Spoorlijn Aken - Maastricht

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

De spoorlijn tussen het Duitse Aken en Maastricht heeft een lengte van 36,7 kilometer. In Heerlen is er aansluiting op de spoorlijn Sittard - Herzogenrath.

Geschiedenis

In 1835 worden de eerste plannen gemaakt om in Maastricht een spoorverbinding aan te leggen naar Aken en naar Hasselt. In 1841 wordt er een spoorlijn geopend tussen Keulen en Aken. Vanuit Aken wordt in 1843 België bereikt. In 1846 wordt door de AM (Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij) een concessie verkregen voor de aanleg van een spoorlijn van Maastricht naar Aken. De spoorlijn en het bijhorende station worden in 1853 geopend. Het is de eerste spoorlijn in Limburg en de eerste grensoverschrijdende spoorlijn van Nederland. In 1867 wordt de Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij overgenomen door GCB (Grand Central Belge), nadat de AM in financiële problemen kwam. In 1872 wordt een zijtak naar Kerkrade aanleg vanuit Simpelveld om kolen af te voeren van de daar gevestigde Domaniale mijn. In 1898 gaat de exploitatie van het Nederlandse deel van de spoorlijn over naar SS (Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen).



In 2004 besluit de provincie Limburg om de bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden voor de spoorlijn over te nemen van de NS. In 2006 wordt door de provincie een aanbesteding uitgeschreven met ook het stads- en streekvervoer in de provincie. Het treinverkeer valt onder de concessie Zuid-Limburg. De aanbesteding van het gezamenlijke bus- en spoorvervoer moet resulteren in een dienstregelingmodel dat ook wordt gebruikt in de Achterhoek, waarbij de streekbussen de aanvoer van reizigers verzorgen, terwijl buslijnen die met de trein concurreren worden opgeheven. De tijden van de bussen en treinen moeten goed op elkaar aansluiten. Door Hermes en Veolia Transport worden inschrijvingen ontvangen. Hoewel Syntus interesse had, schreef het bedrijf zich niet in. Aandeelhouder Keolis blokkeerde de inschrijving, terwijl de NS als aandeelhouder in Syntus wel mee wilde doen. De concessie wordt op 16 mei 2006 toegewezen aan Veolia. Dit bod bevat onder andere de uitbreiding van de dienstregeling en de aanschaf van [[treinstellen|nieuw materieel]]. Hermes ging in bezwaar na de gunning, waarmee de voorbereidingen van Veolia vertraagden. Na het intrekken van het bezwaar van Hermes bleef er nog maar 2 maanden over om materieel te bestellen, personeel te werven en op te leiden en de omloop voor materieel en personeel gemaakt moet worden. Dit bleek niet genoeg, zodat er in het begin van de concessie gereden moest worden met gehuurd materieel. Ook had het personeel niet veel ervaring met het materieel, waardoor er geregeld treinen uitvielen.

In 2014 start de provincie Limburg een nieuwe aanbesteding voor het bus- en treinverkeer. De aanbesteding gaat om 1 concessie, waarbij de twee voorgaande concessies zijn samengevoegd. Naast het treinverkeer Nijmegen - Roermond en Maastricht Randwijck - Kerkrade Centrum komt ook het stoptreinverkeer Maastricht Randwijck - Roermond, Sittard - Heerlen en Heerlen - Aachen Hbf te vallen onder deze concessie. De eerste twee spoorlijnen vallen onder de concessie van het HoofdRailNet van de NS, terwijl de verbinding tussen Heerlen en Aachen Hbf in handen is van DB Regio. Op 10 februari 2015 maakt de provincie bekend dat Abellio, in samenwerking met Qbuzz de concessie had gewonnen. Al vrij snel komen er onregelmatigheden aan het licht bij de gunning van de concessie. Op 5 maart 2015 sluit de provincie Abellio uit voor de concessie. Na het onderzoeken van de mogelijkheden wordt op 2 juni 2015 de concessie gegund aan de nummer 2 van de bieding, Arriva. Veolia tekent bezwaar aan tegen deze gunning, maar krijgt geen gelijk. Om de stoptreinen te kunnen rijden besteld Arriva bij Stadler nieuw materieel in de vorm van 23 treinstellen Flirt. Dit zijn 15 tweedelige treinstellen en 8 driedelige treinstellen. De tweedelige treinstellen kunnen alleen in Nederland rijden en de driedelige treinstellen zijn tricourant uitgevoerd voor de inzet van de dienst Liège Guillemins - Maastricht - Heerlen - Aachen Hbf. Daarnaast worden de treinstellen GTW van Veolia overgenomen, wat er voor moet zorgen dat er voldoende materieel is.


Aanleg

In 1847 wordt begonnen met de aanleg van de spoorlijn vanuit Aken. In 1856 wordt de spoorlijn doorgetrokken naar het Belgische Hasselt.


Beveiliging


Opening & ingebruikname

Op 23 oktober 1853 wordt de spoorlijn geopend.


Wijzigingen

  • In het voorjaar van 1948 wordt begonnen met de elektrificatie van het traject Roermond - Maastricht. Ook het gedeelte tussen Roermond en Eindhoven wordt geëlektrificeerd. In Weert en Roermond worden onderstations gebouwd. Ook enkele schakelstations komen op het traject te staan. Op 12 mei 1949 wordt met de nieuwe ElD4 treinstellen 660 + 661 de officiële openingsrit verreden na de elektrificatie van Eindhoven naar Maastricht. Ook werd met de treinstellen de openingsrit van de spoorlijn Schaesberg - Kerkrade Centrum - Simpelveld, de Miljoenenlijn. Al wordt dit stuk verreden door stoomlocomotief 6025 en D trein rijtuigen. In Schin op Geul wordt weer overgestapt op de ElD4 treinstellen voor de terugrit.
  • In september 2006 wordt in Schin op Geul de aansluiting met het traject naar Maastricht hersteld. Van het uitloopspoor wordt het stootjuk verwijderd en aangesloten op het zuidelijke spoor naar Maastricht. Hierdoor is het voor de ZLSM (Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij) mogelijk om treinen vanuit Simpelveld naar Valkenburg te rijden.


Stations

Op het Nederlandse traject zijn in totaal 16 stations geweest. Hiervan zijn er 10 gesloten of niet meer in gebruik bij Arriva.

Simpelveld

Het station ligt op kilometerpunt

Over-Eijs

Het station lag op kilometerpunt

Eys-Wittem

Het station lag op kilometerpunt

Wijlre-Gulpen

Het station lag op kilometerpunt

Schin op Geul

Het station lag op kilometerpunt

Oud Valkenburg

Het station lag op kilometerpunt

Valkenburg

Het station ligt op kilometerpunt

Houthem-St. Gerlach

Het station ligt op kilometerpunt

Vroenhof

Het station lag op kilometerpunt

Meerssen

Het station ligt op kilometerpunt

Rothem

Het station lag op kilometerpunt

Vaeshartelt

Het station lag op kilometerpunt

Mariënwaard

Het station lag op kilometerpunt

Maastricht Noord

Het station ligt op kilometerpunt

Limmel

Het station lag op kilometerpunt

Maastricht

Het station ligt op kilometerpunt


Aansluitingen

Dienstregeling

Op 4 oktober 1944 rijdt er tussen Heerlen en Meerssen via Schin op Geul voor het eerst werkliedentrein in het bevrijdde zuiden van Nederland.

Vanaf 15 mei 1949 wordt de dienstregeling uitgevoerd met tweedelige treinstellen van het type Materieel '46.

Vanaf 23 mei 1954 rijden er twee treinparen vanuit Maastricht via Aken naar Keulen. De eerste trein vertrekt om 8.10 uit Maastricht en arriveert om 11.08 in Keulen. De tweede trein vertrekt om 18.10 uit Maastricht en is om 20.22 in Keulen. De aankomst uit Keulen van de eerste trein is om 8.31 en de tweede trein heeft een aankomst om 17.32. Deze treinen rijden met een dieselmotorrijtuig met een stuur­stand­rijtuig van de Deutsche Bundesbahn. Ingaande 2 augustus 1954 gaan er drie treinstellen DE2 rijden van Heerlen via Simpelveld naar Schin op Geul. Voor het vervoeren van toeristen rijden de treinstellen tot 12 september 1954 door naar Valkenburg. Vanaf 22 mei 1955 rijdt er in de middag een derde trein tussen Maastricht en Aken. Tussen 22 mei 1955 en 2 oktober 1955 stopt deze trein ook in Valkenburg.

In 1961 gaan de motorrijtuigen DE1 meerijden in de diensten tussen Aken en Maastricht. Vanaf 26 mei 1963 worden alle treinen tussen Aken en Maastricht gereden door de motorrijtuigen DE1 40 - DE1 44, welke zijn voorzien van Indusi.


Ingaande de dienstregeling 1976/1977 neemt de DB de treindienst over tussen Aken en Maastricht. Hiervoor zullen accumotorrijtuigen van de ETA 515 ingezet. De vervanging wordt ingegeven door het tekort aan inzetbaar materieel. De motorrijtuigen zullen door Nederlands personeel worden gereden. Voor het opladen van de motorrijtuigen komen laadinstallaties in Aken en Maastricht. Er zijn vier accutreinen nodig voor de acht dagelijkse slagen.


De dienstregeling 1987/1988 is de laatste dienstregeling dat de door DB gebruikte accumotorrijtuigen ETA 515 en stuurstandrijtuigen ESA 815 worden ingezet. In de dienstregeling 1988/1989 voeren de treinstellen DE2 de dienst uit. Vanaf het najaar van 1988 zijn dit de DE2 178 en 179, welke van Indusi zijn voorzien.

In 1992 wordt de treindienst tussen Maastricht en Aken via Simpelveld gestaakt. Het treinverkeer gaat vanaf dat moment via Heerlen - Herzogenrath.


Met ingang van de dienstregeling 2007 neemt Veolia de exploitatie over van de spoorlijn van de NS. In afwachting van nieuwe treinstellen, worden de eerste maanden met oude treinstellen van NS gereden. Door Veolia worden zowel snel- als stoptrein gereden. De sneltreinen rijden tussen Maastricht en Heerlen. Zij stoppen onderweg alleen in Meerssen en Valkenburg. De sneltreinen rijden tot 22.30. De stoptreinen rijden van Maastricht Randwijck tot Kerkrade Centrum.

Met ingang van de dienstregeling 2017 neemt Arriva de exploitatie over van Veolia. In de dienstregeling 2018 zal de dienst weer naar Aken worden verlengd, als Arriva de nieuwe concessiehouder wordt in Limburg. Zij hebben plannen voor een sneltrein tussen Maastricht en Aken. Het gedeelte tussen Landgraaf en Herzogenrath zal hiervoor geëlektrificeerd worden. Deze werkzaamheden moeten in december 2018 afgerond zijn, zodat met ingang van de dienstregeling 2019 een sneltrein tussen Maastricht en Aken kan rijden. Door problemen met de toelating van het nieuwe materieel van Arriva moet er twee maanden lang worden overgestapt in Heerlen voor de verdere rit naar Aken. Vanaf 27 januari 2019 is de toelating rond en kan er weer doorgaand vanuit Maastricht via Heerlen naar Aken worden gereden.

Vanwege technische problemen is het per 2 januari 2023 niet meer mogelijk om doorgaande treinen te kunnen rijden tussen Heerlen en Aken. Door de inbouw van ETCS in de treinstellen ontstaat er een storing in het kiezen van het juiste beveiligingssysteem in Aken. De treinen worden vervangen door bussen. Per 9 januari 2023 kan er worden doorgereden tot aan Herzogenrath. Hier is een overstap mogelijk op treinen naar Aken van DB Regio. Op 27 maart 2023 is het weer mogelijk om doorgaand te rijden tussen Heerlen en Aken. Dit is mogelijk doordat de treinen van een ander spoor vertrekken. Tegelijkertijd wordt er weer gestopt op de stations van Landgraaf en Eygelshoven Markt. Daarnaast blijven er pendeltreinen tussen Heerlen en Herzogenrath rijden. De sneltreinen tussen Heerlen en Maastricht Randwijck rijden vanaf 8 mei 2023 weer eenmaal per uur en vanaf midden juni 2023 zelfs weer twee keer per uur. De treinen rijden echter alleen doordeweeks. In de zomer van 2023 zijn de problemen met de ETCS apparatuur opgelost. Door DB Netze is een software update uitgevoerd op de balises. Vanaf 28 augustus 2023 rijdt de sneltrein tussen Herzogenrath en Maastricht Randwijck weer het volledige traject. Het ene half uur wordt er tot Herzogenrath gereden en het andere half uur naar Aken.


Ongevallen

Sluiting & opbraak

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

  • Regionale spoorwegen in Nederland deel 5: Limburg - G. Nieuwenhuis en A. Egelie - Maandblad: Op de Rails, 91e Jaargang - 1-2023 Blz: 22-27 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321