gewapend beton. In 1916 wordt het station in zijn geheel in gebruik genomen.

In het voorjaar van 1969 krijgt het plaatskaartenkantoor een nieuw uiterlijk. Hierdoor kan het reizende publiek meer open tegemoet worden getreden. De vier oude loketten in de stenen wand zijn hierbij vervangen door vier nieuwe loketten met Bolmannkasten in een glazen wand.

In april 2019 wordt begonnen met de verbouwing van het stationsgebouw, waarvan het ontwerp is gemaakt door Ruland Architecten. Het interieur wordt vernieuwd met betere voorzieningen. Daarnaast worden enkele historische details weer opnieuw aangebracht. Dichtgemaakte ramen zullen weer aangebracht gaan worden. De voormalige visitatiehal van de douane zal verbouwd gaan worden tot grand café. In oktober 2019 is in het gedeelte van de supermarkt een muurschildering onthuld, welke de glas- en porseleinindustrie in de stad promoot. Aan de oostzijde van het gebouw is een tweede hoofdingang gemaakt. In oktober 2021 zijn de werkzaamheden afgerond. Op 3 november 2021 wordt het station officieel geopend, 105 jaar na de ingebruikname.

Laad- en losplaats

Voor het goederenverkeer werd een laad- en losplaats aangelegd met een goederenloods.

Vanaf oktober 1996 begint er een proefvervoer van ACTS containers. De wagons gaan met het Unit Cargo vervoer via Sittard en Kijfhoek naar Amsterdam. Er is sprak van afvoer van 50.000 ton afval. In april 1997 wordt dit vervoer beëindigd, nadat er geklaagd werd over geluidsoverlast.

Tussen 2001 en 2004 worden op de losweg onregelmatig rongenwagons van het type Rnoos gelost met boomstammen. Deze gaan over de weg naar de papierfabriek van Sappi in Lanaken.

In oktober 2014 worden de sporen naar de losplaats opgebroken.

Ten noorden van de laad- en losplaats is de aansluiting naar de Vereenigde Glasfabrieken. Deze fabriek is naast het onderhoudsbedrijf gevestigd. Zij krijgen soda aangeleverd in bollenwagens. In 1999 komt de laatste bollenwagen met soda aan uit Delfzijl.

Locomotievendepot

Station Maastricht kende een locomotievenloods.

In maart 1943 komt het beschadigde materieel (de stoomlocomotieven 705, 1010, 1326 en 1604), dat bedoeld is voor een spoorwegmuseum, uit Roosendaal aan in Maastricht. Het materieel is beschadigd geraakt bij een bombardement op de voormalige locomotievenloods van de HSM op 11 februari 1943.

Op 8 september 1944 wordt door een Duits Sprengkommando in totaal 23 locomotieven opgeblazen, door springstof te plaatsen onder de voorste ketelring en tot ontploffing te brengen. De locomotieven die bij deze actie vernield worden, zijn de 1711, 8501, 8508, 8509. Ook de museumlocomotieven 1010, 1326 en 1604 worden vernield. Op 14 september 1944 wordt Maastricht bevrijdt. In de daaropvolgende weken worden in het depot in totaal 162 Amerikaanse locomotieven van de types S160 en Ct gehuisvest. De locomotieven worden gebruikt voor de aanvoer van materialen en personeel naar het front en rangeerdiensten. Van de Britten worden door de Amerikanen een aantal 1'D locomotieven van het War Department gehuurd. In juni 1945 zijn 10 van deze locomotieven in het depot ondergebracht. In Maastricht wordt het 734 ROB (Railway Operations Battalion) gestationeerd. Na de bevrijding van Nederland zijn in totaal 30 locomotieven S160 gehuisvest in het depot. Op 16 augustus 1945 verlaten de Amerikanen het depot.

Op 1946 gaan de stoomlocomotieven 705, 1010, 1326 en 1604 naar Zwolle.

In 1951 wordt een deel de locomotievenloods verbouwd tot werkplaats.

Op worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotievendepot. Er zijn tot dat moment nog slechts diensten gesteld vanuit het depot.

Mutaties

Op 1920 komen locomotieven van de serie 8500 aan in Maastricht vanuit . Dit zijn de 8512

Rond 17 juli 1945 verhuist de 4901 naar het depot van Eindhoven.

Vanaf 16 augustus 1945 krijgt het depot de beschikking over locomotieven van de serie 4400. Deze locomotieven heeft de NS overgenomen van het Britse War Department. Daarnaast worden tenderlocomotieven van het type Ct in het depot gehuisvest. Op 21 januari 1946 worden drie locomotieven 1'D opgenomen in het depot. Het zijn de NS 4530 - NS 4532.

Op 2 januari 1947 worden de beschadigde locomotieven 8501 en 8508 afgevoerd voor sloop.

Per 8 oktober 1950 krijgt het depot de beschikking over locomotieven van de serie 6300 uit Venlo. Tegelijkertijd gaan er locomotieven van de serie 3700 naar Venlo.

Op 17 mei 1956 gaat de 8724 naar de Centrale Werkplaats van Tilburg, waar de locomotief op 1956 wordt afgevoerd voor sloop.

Locomlopen

Met de komst van de Amerikanen in 1944, wordt ook de exploitatie op Amerikaanse manier uitgevoerd. De treindienst wordt door een dispatcher gecoördineerd, waarbij spoorlijnen slechts in één richting worden bereden. Hiermee ontstaat de grootste capaciteit.

Op 18 november 1957 gaat de laatste omloop voor stoomlocomotieven in. Er zijn nog 2 diensten gesteld voor 4 locomotieven. De 6301 en 4729 zijn in de rijdende dienst opgenomen met de 4731 en 4734 als koude reserve. De 6301 wordt ingezet in het cokesvervoer van Staatsmijn Maurits naar Visé. De 4729 rijdt de goederentrein van Maastricht naar Valkenburg. In december 1957 rijden de 4731 en 4734 de laatste stoomtreinen in Nederland in officiële dienst.

In het depot zijn tussen en 1958 de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:

• 700;
• 1700;
• 2900;
• 3700;
• 4300;
• 4600;
• 4700;
• 4900 (ex DRG Baureihe 50);
• 6000;
• 6100;
• 6200;
• 6300;
• 8100;
• 8500;
• 8700;
• 9500

Onderhoudsbedrijf Maastricht

Ten noorden van het station is het onderhoudsbedrijf van Maastricht gevestigd.

Spoorlijnen

Het station is gelegen aan Staatslijn E (Breda - Maastricht), de spoorlijn Aken - Maastricht en aan de Belgische spoorlijnen 20 (Hasselt) en 40 (Luik).

Dienstregeling

Ingaande 5 oktober 1930 gaat er een nachttrein rijden vanuit Amsterdam naar Maastricht. Dit zijn gecombineerde treinen voor goederen, post en reizigers. Het vertrek van deze treinen is rond middernacht. De aankomst in Maastricht was rond 5 uur in de ochtend. Deze treinen rijden met een gemiddelde snelheid van 75 kilometer per uur. De treinen zijn vooral een succes voor het vervoer van post en goederen. Voor het uitwisselen van wagons van de nachttrein tussen Rotterdam en Leeuwarden, Groningen en Hengelo is het station van Utrecht Maliebaan aangewezen. Zo kunnen goederen en post vanuit Rotterdam naar Maastricht of vanuit Amsterdam naar noord of oost Nederland.

Vanaf 15 mei 1938 is er een rechtstreekse verbinding tussen Maastricht en Parijs. De reisduur bedraagt ongeveer 4,5 uur. Rond 8.00 vertrekt een treinstel van het type TAR uit Maastricht, dat om 12.05 in Parijs is. Rond 20.00 vertrekt de trein uit Parijs, met een aankomst om 0.55 in Maastricht. Een half jaar later komt deze trein te vervallen en wordt overgenomen door een stoomtrein. In de Tweede Wereldoorlog komt de mogelijkheid om naar Parijs te reizen te vervallen en keert niet weer terug.

Op 4 april 1954 wordt de treindienst met Hasselt gestaakt. Door de Belgische spoorwegen wordt een busverbinding opgezet, die 7 keer per dag rijdt. Vanaf 23 mei 1954 rijden er twee treinparen vanuit Maastricht via Aken naar Keulen. De eerste trein vertrekt om 8.10 uit Maastricht en arriveert om 11.08 in Keulen. De tweede trein vertrekt om 18.10 uit Maastricht en is om 20.22 in Keulen. De aankomst uit Keulen van de eerste trein is om 8.31 en de tweede trein heeft een aankomst om 17.32. Deze treinen rijden met een dieseltrein van het type . Vanaf 3 oktober 1954 gaan de treinstellen DE2 vanuit Maastricht naar Luik rijden. Het zijn zeven sneltreinen per dag per richting. De reistijd bedraagt 31 minuten.

Stoppende treinen

In de huidige dienstregeling (2025) stoppen de volgende treinseries te Maastricht:

Treinserienummer	Beginpunt	Eindpunt	Materieel
2700	Maastricht	Alkmaar/(Den Helder)	VIRM
2900	Maastricht	Enkhuizen	VIRM
16900	Maastricht	Liège-Guillemins	FLIRT (Arriva)
18900	Liège-Guillemins	Aachen Hbf	FLIRT (Arriva)
32000	Maastricht Randwijck	Kerkrade Centrum	E-GTW (Arriva)
32400	Maastricht Randwijck	Roermond	E-GTW (Arriva)/FLIRT (Arriva)

Passerende treinen

In de huidige dienstregeling (2025) stoppen alle treinen in Maastricht.

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten Een pechvogel in het Nederlands Spoorwegmuseum - H. Waldorp - Maandblad: Op de Rails, 49e Jaargang - oktober 1981 Blz: 323-326 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321 NS serie 4900 Duitse vijftigers in dienst bij de NS - H. de Jager - Maandblad: Railmagazine, 15e Jaargang - december 1993 nummer 110 Blz: 16 - 23 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489 Grote jeeps, kleine jeeps, platluizen en diesels. De komst van Britse austerity's naar Nederland, 1944 - 1945 - M. van Oostrom - Maandblad: Railmagazine, 43e Jaargang - november 2021 nummer 389 Blz: 60-67 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489 Petten, stofbrillen en handschoenen. Het US Army Transportation Corps in Zuid-Limburg, 1944 - 1945 - M. van Oostrom - Maandblad: Railmagazine, 43e Jaargang - december 2021 nummer 390 Blz: 56-61 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489 Stoomlocomotieven serie NS 8500 - P. Henken - Maandblad: Railmagazine, 44e Jaargang - januari/februari 2022 nummer 391 Blz: 56-58 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489 Limburgse mijnen en het spoor - R. Liebrand en P. van den Boorn - Maandblad: Op de Rails, 92e Jaargang - maart 2024 Blz: 114-123 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321 Bestemming Spanje NS 8500'en voor de export - P. Henken - Maandblad: Railmagazine, 46e Jaargang - mei 2024 nummer 414 Blz: 62-68 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489

Spoorwegstations aan de spoorlijn Breda - Maastricht (Cursief: voormalig station)

Traject Breda - Eindhoven: 0,0: Breda · 5,7: Dorst · 11,0: Gilze-Rijen · 18,0: Tilburg Reeshof · 19,8: Tilburg Universiteit · 22,1: Tilburg · 30,2: Oisterwijk · 33,0: Nemelaer · 39,1: Boxtel · 43,0: Liempde-Velder · 48,8: Best · 51,3: Bata · 53,2: Acht · 56,8: Woensel · 56,9: Eindhoven Strijp-S · 58,9: Eindhoven Traject Venlo - Eindhoven: 0,0: Venlo · 1,3: Blerick · 7,4: Heyerhoeven · 11,3: Horst-Sevenum · 16,3: America · 22,8: Helenaveen · 29,3: Deurne · 35,4: Helmond Brouwhuis · 38,4: Helmond · 40,5: Helmond 't Hout · 42,8: Mierlo · 43,0: Helmond Brandevoort · 47,0: Nuenen · 51,6: Eindhoven Traject Maastricht - Venlo: 0,2: Maastricht · 3,0: Limmel · 6,4: Bunde · 9,7: Geulle · 13,8: Beek-Elsloo · 18,0: Geleen-Lutterade · 21,9: Sittard · 25,8 Nieuwstadt · 28,5: Susteren · 33,0: Echt · 38,6: Maasbracht · 41,7: Linne · 46,3: Roermond · 51,7: Swalmen · 58,1: Reuver · 62,0: Belfeld · 65,1: Tegelen · 70: Venlo

Spoorwegstations aan het Nederlandse gedeelte van de Belgische Spoorlijn 20 (Hasselt - Maastricht) (Cursief: voormalig station)
38,1: Maastricht Boschpoort · 36,0: Maastricht

Spoorwegstations aan het Nederlandse gedeelte van de Belgische Spoorlijn 40 (Luik - Maastricht) (Cursief: voormalig station)
19,8: Eijsden · 22,3: Maarland · 24,1: Gronsveld · 27,1: Heer · 27,2: Maastricht Randwijck 28,8: Maastricht