Leeuwarden: verschil tussen versies

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen
(Navigatie toegevoegd.)
(Perronkappen.)
 
(41 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Leeuwarden is de naam van het grootste station van de gelijknamige plaats in de provincie Friesland. De verkorting van het station is Lw.  
+
Leeuwarden is de naam van het grootste station van de gelijknamige plaats in de provincie Friesland. De verkorting van het station is [[Lijst van huidige spoorwegstations in Nederland‎|Lw]].  
  
 
= '''Geschiedenis''' =
 
= '''Geschiedenis''' =
  
Met aanleg van de spoorlijn tussen [[Harlingen]] en [[Groningen]] in 1863, krijgt Leeuwarden een station. Het station is van het type [[derde klas van de Staatsspoorwegen]]. Het station wordt op 27 oktober 1863 in gebruik genomen. Op deze dag is ook de opening van de spoorlijn tussen Harlingen en Leeuwarden. In 1868 wordt het gebouw verbouwd in verband met de opening van de spoorlijn uit de richting van [[Zwolle]]. In 1890 wordt er opnieuw verbouwd aan het station. Ditmaal vanwege de aanleg van de spoorlijn naar [[Stavoren]]. Aan de oostzijde komt een nieuwe aanbouw. In 1901 wordt door een vierde spoorlijn het station van Leeuwarden bereikt. Het is de [[Spoorlijn Leeuwarden - Anjum|spoorlijn]] van de Noord-Friesche Locaalspoorweg-Maatschappij (NFLS) uit [[Stiens]]. In 1904 wordt de laatste verbouwing afgerond. Het middengedeelte wordt hierbij grondig aangepakt. Op de plaats van het oorspronkelijke gebouw is een nieuw gebouw geplaatst, met een hoge hal en halfronde vensters aan de straatzijde en de zijkanten. De perronkap aan de oostelijke zijde wordt voorzien van een glazen eindwand. Deze perronkap is voorzien van sikkelspanten. Na de sloop van de perronoverkapping van het station van Zwolle, is dit de laatste perronoverkapping in Nederland met sikkelspanten. En daarmee is deze kap een monument. Op de perrons krijgen houten dienstgebouwen en kiosken onder de grote overkapping. Deze ruimte is er, omdat het station is uitgevoerd als dubbel kopstation. Er is slechts een doorgaand perronspoor. In 1924 worden worden de beide zijvleugels verbouwd.
+
Met aanleg van de spoorlijn tussen [[Harlingen]] en [[Groningen]] in 1863, krijgt Leeuwarden een station. Het station is van het type [[derde klas van de Staatsspoorwegen]]. Het station wordt op 27 oktober 1863 in gebruik genomen. Op deze dag is ook de opening van de spoorlijn tussen Harlingen en Leeuwarden. In 1868 wordt het gebouw verbouwd in verband met de opening van de spoorlijn uit de richting van [[Zwolle]]. In 1890 wordt er opnieuw verbouwd aan het station. Ditmaal vanwege de aanleg van de spoorlijn naar [[Stavoren]]. Aan de oostzijde komt een nieuwe aanbouw. In 1901 wordt door een vierde spoorlijn het station van Leeuwarden bereikt. Het is de [[Spoorlijn Leeuwarden - Anjum|spoorlijn]] van de [[NFLS (Noord-Friesche Locaalspoorweg-Maatschappij)]] uit [[Stiens]]. In 1904 wordt de laatste verbouwing afgerond. Het middengedeelte wordt hierbij grondig aangepakt. Op de plaats van het oorspronkelijke gebouw is een nieuw gebouw geplaatst, met een hoge hal en halfronde vensters aan de straatzijde en de zijkanten. De perronkap aan de oostelijke zijde wordt voorzien van een glazen eindwand. Deze perronkap is voorzien van sikkelspanten. Het gebouw wordt in zandkleurig met gele en bruine tinten geschilderd. De kozijnen zijn donkergroen geschilderd. Na de sloop van de perronoverkapping van het station van Zwolle, is dit de laatste perronoverkapping in Nederland met sikkelspanten. En daarmee is deze kap een monument. Op de perrons krijgen houten dienstgebouwen en kiosken onder de grote overkapping. Deze ruimte is er, omdat het station is uitgevoerd als dubbel kopstation. Er is slechts een doorgaand perronspoor. In 1924 worden worden de beide zijvleugels verbouwd.
  
 
In mei 1940 wordt geprobeerd om de stationskap naar beneden te halen, om zo de opmars van de Duitsers te stoppen. Door het knappen van de ketting aan de stoomlocomotief mislukt dit echter.
 
In mei 1940 wordt geprobeerd om de stationskap naar beneden te halen, om zo de opmars van de Duitsers te stoppen. Door het knappen van de ketting aan de stoomlocomotief mislukt dit echter.
Regel 17: Regel 17:
 
In 2013 zijn er liften geplaatst.
 
In 2013 zijn er liften geplaatst.
  
In het voorjaar van 2016 probeert het gemeentebestuur een perronverlenging te realiseren door de glazen eindwand uit de overkapping te halen en daarmee spoor 8 te verlengen met een paar meter. Met deze verlenging zal het mogelijk zijn om twee keer per uur een sneltrein te laten rijden. Vanwege de monumentenstatus is dit echter niet eenvoudig te realiseren. Een alternatief zal zijn het realiseren van een perron aan spoor 6b. Ruimte voor het perron is er op de strook waar voorheen spoor 7 was. Dit is vanuit het station goed te bereiken met liften en de tunnel onder het spoor. Dit alternatief is ook beter mocht Arriva in de toekomst door willen rijden naar het nieuwe station [[Leeuwarden Werpsterhoeke]]. Eind oktober, begin november 2016 zijn de perronkappen van de sporen 1, 2 en 3 verwijderd. Zij zijn vervangen door een tijdelijke overkapping. In het voorjaar van 2016 blijkt dat de gietijzeren constructie is aangetast van binnenuit en dit moet hersteld worden. Ondanks dat de kappen geen beschermde status hebben, wordt wel geprobeerd de constructie te renoveren, zodat de uitstraling van het station behouden kan blijven. De perronkappen zullen in 2019 hersteld worden. Medio oktober 2017 wordt bekend gemaakt dat BAM Infra de opdracht krijgt tot verbreding en verlenging van de perrons langs de sporen 5 en 8.
+
In het voorjaar van 2016 probeert het gemeentebestuur een perronverlenging te realiseren door de glazen eindwand uit de overkapping te halen en daarmee spoor 8 te verlengen met een paar meter. Met deze verlenging zal het mogelijk zijn om twee keer per uur een sneltrein te laten rijden. Vanwege de monumentenstatus is dit echter niet eenvoudig te realiseren. Een alternatief zal zijn het realiseren van een perron aan spoor 6b. Ruimte voor het perron is er op de strook waar voorheen spoor 7 was. Dit is vanuit het station goed te bereiken met liften en de tunnel onder het spoor. Dit alternatief is ook beter mocht Arriva in de toekomst door willen rijden naar het nieuwe station [[Leeuwarden Werpsterhoeke]]. Eind oktober, begin november 2016 zijn de perronkappen van de sporen 1, 2 en 3 verwijderd. Zij zijn vervangen door een tijdelijke overkapping. In het voorjaar van 2016 blijkt dat de gietijzeren constructie is aangetast van binnenuit en dit moet hersteld worden. Ondanks dat de kappen geen beschermde status hebben, wordt wel geprobeerd de constructie te renoveren, zodat de uitstraling van het station behouden kan blijven. De perronkappen zullen in 2021 en 2022 hersteld worden. Medio oktober 2017 wordt bekend gemaakt dat BAM Infra de opdracht krijgt tot verbreding en verlenging van de perrons langs de sporen 5 en 8. In 2021 zal het stationsgebouw geschilderd gaan worden. Het wit maakt plaats voor de oorspronkelijke kleuren, een zandkleur met gele en bruine accenten. De kozijnen zullen donkergroen geschilderd gaan worden. Deze werkzaamheden beginnen na de zomer van 2021. Op 1 juli 2022 wordt begonnen met het terugplaatsen van de oorspronkelijke perronoverkapping.
 +
 
 +
In juni 2024 zal het emplacement worden vernieuwd. Door aannemer Strukton zullen de bovenleiding en sporen worden vernieuwd en de wissels opnieuw worden gelegd, waarmee een efficiëntere treinenloop mogelijk is. Er zijn 15 wissels vernieuwd of ingebouwd. Daarentegen zullen 26 wissels en 6 sporen verdwijnen. De wissels worden voorzien van elektrische verwarming in plaats van verwarming op gas. De sporen in de richting van Dronrijp en Mantgum zullen worden voorzien van bovenleiding tot aan het Van Harinxmakanaal. Op deze manier kunnen de WINK treinstellen vertrekken in de elektrische modus en sneller op baanvaksnelheid komen. Na de brug zullen zij op diesel verder hun rit rijden. Aan de noordzijde van het emplacement zullen vier lange opstel- en reinigingssporen voor NS-treinen worden aangelegd met twee serviceperrons. De sporen 1 en 2 zullen geen gebruik meer maken van hetzelfde Engels wissel 105/107, maar zullen van elkaar worden gescheiden. Hiermee kunnen treinen met een hogere snelheid aankomen en vertrekken. Treinen in de richting van Dronrijp en Mantgum hoeven ook niet meer op elkaar te wachten. Daarnaast kunnen ook treinen in de richting van Heerenveen tegelijk vertrekken met de treinen naar Harlingen en Stavoren. Op 1 juni 2024 wordt begonnen met deze werkzaamheden, die duren tot 9 juli 2024. Tussen 17 juni en 9 juli 2024 is er geen treinverkeer mogelijk, met uitzondering in de richting van Hurdagaryp. Medio augustus 2025 wordt begonnen met het terugplaatsen van de gerenoveerde perronkappen. De noodperrons van de sporen 4 en 5 kunnen hiermee verwijderd worden, zodat zij weer hun oorspronkelijke lengte te gebruiken zijn.
 +
 
 +
 
 +
 
 +
Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal 4 seinhuizen, <ref>[https://klassiekebeveiliging.com/seinhuizenLw.htm Leeuwarden] Klassieke beveiliging</ref> waarmee de beveiliging volgens [[blokstelsel III]] wordt bediend in de richting van Grou. De beveiliging voor de richting van Dronrijp en Mantgum is ingericht met een automatisch blokstelsel voor enkelspoor rijden. Voor de richting van Hurdagaryp is de beveiliging volgens [[blokstelsel C]] ingericht. Naar Stiens is er geen blokstelsel aanwezig.
 +
 
 +
Op 8 april 1989 wordt de klassieke beveiliging vervangend door lichtseinen. Vanaf dat moment is er geen personeel meer nodig op het station van Nieuweschans. Spoor 2 wordt bij deze vervanging opgebroken. Het is niet meer mogelijk om te passeren of te kruisen in het station.
 +
 
 +
* ''Post B (T)''
 +
 
 +
Post B (T) aan de westzijde van de perrons. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske. De seinen ten westen van het station worden vanuit deze post bediend.
 +
 
 +
* ''Post A''
 +
 
 +
Post A is gelegen aan de westzijde van het emplacement. Het is gebouwd in  naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer voor de spooraansluitingen Onderstation, de Zwette en Schenkenschans bediend. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske. Bij de spooraansluitingen Onderstation en de Zwette was een relaiskastje en bij de spooraansluiting Schenkenschans was een blokkastje geplaatst.
 +
 
 +
* ''Post D''
 +
 
 +
Post D is gelegen aan de oostzijde van het emplacement, nabij de overweg met de Schrans. Het is gebouwd in  naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer vanuit  bediend. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske.
 +
 
 +
* ''Post P''
 +
 
 +
Post P is gelegen op de perrons. Het is gebouwd in  naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer op het station bediend. De perronseinpalen S5<sup>a</sup> en S5<sup>b</sup> en de wissels 10p, 10pz, 11p en 11pz worden door de post bediend. Met medewerking van Post B (T) worden de treinbewegingen in de richtingen van Grouw, Mantgum en Dronrijp op de sporen 5<sup>a</sup> en 6<sup>a</sup> en naar Hardegerijp op de sporen 5<sup>b</sup>, 6<sup>b</sup> en 7. Na aankomst van een trein op de sporen 5<sup>a</sup> en/of 6<sup>a</sup> gaat een lamp op het bedieningspaneel branden en klinkt er een akoestisch signaal. Dit signaal wordt door middel van een drukknop uitgedrukt. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske.
  
  
 
== '''Laad- en losplaats''' ==
 
== '''Laad- en losplaats''' ==
  
 +
 +
Vanaf 19 wordt vanuit Leeuwarden het laadkistenvervoer verzorgd voor het noorden van Nederland. Het laden en lossen geschiedt aan het voormalige Spoordok aan de Snekertrekweg. De laadkisten konden zowel open als gesloten zijn. In gesloten laadkisten worden onder andere flessen, (distilleerderij Bokma en zuivelfabrikanten Frico en Warga) kleding (militair magazijn in Ried) en papier (drukkerij Jongbloed) aangevoerd. In open laadkisten worden onder andere asfalt en kolen (voor de Leeuwarder Papierwaren Fabriek en snoepfabrikant Van Slooten) aangevoerd.
 +
 +
Op 10 december 1954 wordt de nieuwe goederenloods door de NS overgedragen aan Van Gend & Loos. In dit gebouw worden de stukgoederen zoveel als mogelijk is mechanisch behandeld, zodat er minder gesjouw door het personeel nodig is.
 +
 +
In 1971 wordt het station gesloten als rangeerstation.
 +
 +
Met ingang van de [[dienstregeling 1977/1978]] wordt Leeuwarden bediend vanuit [[rangeerstation Onnen]]. Vanwege een reorganisatie neemt Onnen deze rol over van het goederenstation van Amersfoort. Maar door de kaping bij De Punt kan deze opzet niet doorgaan. Dit gebeurde pas op 13 juni 1977.
 +
 +
 +
''Holland Rail Container''
 +
 +
In 1982 wordt een containerterminal geopend aan de westzijde van het station. De capaciteit bedraag 25.000 containers per jaar. De containers zijn voornamelijk afkomstig van Friesland Frico Domo, Douwe Egberts, Nestlé en de papierfabrieken Friesland en De Halm.
 +
 +
Begin juni 1994 wordt de vernieuwde containerterminal in gebruik genomen. Met deze terminal kunnen per jaar 40.000 containers verwerkt worden via het spoor. Met het in gebruik nemen van deze terminal wordt de vertrektijd van trein 52311 vervroegd. Deze trein naar de Waalhaven rijdt van maandag tot en met vrijdag en vertrekt om 18.25
 +
 +
In 1996 wordt de containerdienst naar de Maasvlakte gestaakt. De containers gaan vanaf dat moment via Veendam. Begin januari 1997 wordt het containervervoer uit Leeuwarden naar de Maasvlakte weer opgestart. Op vrijdagnacht rijdt er een trein van de Maasvlakte naar Leeuwarden. Rond 10.30 gaat de trein op zaterdag weer terug de Maasvlakte.
 +
 +
Vanaf april 1999 rijdt ACTS de containertreinen tussen Leeuwarden en de Maasvlakte. De treinen worden overgenomen van NS Cargo en rijden zes keer in de week.
 +
 +
Op 30 mei 2011 rijdt de laatste containertrein. Het vervoer is overgenomen door de binnenvaart.
 +
 +
 +
Met de werkzaamheden die in juni en juli 2024 zijn uitgevoerd, is het niet meer mogelijk om goederentreinen uit de richting Meppel naar Leeuwarden te laten rijden. Een werktrein kan alleen langs het perron tot stilstand komen en dan terugsteken naar de losweg en containeroverslag. Het omlopen van een locomotief is in Leeuwarden in zijn geheel niet meer mogelijk.
 +
 +
 +
''PTT Post''
 +
 +
In november 1987 wordt het expeditieknooppunt in gebruik genomen.
 +
 +
In de nacht van 26 op 27 juli 1996 wordt het EKP gesloten.
  
 
''werkplaats van Stadler''
 
''werkplaats van Stadler''
  
In 2007 laat Voith een werkplaats bouwen op het emplacement van Leeuwarden. Deze komt aan de oost zijde van het emplacement. In deze werkplaats wordt het materieel van Arriva onderhouden dat rijdt in Friesland en Gronigen. In 2014 neemt Stadler de werkplaats over van Voith.  
+
In 2007 laat Voith een werkplaats bouwen op het emplacement van Leeuwarden. Deze komt aan de oost zijde van het emplacement. In deze werkplaats wordt het materieel van Arriva onderhouden dat rijdt in Friesland en Gronigen. In 2014 neemt Stadler de werkplaats over van Voith. In 2022 is de werkplaats verbouwd en vergroot. Daarnaast is er een aparte container geplaatst om accu-pakketten te kunnen opslaan. In de werkplaats is een spoor aangelegd, waarbij met behulp van hefbokken een treinstel omhoog kan worden gebracht. Vaste bordessen zorgen er voor dat er op het dak gewerkt kan worden. Op een derde loodsspoor kunnen twee treinstellen tegelijkertijd binnen staan. De vernieuwde werkplaats is op 28 oktober 2022 geopend.
 +
 
 +
 
 +
== '''Locomotievendepot''' ==
 +
 
 +
Station Leeuwarden kende twee locomotievenloodsen. Er was er een van de HSM en een van de SS. In 186 wordt begonnen met de bouw van de locomotievenloods van de SS. In 19 wordt begonnen met de bouw van de locomotievenloods van de HSM. Deze loods is  bij  meter en is voorzien van drie sporen. In 1907 wordt de oude loods van de SS vervangen door een nieuwe loods. Deze nieuwe loods is 100 bij 25 meter en is voorzien van vijf sporen. De sporen in de loods zijn voorzien van smeerkelders. Het dak op de loods is een zaagtanddak met 14 segmenten. De nieuwe loods is gebouwd tegen de loods van de HSM. In de locomotievenloods komt onder andere een machinistenkamer, magazijn en smederij.
 +
 
 +
Na de sluiting is het gebouw nog gebruikt om reserve koppen voor treinstellen Materieel '46, Materieel '54, Plan V, Plan T en SGM op te slaan en bedrijven te huisvesten. In 1998 is het gebouw gesloopt.
 +
 
 +
''Locomlopen''
 +
 
 +
Ingaande de zomerdienstregeling 1936 is in omloop  een dienst opgenomen voor een locomotief van de serie 8400, welke met drie bemanningen de gehele dag rangeert.
 +
Met het ingaan van de winterdienstregeling 1953 op 4 oktober zijn er geen vaste diensten meer voor de locomotieven voor dit depot. Er zijn op dat moment nog drie locomotieven gehuisvest. Dit zijn een 1700, een 3700 en een 7700. De 3700 is reserve en wordt voor rangeerwerk gebruikt. De twee andere locomotieven doen dienst op de lijnen ten noorden van Leeuwarden. Op 13 september 1954 worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotiefdepot van Leeuwarden. Er is tot dat moment nog slechts een dienst gesteld vanuit het depot.
 +
 
 +
 
 +
''Mutaties''
 +
 
 +
Op 23 augustus 1905 arriveert de 1010 uit de Centrale Werkplaats Haarlem in Leeuwarden na schadeherstel.
 +
Op 2 maart 1908 verhuist de 1010 naar de Centrale Werkplaats in Haarlem voor een grote herstelling.
 +
 
 +
In december 1935 arriveert de 8409 uit  in Leeuwarden.
  
 +
Op  mei 1945 arriveert de 8515 uit  in Leeuwarden.
  
== '''Locomotiefdepot''' ==
+
Op  1948 wordt de 8515 afgevoerd naar  voor sloop.
  
Station Leeuwarden kende twee locomotiefloodsen. Er was er een van de HSM en een van de SS. In 186 wordt begonnen met de bouw van de locomotiefloods van de SS. In 19 wordt begonnen met de bouw van de locomotiefloods van de HSM. Deze loods is bij  meter en is voorzien van drie sporen. In 1907 wordt de oude loods van de SS vervangen door een nieuwe loods. Deze nieuwe loods is 100 bij 25 meter en is voorzien van vijf sporen. De sporen in de loods zijn voorzien van smeerkelders. Het dak op de loods is een zaagtanddak met 14 segmenten. De nieuwe loods is gebouwd tegen de loods van de HSM. In de locomotiefloods komt onder andere een machinistenkamer, magazijn en smederij.
+
Op 1953 verhuist de 17 naar het depot van Nijmegen.  
  
Op 13 september 1954 worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotiefdepot van Leeuwarden. Er is tot dat moment nog slechts een dienst gesteld vanuit het depot. Na de sluiting is gebouw nog gebruikt om reserve koppen voor treinstellen op te slaan en bedrijven te huisvesten. In 1998 is het gebouw gesloopt.
 
  
 +
In het depot zijn tussen 186 en 1954 locomotieven van de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:
  
In het depot zijn tussen 186 en 1954 de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:
+
* 800;
* 800
+
* 900;
* 900
+
* 1000;
* 1300
+
* 1300;
* 1700
+
* 1700;
* 1900
+
* 1900;
* 2100
+
* 2100;
* 3200
+
* 3200;
* 5500
+
* 3700;
* 5600
+
* 5500;
* 5800
+
* 5600 <sup>2e bezetting</sup>;
* 7100
+
* 5800;
* 7700
+
* 7100;
* 8400
+
* 7700;
 +
* 8400;
 +
* 8500;
 
* 8700
 
* 8700
  
Regel 60: Regel 138:
  
  
 +
Ingaande 5 oktober 1930 gaat er een nachttrein rijden vanuit [[Rotterdam Delftsche Poort|Rotterdam]] naar Leeuwarden, [[Groningen]] en Hengelo. Dit zijn gecombineerde treinen voor goederen, post en reizigers. Het vertrek is rond middernacht. De aankomst is in de vroege ochtend. Deze treinen rijden met een gemiddelde snelheid van 75 kilometer per uur. De treinen zijn vooral een succes voor het vervoer van post en goederen. Voor het uitwisselen van wagons van de nachttrein tussen [[Amsterdam Centraal|Amsterdam]] en [[Maastricht]] is het station van [[Utrecht Maliebaan]] aangewezen. Zo kunnen goederen en post vanuit Rotterdam naar Maastricht of vanuit Amsterdam naar noord of oost Nederland.
 +
 +
 +
Ingaande de [[dienstregeling 2006]] wordt [[Harlingen Haven]] het vaste eindpunt van de treinen van de serie 30200 in plaats van [[Harlingen]].
 +
 +
 +
Ingaande de [[dienstregeling 2020]] wordt de overstap van uit Harlingen op de intercity in de richting van Heerenveen in de ochtendspits verbeterd naar twee keer per uur. De serie 9000 ([[Meppel]] - Leeuwarden) wordt dankzij de inzet van het [[SNG]] versneld en met een kwartier verschoven. Hiermee wordt de overstap naar Zwolle in Meppel aanzienlijk verbeterd. Vanaf [[Wijzigingsblad 5 september 2021|september 2021]] zal de serie 9000 door gaan rijden naar Zwolle.
 +
Met ingaande [[dienstregeling 2024]] zal de serie 9000 verder door rijden naar Lelystad Centrum.
  
  
 
== '''Stoppende treinen''' ==
 
== '''Stoppende treinen''' ==
  
In de huidige [[Dienstregeling 2018|dienstregeling (2018)]] stoppen de volgende treinseries te Leeuwarden:
+
In de huidige [[Dienstregeling 2025|dienstregeling (2025)]] stoppen de volgende treinseries te Leeuwarden:
  
 
{| class="wikitable" style="width:55em;"
 
{| class="wikitable" style="width:55em;"
Regel 73: Regel 159:
 
|-
 
|-
 
| '''600'''
 
| '''600'''
| [[Rotterdam Centraal]]
 
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
| [[DD-AR - Treinstammen DD-AR|DDZ]]/[[ICM(m) (InterCity Materieel)|ICMm]]
+
| [[Den Haag Centraal]]
 +
| [[DD-AR - Treinstammen DD-AR|DDZ]]
 
|-
 
|-
| '''1800'''
+
| '''800'''
| [[Den Haag Centraal]]
 
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
| DDZ/ICMm
+
| [[Schiphol]]
 +
| [[ICM(m) (InterCity Materieel)|ICMm]]
 
|-
 
|-
 
| '''9000'''
 
| '''9000'''
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
| [[Meppel]]
+
| [[Lelystad Centrum]]
| DDZ/ICMm
+
| [[SNG]]
 
|-
 
|-
 
| '''37000'''
 
| '''37000'''
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
 
| [[Sneek]]
 
| [[Sneek]]
| [[GTW (Noordelijke Nevenlijnen)|D-GTW (Arriva)]]
+
| [[GTW (Noordelijke Nevenlijnen)|D-GTW (Arriva)]]/[[WINK (Arriva)|Wink]]
 
|-
 
|-
 
| '''37100'''
 
| '''37100'''
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
 
| [[Stavoren]]
 
| [[Stavoren]]
| D-GTW (Arriva)
+
| D-GTW (Arriva)/Wink
 
|-
 
|-
 
| '''37200'''
 
| '''37200'''
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
 
| [[Harlingen Haven]]
 
| [[Harlingen Haven]]
| D-GTW (Arriva)
+
| D-GTW (Arriva)/Wink
 
|-
 
|-
 
| '''37300'''
 
| '''37300'''
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
 
| [[Groningen]]
 
| [[Groningen]]
| D-GTW (Arriva)
+
| D-GTW (Arriva)/Wink
 
|-
 
|-
 
| '''37400'''
 
| '''37400'''
 
| Leeuwarden
 
| Leeuwarden
 
| Groningen
 
| Groningen
| D-GTW (Arriva)
+
| D-GTW (Arriva)/Wink
 +
|-
 +
| '''38000'''
 +
| Leeuwarden
 +
| Sneek
 +
| D-GTW (Arriva)/Wink
 
|-
 
|-
 
|}
 
|}
 +
  
 
== '''Passerende treinen''' ==
 
== '''Passerende treinen''' ==
  
In de huidige dienstregeling (2018) stoppen alle treinen in Leeuwarden.  
+
In de huidige dienstregeling (2025) stoppen alle treinen in Leeuwarden.  
 +
 
 +
 
 +
{| class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both; width:100%;"
 +
|
 +
<big><big>'''Bronnen, Referenties en/of Voetnoten'''</big></big>
 +
* '''Een pechvogel in het Nederlands Spoorwegmuseum''' - {{Sc|H. Waldorp}} - ''Maandblad: Op de Rails, 49e Jaargang - oktober 1981 Blz: 323-326''  Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321''
 +
* '''De C1-tenderlocomotieven van de NS 8401 - 8409''' - {{Sc|P. Henken}} - ''Maandblad: Op de Rails, 90e Jaargang - oktober 2022 Blz: 494-502''  Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321''
 +
* '''Bestemming Spanje <small>NS 8500'en voor de export</small>''' - {{Sc|P. Henken}} - ''Maandblad: Railmagazine, 46e Jaargang - mei 2024 nummer 414 Blz: 62-68'' Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489''
 +
----
 +
<references></references>
 +
|}
  
 
{{Navigatie Staatslijn A (Arnhem - Leeuwarden)}}
 
{{Navigatie Staatslijn A (Arnhem - Leeuwarden)}}

Huidige versie van 1 okt 2025 om 21:11

Leeuwarden is de naam van het grootste station van de gelijknamige plaats in de provincie Friesland. De verkorting van het station is Lw.

Geschiedenis

Met aanleg van de spoorlijn tussen Harlingen en Groningen in 1863, krijgt Leeuwarden een station. Het station is van het type derde klas van de Staatsspoorwegen. Het station wordt op 27 oktober 1863 in gebruik genomen. Op deze dag is ook de opening van de spoorlijn tussen Harlingen en Leeuwarden. In 1868 wordt het gebouw verbouwd in verband met de opening van de spoorlijn uit de richting van Zwolle. In 1890 wordt er opnieuw verbouwd aan het station. Ditmaal vanwege de aanleg van de spoorlijn naar Stavoren. Aan de oostzijde komt een nieuwe aanbouw. In 1901 wordt door een vierde spoorlijn het station van Leeuwarden bereikt. Het is de spoorlijn van de NFLS (Noord-Friesche Locaalspoorweg-Maatschappij) uit Stiens. In 1904 wordt de laatste verbouwing afgerond. Het middengedeelte wordt hierbij grondig aangepakt. Op de plaats van het oorspronkelijke gebouw is een nieuw gebouw geplaatst, met een hoge hal en halfronde vensters aan de straatzijde en de zijkanten. De perronkap aan de oostelijke zijde wordt voorzien van een glazen eindwand. Deze perronkap is voorzien van sikkelspanten. Het gebouw wordt in zandkleurig met gele en bruine tinten geschilderd. De kozijnen zijn donkergroen geschilderd. Na de sloop van de perronoverkapping van het station van Zwolle, is dit de laatste perronoverkapping in Nederland met sikkelspanten. En daarmee is deze kap een monument. Op de perrons krijgen houten dienstgebouwen en kiosken onder de grote overkapping. Deze ruimte is er, omdat het station is uitgevoerd als dubbel kopstation. Er is slechts een doorgaand perronspoor. In 1924 worden worden de beide zijvleugels verbouwd.

In mei 1940 wordt geprobeerd om de stationskap naar beneden te halen, om zo de opmars van de Duitsers te stoppen. Door het knappen van de ketting aan de stoomlocomotief mislukt dit echter.

In 1952 worden de sporen van het station geëlektrificeerd.

In 1970 wordt het interieur van het stationsgebouw verbouwd. Zo wordt het plaatskaartenkantoor vergroot. Dit gaat ten koste van de stationskapper. Deze verhuist naar het voormalige inlichtingenkantoor. De verbouwing wordt in 1971 afgerond.

In 1982 is spoor 7 opgebroken.

Op 1 maart 1997 wordt officieel de spoorlijn naar Stiens buiten gebruik genomen. In 2007 wordt de aansluiting van deze spoorlijn met het overige spoornetwerk opgebroken. In 2000 wordt het gebouw gerenoveerd.

In 2013 zijn er liften geplaatst.

In het voorjaar van 2016 probeert het gemeentebestuur een perronverlenging te realiseren door de glazen eindwand uit de overkapping te halen en daarmee spoor 8 te verlengen met een paar meter. Met deze verlenging zal het mogelijk zijn om twee keer per uur een sneltrein te laten rijden. Vanwege de monumentenstatus is dit echter niet eenvoudig te realiseren. Een alternatief zal zijn het realiseren van een perron aan spoor 6b. Ruimte voor het perron is er op de strook waar voorheen spoor 7 was. Dit is vanuit het station goed te bereiken met liften en de tunnel onder het spoor. Dit alternatief is ook beter mocht Arriva in de toekomst door willen rijden naar het nieuwe station Leeuwarden Werpsterhoeke. Eind oktober, begin november 2016 zijn de perronkappen van de sporen 1, 2 en 3 verwijderd. Zij zijn vervangen door een tijdelijke overkapping. In het voorjaar van 2016 blijkt dat de gietijzeren constructie is aangetast van binnenuit en dit moet hersteld worden. Ondanks dat de kappen geen beschermde status hebben, wordt wel geprobeerd de constructie te renoveren, zodat de uitstraling van het station behouden kan blijven. De perronkappen zullen in 2021 en 2022 hersteld worden. Medio oktober 2017 wordt bekend gemaakt dat BAM Infra de opdracht krijgt tot verbreding en verlenging van de perrons langs de sporen 5 en 8. In 2021 zal het stationsgebouw geschilderd gaan worden. Het wit maakt plaats voor de oorspronkelijke kleuren, een zandkleur met gele en bruine accenten. De kozijnen zullen donkergroen geschilderd gaan worden. Deze werkzaamheden beginnen na de zomer van 2021. Op 1 juli 2022 wordt begonnen met het terugplaatsen van de oorspronkelijke perronoverkapping.

In juni 2024 zal het emplacement worden vernieuwd. Door aannemer Strukton zullen de bovenleiding en sporen worden vernieuwd en de wissels opnieuw worden gelegd, waarmee een efficiëntere treinenloop mogelijk is. Er zijn 15 wissels vernieuwd of ingebouwd. Daarentegen zullen 26 wissels en 6 sporen verdwijnen. De wissels worden voorzien van elektrische verwarming in plaats van verwarming op gas. De sporen in de richting van Dronrijp en Mantgum zullen worden voorzien van bovenleiding tot aan het Van Harinxmakanaal. Op deze manier kunnen de WINK treinstellen vertrekken in de elektrische modus en sneller op baanvaksnelheid komen. Na de brug zullen zij op diesel verder hun rit rijden. Aan de noordzijde van het emplacement zullen vier lange opstel- en reinigingssporen voor NS-treinen worden aangelegd met twee serviceperrons. De sporen 1 en 2 zullen geen gebruik meer maken van hetzelfde Engels wissel 105/107, maar zullen van elkaar worden gescheiden. Hiermee kunnen treinen met een hogere snelheid aankomen en vertrekken. Treinen in de richting van Dronrijp en Mantgum hoeven ook niet meer op elkaar te wachten. Daarnaast kunnen ook treinen in de richting van Heerenveen tegelijk vertrekken met de treinen naar Harlingen en Stavoren. Op 1 juni 2024 wordt begonnen met deze werkzaamheden, die duren tot 9 juli 2024. Tussen 17 juni en 9 juli 2024 is er geen treinverkeer mogelijk, met uitzondering in de richting van Hurdagaryp. Medio augustus 2025 wordt begonnen met het terugplaatsen van de gerenoveerde perronkappen. De noodperrons van de sporen 4 en 5 kunnen hiermee verwijderd worden, zodat zij weer hun oorspronkelijke lengte te gebruiken zijn.


Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal 4 seinhuizen, [1] waarmee de beveiliging volgens blokstelsel III wordt bediend in de richting van Grou. De beveiliging voor de richting van Dronrijp en Mantgum is ingericht met een automatisch blokstelsel voor enkelspoor rijden. Voor de richting van Hurdagaryp is de beveiliging volgens blokstelsel C ingericht. Naar Stiens is er geen blokstelsel aanwezig.

Op 8 april 1989 wordt de klassieke beveiliging vervangend door lichtseinen. Vanaf dat moment is er geen personeel meer nodig op het station van Nieuweschans. Spoor 2 wordt bij deze vervanging opgebroken. Het is niet meer mogelijk om te passeren of te kruisen in het station.

  • Post B (T)

Post B (T) aan de westzijde van de perrons. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske. De seinen ten westen van het station worden vanuit deze post bediend.

  • Post A

Post A is gelegen aan de westzijde van het emplacement. Het is gebouwd in naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer voor de spooraansluitingen Onderstation, de Zwette en Schenkenschans bediend. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske. Bij de spooraansluitingen Onderstation en de Zwette was een relaiskastje en bij de spooraansluiting Schenkenschans was een blokkastje geplaatst.

  • Post D

Post D is gelegen aan de oostzijde van het emplacement, nabij de overweg met de Schrans. Het is gebouwd in naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer vanuit bediend. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske.

  • Post P

Post P is gelegen op de perrons. Het is gebouwd in naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer op het station bediend. De perronseinpalen S5a en S5b en de wissels 10p, 10pz, 11p en 11pz worden door de post bediend. Met medewerking van Post B (T) worden de treinbewegingen in de richtingen van Grouw, Mantgum en Dronrijp op de sporen 5a en 6a en naar Hardegerijp op de sporen 5b, 6b en 7. Na aankomst van een trein op de sporen 5a en/of 6a gaat een lamp op het bedieningspaneel branden en klinkt er een akoestisch signaal. Dit signaal wordt door middel van een drukknop uitgedrukt. De post is voorzien van een bedieningstoestel van Siemens & Halske.


Laad- en losplaats

Vanaf 19 wordt vanuit Leeuwarden het laadkistenvervoer verzorgd voor het noorden van Nederland. Het laden en lossen geschiedt aan het voormalige Spoordok aan de Snekertrekweg. De laadkisten konden zowel open als gesloten zijn. In gesloten laadkisten worden onder andere flessen, (distilleerderij Bokma en zuivelfabrikanten Frico en Warga) kleding (militair magazijn in Ried) en papier (drukkerij Jongbloed) aangevoerd. In open laadkisten worden onder andere asfalt en kolen (voor de Leeuwarder Papierwaren Fabriek en snoepfabrikant Van Slooten) aangevoerd.

Op 10 december 1954 wordt de nieuwe goederenloods door de NS overgedragen aan Van Gend & Loos. In dit gebouw worden de stukgoederen zoveel als mogelijk is mechanisch behandeld, zodat er minder gesjouw door het personeel nodig is.

In 1971 wordt het station gesloten als rangeerstation.

Met ingang van de dienstregeling 1977/1978 wordt Leeuwarden bediend vanuit rangeerstation Onnen. Vanwege een reorganisatie neemt Onnen deze rol over van het goederenstation van Amersfoort. Maar door de kaping bij De Punt kan deze opzet niet doorgaan. Dit gebeurde pas op 13 juni 1977.


Holland Rail Container

In 1982 wordt een containerterminal geopend aan de westzijde van het station. De capaciteit bedraag 25.000 containers per jaar. De containers zijn voornamelijk afkomstig van Friesland Frico Domo, Douwe Egberts, Nestlé en de papierfabrieken Friesland en De Halm.

Begin juni 1994 wordt de vernieuwde containerterminal in gebruik genomen. Met deze terminal kunnen per jaar 40.000 containers verwerkt worden via het spoor. Met het in gebruik nemen van deze terminal wordt de vertrektijd van trein 52311 vervroegd. Deze trein naar de Waalhaven rijdt van maandag tot en met vrijdag en vertrekt om 18.25

In 1996 wordt de containerdienst naar de Maasvlakte gestaakt. De containers gaan vanaf dat moment via Veendam. Begin januari 1997 wordt het containervervoer uit Leeuwarden naar de Maasvlakte weer opgestart. Op vrijdagnacht rijdt er een trein van de Maasvlakte naar Leeuwarden. Rond 10.30 gaat de trein op zaterdag weer terug de Maasvlakte.

Vanaf april 1999 rijdt ACTS de containertreinen tussen Leeuwarden en de Maasvlakte. De treinen worden overgenomen van NS Cargo en rijden zes keer in de week.

Op 30 mei 2011 rijdt de laatste containertrein. Het vervoer is overgenomen door de binnenvaart.


Met de werkzaamheden die in juni en juli 2024 zijn uitgevoerd, is het niet meer mogelijk om goederentreinen uit de richting Meppel naar Leeuwarden te laten rijden. Een werktrein kan alleen langs het perron tot stilstand komen en dan terugsteken naar de losweg en containeroverslag. Het omlopen van een locomotief is in Leeuwarden in zijn geheel niet meer mogelijk.


PTT Post

In november 1987 wordt het expeditieknooppunt in gebruik genomen.

In de nacht van 26 op 27 juli 1996 wordt het EKP gesloten.

werkplaats van Stadler

In 2007 laat Voith een werkplaats bouwen op het emplacement van Leeuwarden. Deze komt aan de oost zijde van het emplacement. In deze werkplaats wordt het materieel van Arriva onderhouden dat rijdt in Friesland en Gronigen. In 2014 neemt Stadler de werkplaats over van Voith. In 2022 is de werkplaats verbouwd en vergroot. Daarnaast is er een aparte container geplaatst om accu-pakketten te kunnen opslaan. In de werkplaats is een spoor aangelegd, waarbij met behulp van hefbokken een treinstel omhoog kan worden gebracht. Vaste bordessen zorgen er voor dat er op het dak gewerkt kan worden. Op een derde loodsspoor kunnen twee treinstellen tegelijkertijd binnen staan. De vernieuwde werkplaats is op 28 oktober 2022 geopend.


Locomotievendepot

Station Leeuwarden kende twee locomotievenloodsen. Er was er een van de HSM en een van de SS. In 186 wordt begonnen met de bouw van de locomotievenloods van de SS. In 19 wordt begonnen met de bouw van de locomotievenloods van de HSM. Deze loods is bij meter en is voorzien van drie sporen. In 1907 wordt de oude loods van de SS vervangen door een nieuwe loods. Deze nieuwe loods is 100 bij 25 meter en is voorzien van vijf sporen. De sporen in de loods zijn voorzien van smeerkelders. Het dak op de loods is een zaagtanddak met 14 segmenten. De nieuwe loods is gebouwd tegen de loods van de HSM. In de locomotievenloods komt onder andere een machinistenkamer, magazijn en smederij.

Na de sluiting is het gebouw nog gebruikt om reserve koppen voor treinstellen Materieel '46, Materieel '54, Plan V, Plan T en SGM op te slaan en bedrijven te huisvesten. In 1998 is het gebouw gesloopt.

Locomlopen

Ingaande de zomerdienstregeling 1936 is in omloop een dienst opgenomen voor een locomotief van de serie 8400, welke met drie bemanningen de gehele dag rangeert. Met het ingaan van de winterdienstregeling 1953 op 4 oktober zijn er geen vaste diensten meer voor de locomotieven voor dit depot. Er zijn op dat moment nog drie locomotieven gehuisvest. Dit zijn een 1700, een 3700 en een 7700. De 3700 is reserve en wordt voor rangeerwerk gebruikt. De twee andere locomotieven doen dienst op de lijnen ten noorden van Leeuwarden. Op 13 september 1954 worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotiefdepot van Leeuwarden. Er is tot dat moment nog slechts een dienst gesteld vanuit het depot.


Mutaties

Op 23 augustus 1905 arriveert de 1010 uit de Centrale Werkplaats Haarlem in Leeuwarden na schadeherstel. Op 2 maart 1908 verhuist de 1010 naar de Centrale Werkplaats in Haarlem voor een grote herstelling.

In december 1935 arriveert de 8409 uit in Leeuwarden.

Op mei 1945 arriveert de 8515 uit in Leeuwarden.

Op 1948 wordt de 8515 afgevoerd naar voor sloop.

Op 1953 verhuist de 17 naar het depot van Nijmegen.


In het depot zijn tussen 186 en 1954 locomotieven van de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:

  • 800;
  • 900;
  • 1000;
  • 1300;
  • 1700;
  • 1900;
  • 2100;
  • 3200;
  • 3700;
  • 5500;
  • 5600 2e bezetting;
  • 5800;
  • 7100;
  • 7700;
  • 8400;
  • 8500;
  • 8700


Spoorlijnen

Het station is gelegen aan staatslijn A (Arnhem - Leeuwarden), staatslijn B (Harlingen Haven - Nieuweschans) en aan de spoorlijn Leeuwarden - Stavoren. Daarnaast was het station het beginpunt van de Spoorlijn Leeuwarden - Anjum.


Dienstregeling

Ingaande 5 oktober 1930 gaat er een nachttrein rijden vanuit Rotterdam naar Leeuwarden, Groningen en Hengelo. Dit zijn gecombineerde treinen voor goederen, post en reizigers. Het vertrek is rond middernacht. De aankomst is in de vroege ochtend. Deze treinen rijden met een gemiddelde snelheid van 75 kilometer per uur. De treinen zijn vooral een succes voor het vervoer van post en goederen. Voor het uitwisselen van wagons van de nachttrein tussen Amsterdam en Maastricht is het station van Utrecht Maliebaan aangewezen. Zo kunnen goederen en post vanuit Rotterdam naar Maastricht of vanuit Amsterdam naar noord of oost Nederland.


Ingaande de dienstregeling 2006 wordt Harlingen Haven het vaste eindpunt van de treinen van de serie 30200 in plaats van Harlingen.


Ingaande de dienstregeling 2020 wordt de overstap van uit Harlingen op de intercity in de richting van Heerenveen in de ochtendspits verbeterd naar twee keer per uur. De serie 9000 (Meppel - Leeuwarden) wordt dankzij de inzet van het SNG versneld en met een kwartier verschoven. Hiermee wordt de overstap naar Zwolle in Meppel aanzienlijk verbeterd. Vanaf september 2021 zal de serie 9000 door gaan rijden naar Zwolle. Met ingaande dienstregeling 2024 zal de serie 9000 verder door rijden naar Lelystad Centrum.


Stoppende treinen

In de huidige dienstregeling (2025) stoppen de volgende treinseries te Leeuwarden:

Treinserienummer Beginpunt Eindpunt Materieel
600 Leeuwarden Den Haag Centraal DDZ
800 Leeuwarden Schiphol ICMm
9000 Leeuwarden Lelystad Centrum SNG
37000 Leeuwarden Sneek D-GTW (Arriva)/Wink
37100 Leeuwarden Stavoren D-GTW (Arriva)/Wink
37200 Leeuwarden Harlingen Haven D-GTW (Arriva)/Wink
37300 Leeuwarden Groningen D-GTW (Arriva)/Wink
37400 Leeuwarden Groningen D-GTW (Arriva)/Wink
38000 Leeuwarden Sneek D-GTW (Arriva)/Wink


Passerende treinen

In de huidige dienstregeling (2025) stoppen alle treinen in Leeuwarden.


Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

  • Een pechvogel in het Nederlands Spoorwegmuseum - H. Waldorp - Maandblad: Op de Rails, 49e Jaargang - oktober 1981 Blz: 323-326 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321
  • De C1-tenderlocomotieven van de NS 8401 - 8409 - P. Henken - Maandblad: Op de Rails, 90e Jaargang - oktober 2022 Blz: 494-502 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321
  • Bestemming Spanje NS 8500'en voor de export - P. Henken - Maandblad: Railmagazine, 46e Jaargang - mei 2024 nummer 414 Blz: 62-68 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489

  1. Leeuwarden Klassieke beveiliging