Groningen

Groningen is de naam van het grootste station van de gelijknamige plaats in de provincie Groningen. De verkorting van het station is Gn.

Geschiedenis

Met aanleg van de spoorlijn tussen Harlingen en Nieuweschans in 1863, krijgt Groningen een station. Dit station wordt in 1866 opgeleverd, het is een tijdelijk gebouw van hout dat tot 1872 blijft staan. Dit eerste gebouw is buiten de vestingwal en gracht aangelegd met het oog op de verlenging van de spoorlijn in oostelijke richting. Een nieuw station is nodig vanwege de opening van de spoorlijnen in de richting van Winschoten en Meppel. In 1884 is het station verbonden met Delfzijl en in 1893 kan er naar Roodeschool worden gereisd. Rond 1900 zijn er plannen om het station te verplaatsen naar het zuiden van de stad. Hier zou een groot kopstation komen met veel ruimte voor het groeiende goederenvervoer en opstelcapaciteit voor rijtuigen. De ruimte nabij het bestaande station werd als te klein beoordeeld voor het groeiende vervoer. De kosten voor dit plan waren echter dusdanig hoog, dat werd besloten om het station niet te verplaatsen. Om over meer ruimte te kunnen beschikken, is rond 1925 de spoorweghaven gedempt. Met het dempen van de haven ontstaat er ruimte om de locomotievenloods uit te breiden. Daarnaast zal er een nieuw overslagpunt worden gebouwd voor goederen. Dit komt bij de splitsing van de spoorlijnen in de richting van Kropswolde en Assen. Dit emplacement zal bekend gaan worden onder de naam Groningen Losplaats.

In 1951 wordt begonnen met het elektrificeren van de sporen op het emplacement, zodat vanaf mei 1952 de treinen elektrisch richting Assen en verder naar het westen van Nederland kunnen rijden.

In 1971 wordt begonnen met de sloop van het oude locomotievendepot. In plaats daarvan komt een tankinstallatie voor het dieselmaterieel, een nieuwe wasstraat. In 1981 komt er een servicecentrum voor het onderhoud aan materieel. Het vervoer van goederen komt rond 1980 ten einde. De sporen worden sindsdien gebruikt voor het opstellen van reizigersmaterieel. Bij het in gebruik nemen van de nieuwe beveiliging worden de sporen opnieuw genummerd. Het voormalige tramspoor 35 krijgt als nieuw nummer 1a. Spoor 47 wordt spoor 1b. De overige spoornummers worden met 1 opgehoogd, zodat spoor 1 spoor 2 wordt etc. Aan de oostzijde wordt in 1985 een brug gebouwd tussen het busstation en het PTT Post Expeditieknooppunt. Deze brug gaf toegang tot het eerste en tweede perron. Vanwege de blauwe kleur wordt deze brug al snel de "Blauwe Brug" genoemd.

In het najaar van 2010 worden de doorgaande sporen 4, 5 en 6 verbouwd tot kopsporen. Het perronplein kan op deze manier ook naar het derde perron worden doorgetrokken. Op deze kopsporen kunnen treinen uit zowel de richting Groningen Europapark als uit de richting Groningen Noord/Zuidhorn terecht. Alleen spoor 7 blijft dan behouden als doorgaand perronspoor. De traverse tussen het tweede en derde perron wordt daarmee buiten gebruik gesteld.

Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal seinhuizen. Nadat in 1896 het nieuwe station is geopend, wordt hier Post T ondergebracht boven het perron. In wordt aan de noordzijde van het station, nabij de overweg met de Paterswoldseweg een seinpost, Post I, ingericht. Deze post staat tussen de sporen van de NS en de NTM. Vanuit deze post worden zowel de wissels en seinen aan de westelijke zijde bediend, alsook de overweg in de Paterswoldseweg. De overweg is beveiligd met een draaiseinbord uit de tijd van de SS. In 198 wordt Post I afgebroken, nadat de beveiliging is gemoderniseerd. Na de sloop van deze post, kan het spoor naar het emplacement Groningen NTM worden recht getrokken. Aan de zuidzijde van het station wordt in 18 Post II opgetrokken, nabij het viaduct met de Hereweg. In 1932 wordt een nieuw seinhuis in gebruik genomen, dat de seinhuizen aan weerszijden van het emplacement vervangt.

In 1971 wordt ten westen van het Emmaviaduct een nieuw gebouw voor de centrale verkeersleiding neer gezet. Vanuit deze post wordt in de loop der jaren een steeds groter deel van het treinverkeer in Noord-Nederland geregeld.

• Post T

In 1896 wordt een stationspost ingericht in het station als Post T. Deze is gevestigd boven de sporen . In 1928 volgt een nieuwe Post T, ditmaal gevestigd aan het einde van de traverse met het derde perron. In 1984 wordt het seinhuis buiten gebruik gesteld.

• Post I

Aan de westzijde van het emplacement nabij de Paterswoldseweg wordt in 189 een seinhuis gebouwd.

• Post II

Aan de oostzijde van het emplacement nabij het Hereweg viaduct wordt in 18 een seinhuis gebouwd. De post bevindt zich tussen de sporen . Het is gebouwd in naar een ontwerp van . Het gebouw bestaat uit een verdieping. Het onderste deel bestaat uit poten, terwijl het bovenste deel is opgetrokken uit . Het puntdak is voorzien van dakpannen. Op de bovenverdieping staat het bedieningstoestel. De bovenverdieping is te bereiken via een trap aan de buitenzijde in de richting van het viaduct. In 193 wordt een nieuw seinhuis gebouwd, welke dichter bij het Herewegviaduct staat. Post II is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 80,879. Het seinhuis heeft twee verdiepingen. Op de benedenverdieping is de . Op de bovenverdieping is de seinkamer. Deze is te bereiken door een trap aan de stationszijde van het gebouw. Voor goed zicht zijn er grote ramen aan de spoorzijde. De seinkamer is voorzien van een elektrisch stelknoptoestel en een elektromechanische blokkast. In 197 gesloopt.

Eerste station

In 1864 wordt begonnen met de aanleg van het emplacement van Groningen een stationsgebouw. De aanleg vindt plaats buiten de zuidelijke vestingwal en gracht. In mei 1866 wordt dit stationsgebouw geopend. Dit station is van hout gebouwd. Vanwege de militaire functie die vestingstad Groningen had, moest het station snel afgebroken kunnen worden om niet in het schootsveld van de kanonnen te staan. Daarom is het station van hout gemaakt.

Tweede station

Met de komst van meer spoorlijnen, is in 1872 een nieuw en permanent stationsgebouw neer gezet. Het is een gebouw van een laag met een hoofdbeuk en twee zijvleugels. Dit station is ontworpen door K.H. van Brederode en is opgetrokken in vakwerkstijl. Omdat het gebouw nog steeds buiten de vesting staat, is ook dit gebouw opgetrokken in hout.

• 

  Tweede station van Groningen
  collectie: Het Utrechts Archief

Derde station

In 188 wordt besloten om het houten station te vervangen door een permanent gebouw van steen. Dit is mogelijk, doordat de stad haar status als vesting in 1874 heeft verloren. Op 18 is de aanbesteding voor de bouw uitgeschreven, welke gewonnen werd door aannemer uit . Deze bouwde het station naar een ontwerp van I. Gosschalk. Het ontwerp behoort tot de Hollandse renaissancestijl en neogotiek. Het stationsgebouw staat aan de noordzijde van de spoorlijn. De bouw van het station begint op 1893. Het station bestaat uit centraal, vierkant deel met verdiepingen. Aan weerszijden zijn twee langwerpige vleugels gebouwd, met aan de uiteinden een eindgebouw. Aan de zijde van het stationsplein is een galerij. Het gebouw is opgetrokken uit bruine bakstenen. Het middendeel en de beide zijn voorzien van een gebroken schilddak met schoorstenen. Aan de straatzijde is een luifel voor de ingang geplaatst. De beide vleugels zijn voorzien van daken. Over de gehele lengte aan de spoorzijde en aan de oostzijde van het gebouw is een overkapping gebouwd in de stijl van Art Nouveau. De overkapping wordt ondersteund door Korinthische zuilen van gietijzer. De begane grond bestaat uit de ingang van het stationsgebouw, een hoge stationshal met het plaatskaartenkantoor, de portiersloge en een rij hulploketten. Bij de ingang is een aan weerszijden van deuren voorziene hal, zodat de tocht niet in de hal terecht komt. In het midden van de hal staat een lantaarn. In de linkervleugel zijn de wachtkamers en het restaurant gevestigd. Een gang loopt naar de restauratie 1e en 2e klas. Voor de restauratie zijn aan de rechterzijde van de gang de toiletten en een damessalon. Tussen de toiletten en het restaurant is de wachtkamer. In het hoekgebouw is de wachtkamer 3e klas. Tussen het restaurant en de wachtkamer 3e klas is de keuken en het buffet. In de rechtervleugel zijn de kantoren voor bagage en de telegraaf ondergebracht, alsmede ruimtes voor het personeel. Bij het inlopen van de gang, is er aan de linkerzijde het kantoor voor de bagage, gevolgd door het kantoor van de telegraaf. Aan het einde van gang is een deur naar het kantoor van de stationschef. Vanuit het kantoor is richting het perron het kantoor van de assistenten te bereiken. Vlak voor het eindgebouw is een dienstgang die loopt vanuit het perron naar het stationsplein loopt. Vanaf het perron is aan de rechterzijde als eerste de gevangenis te bereiken via de dienstgang. Aan de zijde van het stationsplein is het verblijf van de conducteurs. In het eindgebouw is aan de zijde van de dienstgang kantoren voor de post en aan de buitenzijde zijn er bergplaatsen. In het midden is het stovenlokaal. De verdiepingen van de eindgebouwen zijn ingericht als woningen voor de restaurateur en opzichter aan de oostelijke zijde. In het eindgebouw aan de westzijde zijn de woningen van de stationschef, de souschef en de medewerker die het emplacement moet verlichten. De bovenverdieping van de oostelijke vleugel is niet in gebruik, terwijl de bovenverdieping van de westelijke vleugel in gebruik is voor personeelsvoorzieningen.

Het interieur wordt gekenmerkt door glas-in-loodramen, lambriseringen en tegeltableaus. Het plafond in de vestibule is rijk versierd en gemaakt van papier-stuc. De doorgaande sporen 1 en 2 worden ter hoogte van de stationshal opgebroken. Zij worden hierbij omgevormd tot kopsporen. De a-zijde van de sporen komt aan de westzijde van het station te liggen, terwijl aan de oostzijde van het station de b-zijde van de sporen komt. Met de opbraak kan er een plein onder de overkapping worden gerealiseerd, als verlenging van de stationshal. Alleen spoor aan perron 2 is dan nog een doorgaand spoor. Aan de oostzijde van het station komen de sporen 47 en 48 en aan de westzijde komt spoor 35 te liggen. Dit spoor wordt ook gebruikt door de trams van de NTM naar Drachten. Op 16 april 1896 wordt het station geopend. Het station is voorzien van sporen met overkapping.

In 1928 wordt het derde perron aangelegd. Om dit perron te bereiken, wordt een luchtbrug tussen het tweede en derde perron aangelegd. Het derde perron wordt voorzien van een overkapping en een seinhuis. De luchtbrug en het seinhuis zijn gemaakt van geklonken staal en vormen een geheel. Tegen deze constructie is de perronoverkapping gebouwd, welke eveneens van geklonken staal is. De sporen langs dit perron worden als doorgaande sporen uitgevoerd. In 1932 wordt het nieuwe seinhuis in gebruik genomen. De perrons 2 en 3 zijn in 1932 in oostelijke richting verlengd.

Het toiletgebouw dat aan de westzijde van het station staat, is in 195 gesloopt.

In 1968 wordt het station verbouwd en wordt in de stationshal een tussenvloer aangelegd. Op deze manier is de kantine voor het spoorpersoneel ontstaan. Met de bouw van de tussenverdieping wordt ook het beschadigde papier-stuc in het plafond aan het zicht onttrokken. In de stationshal zelf kwamen winkels en een blok met loketten. De wachtkamers zijn vanaf dat moment alleen nog te bereiken via spoor 1 en het stationsplein. In de zomer van 1971 wordt de overkapping van het tweede perron vernieuwd. Deze overkapping zal bestaan uit glasvezelplaten. Door de vertraagde levering van deze platen wordt de sloop van de oude overkapping tijdelijk onderbroken. In 1974 wordt het station op de voorlopige monumentenlijst geplaatst door de Rijksdienst voor Monumentenzorg na overleg met de NS. De plaatsing wordt ingegeven vanwege de bouwstijl.

In 1994 wordt begonnen met het maken van plannen om het stationsgebouw te renoveren en daarbij in oude luister te herstellen. De werkzaamheden beginnen in 1996. Zo is de tussenvloer verwijderd en is de stationshal in oude luister hersteld. In 1999 wordt het vernieuwde station geopend door koningin Beatrix.

In 2012 wordt de oostelijke vleugel verbouwd. Zo wordt de oorspronkelijke wachtkamer derde klasse in gebruik genomen als AH to go, de oorspronkelijke restauratie wordt in gebruik genomen als Starbucks. In de oorspronkelijke wachtkamer 1e en 2e klasse komt een winkel van Rituals. De damessalon en toiletten worden in gebruik genomen door het GWK. In de westelijke vleugel worden de kantoren van de chef en assistenten verbouwd tot Burger King.

In 2018 wordt begonnen met het verbouwen van het station. Er komt een tunnel voor fietsers en voetgangers onder de sporen door. De brug over de sporen zal plaats gaan maken voor een tunnel. De hoofdingang van het station komt weer in het hoofdgebouw te liggen. Hiermee is de looproute naar de tunnel ook logischer. De perrons zullen worden vernieuwd. Deze werkzaamheden moet eind 2019 zijn afgerond. Het busstation en de fietsenstalling worden verplaatst naar de zuidzijde van het station. Dit is mogelijk als gevolg van de verhuizing van het opstelterrein naar het nieuwe opstelterrein bij de splitsing van de sporen in de richting van Assen en Hoogezand. Aan de westzijde van het station zijn in het weekend van 11 en 12 september 2019 de laatste sporen van de spoorlijn naar Drachten verwijderd. Deze sporen moeten plaats maken voor een tunnel onder de Paterswoldseweg onder de sporen in de richting van Hoogkerk en Groningen Noord. Na de aanleg van deze tunnel zal er een keerspoor worden aangelegd voor treinen die op spoor 2 of 3 aankomen en naar het opstelterrein moeten worden gereden. Dit keerspoor moet in oktober 2019 in dienst komen. De kopsporen 2 en 3 zullen omgebouwd gaan worden tot doorgaande sporen. Spoor 5 is in 201 opgebroken. In 2020 zal begonnen worden met het opknappen van de kapconstructie over de sporen 1 tot en met 4. De dakconstructie zal worden aangepast aan de eisen van de huidige tijd. De werkzaamheden aan de kap beginnen medio maart 2020. De overkappingen worden verwijderd en in een periode van 2 jaar gerestaureerd in Obdam. Zij zullen tegelijkertijd worden aangepast aan de hedendaagse eisen. Op de perrons zullen tijdelijke overkappingen worden geplaatst. Medio april 2020 zijn de winkels die onder de perronkap zijn gevestigd, gesloopt. Zij maken plaats voor de trappen en liften naar een nieuwe tunnel onder sporen. In juni 2020 zijn de laatste delen van de overkapping verwijderd.

Voor de treinen van Arriva zal er een eilandperron worden gebouwd ten zuiden van spoor 4. Ten zuiden van dit nieuwe perron zullen 4 kopsporen komen voor de treinen van NS. De sporen voor de treinen van Arriva en NS zullen vanaf het station tot aan Groningen Europapark gescheiden zijn.

Het opstelterrein aan de zuidzijde van het station zal plaats maken wanneer het nieuwe opstelterrein de Vork gereed is. Dit opstelterrein komt nabij de splitsing van de sporen in de richting van Zuidbroek en Assen. Op 6 juni 2020 komt het nieuwe opstelterrein in dienst. De opstelsporen van het station worden op dat moment buiten dienst gesteld. In juli 2020 zijn de opstelsporen opgebroken. Het terrein van het oude opstelterrein zal verbouwd worden tot busstation en tot woon/kantoorgebied. In juni 2020 is het opstelterrein nabij het station buiten dienst gesteld. Vanaf 23 mei 2022 worden het seinhuis en de loopbrug verplaatst. Hiermee ontstaat ruimte om de tunnel onder de perrons aan te kunnen leggen. Zij zijn tijdelijk op het perron van spoor 3 geplaatst. De sporen 7 en 8 zijn in zuidelijke richting opgeschoven, waarbij zij een nieuw perron krijgen. Tegelijkertijd kunnen de tunnelbakken voor de onderdoorgangen geplaatst worden. Op 26 mei 2022 zijn de werkzaamheden afgerond. In maart 2023 zijn de laatste resten van de overkappingen van de perrons verwijderd. Tussen 10 mei en 13 juli 2025 zullen omvangrijke werkzaamheden plaatsvinden om het mogelijk te maken dat de treindiensten van Arriva ten oosten en ten westen van de stad met elkaar gekoppeld kunnen worden. Voor Arriva komen er drie sporen waarmee doorgaande treindiensten mogelijk zijn. Deze drie sporen zullen niet worden voorzien van bovenleiding. Voor de NS komen er 4 kopsporen aan twee perrons. Er komen geen overloopmogelijkheden tussen de sporen van Arriva en NS, waarmee er in feite twee stations ontstaan. Als eerste wordt begonnen aan de oostzijde van het station. De treinen van de NS kunnen het station vanaf niet meer bereiken, evenals de treinen van Arriva uit het oosten van de provincie. De westelijke zijde van het station is nog wel bereikbaar. Per 14 juni 2025 is ook de westelijke zijde niet meer bereikbaar voor het treinverkeer. Deze werkzaamheden omhelzen de aanleg van sporen, kabels en bovenleiding. Deze nieuwe situatie moet ook in de beveiliging worden opgenomen. Tegelijkertijd zullen onderdoorgangen en perrons worden aangepast. Alle sporen zullen hierbij verwijderd worden, tot voorbij het Emmaviaduct en het Herewegviaduct. Voor de bussen, fietsen en voetgangers komen er tunnels onder sporen. Voor fietsers komt er onder de perrons een fietsenstalling. De blauwe brug voor de reizigers aan de oostzijde zal verwijderd gaan worden. Vanaf 13 juli 2025 is er weer treinverkeer mogelijk in het Groningse station. Na de zomer van 2025 zullen de werkzaamheden worden afgerond. De gerenoveerde perronkappen keren dan terug. Het gehele project zal in juni 2026 worden opgeleverd.

Laad- en losplaats

In 186 wordt aan de noordzijde van de spoorlijn richting Leeuwarden een loods gebouwd voor de overslag van goederen. De loods komt bij een laad- en losplaats voor vee en andere agrarische producten.

In 18 wordt de rijtuigenloods aan de oostzijde van het station verbouwd tot stukgoederenloods voor Van Gend & Loos. In 18 komt er aan de westzijde een loods voor bestelgoederen.

In 195 wordt de bestelgoederenloods gesloopt.

In 197 wordt de stukgoederenloods van Van Gend & Loos gesloopt om plaats te maken voor een busstation. Alle sporen tussen het eerste perron en het verbindingskanaal worden eveneens verwijderd.

In 1980 komt er een einde aan het vervoer van goederen via de laad- en losplaats.

Groningen NTM

In 1913 wordt door de NTM (Nederlandsche Tramweg Maatschappij) een tramlijn naar Drachten aangelegd. Een aantal trams vertrokken vanaf het hoofdstation, maar de meeste trams vertrokken van het 700 meter ten westen gelegen station Groningen NTM. Dit station is gelegen aan de sporen in westelijke richting. Vanaf 1956 wordt het station niet meer als zodanig gebruikt. In 19 wordt op het emplacement een overslagloods gebouwd door veevoederleverancier Koudijs. Vanaf 19 wordt het gebouw in gebruik genomen door Weg & Werken. Later wordt het het onderkomen van de NS Personeelsvereniging van de standplaats Groningen. Met de vestiging van Weg en Werken krijgt het emplacement haar verkorting Gnntm. Het emplacement wordt ook vergroot tot een aantal kopsporen en een losweg met mobiele brug. Hiermee konden voertuigen op platte wagens worden geladen. Op dit emplacement sluit de spoorlijn naar Drachten aan. Tijdens de opbraak van de spoorlijn tussen Groningen en Drachten in 1987 en 1988 blijven de eerste kilometer liggen, omdat het emplacement gebruikt wordt voor het stallen van (werk)materieel. Het stuk resterende spoor langs de Peizerweg is nodig om treinen op 1 van de kopsporen te kunnen plaatsen, welke alleen aan de Groningse zijde van het emplacement liggen. Een binnenkomende trein rijdt richting dit uithaalspoor en rijdt dan terug naar een van de kopsporen. In april 2013 worden alle sporen van het emplacement en het uithaalspoor vernieuwd. Op 11 en 12 september 2018 is het emplacement opgebroken. Het uithaalspoor is blijven liggen en is te bereiken vanaf de spoorlijn naar Leeuwarden.

Niemeyer

PTT Post

In 1978 wordt Expeditieknooppunt voor de post geopend. Dit knooppunt is ten zuidoosten van het station gelegen en is voorzien van 1 laadperron met 1 laad- en losspoor. In 1997 rijdt de laatste posttrein. In het voorjaar van 2019 wordt begonnen met de sloop van het postperron en postgebouw.

Spoorweghaven

Aan het Hoornsche Diep wordt in 18 begonnen met het graven van een spoorweghaven. Aan weerszijden van de haven worden sporen aangelegd. Deze haven wordt rond 1925 gedempt.

Locomotievendepot

Station Groningen kende een locomotievenloods. Op 186 is de aanbesteding voor de bouw uitgeschreven, welke gewonnen werd door aannemer uit . Deze bouwde de loods naar een ontwerp van . De locomotievenloods is ten zuiden van het stationsgebouw en aan de oostzijde van de spoorweghaven gebouwd. Deze is in 1866 in gebruik genomen door de SS. Dit is een rechthoekige loods met standen en 3 sporen. De loods is opgetrokken uit hout en heeft drie zadeldaken. De loods heeft een lengte van 49,5 meter, een breedte van 15,6 meter en het hoogste punt is op meter. Om het dak te ondersteunen zijn er spanten, een kapspant opgebouwd uit twee onderspannen driehoekige liggers, verbonden door een trekstaaf. In geval van oorlog is de gehele locomotievenloods snel af te breken. De loods is te bereiken via de sporen aan de oostzijde van het station. De loods kende diverse aanbouwen met onder andere dienstruimtes. Een brandstoffenloods behoorde ook tot het depot. Om locomotieven te kunnen draaien, wordt er een draaischijf met een diameter van 13,5 meter aangelegd. Ten oosten van het station worden een rijtuigenloods gebouwd met 4 sporen. In 18 wordt een tweede loods met 4 standen naast de bestaande loods gebouwd, zodat er 7 standen zijn voor locomotieven. In 1884 wordt een nieuw reservoir gebouw in gebruik genomen. In 1887 wordt een tijdelijke, houten loods ten noorden van de bestaande loods geplaatst. Deze houten loods heeft een lengte van 32 meter en een breedte van 16 meter. Deze locomotievenloods is afkomstig uit Boxtel. Aan de noordzijde van het gebouw is in 1890 een stenen aanbouw met houten kapspanten en een tweetal sporen gebouwd. Deze aanbouw heeft een lengte van 50 meter en een breedte van 10,5 meter. In 1892 verhuist dit gebouw naar Nijmegen. In 1893 wordt in meer oostelijke richting van het depot een nieuwe draaischijf geplaatst met een diameter van 14,50 meter. De oude draaischijf gaat naar Breda.

In 1906 wordt aan de zuidzijde van het depot een vetgasfabriek gebouwd. Deze fabriek levert gas voor de verlichting van rijtuigen in Noord-Nederland.

In 1911 wordt tussen de spoorweghaven en de locomotievenloods een nieuwe draaischijf aangelegd. Deze heeft een diameter van 18 meter.

In 1923 is de draaischijf van 14,5 meter vervangen door een nieuwe draaischijf met een middellijn van 20 meter volgens het bestek SS 1235. Op 192 wordt de aanbesteding uitgeschreven voor een nieuwe locomotievenloods met het bestek SS 1453. Deze loods komt aan de zuidzijde van de spoorweghaven, welke na de bouw van de loods wordt gedempt. De begroting voor deze nieuwe loods bedraagt gulden. De loods bestaat uit een rechthoekige, achtsporige locomotievenloods met een lengte ven 70,2 meter, een breedte van 43,1 meter en het hoogste punt is op meter. De dakconstructie Een aanbouw aan de zijde heeft diverse dienstlokalen en een werkplaats. De aanbouw is 70 meter lang en 10 meter breed. In de loods is er ruimte voor locomotieven. De sporen lopen door de gehele loods en aan de voor- en achterzijde zijn toegangsdeuren. Een van deze sporen wordt voorzien van een smeerput. Tegen de loods komen de kantoren van onder andere de depotchef. Er komt een kolenpark, olieloods en een takkenbossenloods. De grote kolenbunker komt aan de oostzijde van het gebouw en heeft een elektrische loopkraan en diverse bunkers. Aan de zijde van het kolenpark komt het depotgebouw met daarvoor de sintelbergplaats. Op diverse plaatsen worden waterkolommen geplaatst. In het van 1925 wordt het depot opgeleverd. Het depot wordt op 1925 geopend. De oude gebouwen worden vervolgens gesloopt. De draaischijf uit 1911 met een middellijn van 18 meter is in 1927 overgebracht naar Harlingen. De aanbouw van de oude loods uit 1890 is in 1927 afgebroken. In 1928 wordt ten zuidoosten van de brug over het Hoornsche Diep een nieuwe draaischijf gebouwd, deze heeft een middellijn van 20 meter. Deze draaischijf vervangt de draaischijf uit 1923

In 1939 wordt de vetgasfabriek gesloten.

Op 10 januari 1955 is het depot opgeheven. De draaischijf wordt in 195 gedemonteerd en de restanten verdwijnen onder het zand.

In 1961 wordt de locomotievenloods deels gesloopt om ruimte te maken voor de aanleg van het Emmaviaduct.

In 1972 wordt de vetgasfabriek met de bijhorende gashouder gesloopt, evenals de locomotievenloods en andere gebouwen van het locomotievendepot.

Mutaties

In de zomer van 1912 wordt locomotief SS 731 naar het depot overgeplaatst vanuit Amsterdam Weesperpoort.

Op 1927 arriveert de 705 vanuit het depot Delfzijl in Groningen. Op 8 december 1927 verhuist de 705 naar het depot van Stadskanaal.

In februari 1929 wordt een locomotief van de serie 8400 in het depot gehuisvest. Deze is afkomstig uit .

Op 14 mei 1935 arriveert de 1476 in het depot van uit .

Op 11 januari 1936 gaat de 1476 naar de Centrale Werkplaats van Zwolle voor sloop.

Op 26 januari 1938 wordt de 8409 overgeplaatst naar de Centrale Werkplaats van Tilburg, waar de locomotief op 30 maart 1938 wordt afgevoerd. Op 18 januari 1939 gaat de 5402 naar de Centrale Werkplaats van Zwolle voor sloop. Op mei 1938 arriveren de 13, 13, 55, 55 en 55 in het depot vanuit Coevorden.

Per 8 oktober 1950 krijgt het depot de beschikking over locomotieven van de serie 6000 uit Utrecht. Dit zijn de 6006 Daarnaast komen er per 8 oktober 1950 vier locomotieven van de serie 6200 naar Groningen. Deze zijn afkomstig uit .

Op 17 augustus 1951 wordt de defecte 5501 naar de Centrale Werkplaats van Tilburg gestuurd voor herstel. De locomotief wordt niet meer hersteld en wordt op 16 februari 1952 aangemeld voor sloop. Op 17 december 1953 wordt de 5555 afgevoerd voor sloop.

Locomlopen

Met ingang van de winterdienstregeling van 1932 is omloop voor locomotieven met het soortmerk R³. Dit is een locomotief van de serie 8400. In deze omloop zijn twee van deze locomotieven opgenomen. De eerste locomotief gaat samen met een locomotief van de serie naar Onnen gaat om de hele dag te rangeren. Aan het eind van de dag keert de locomotief terug in Groningen. Een tweede locomotief van de serie 8400 is tussen 13.30 en 22.00 aan het rangeren in Groningen. Vervolgens rijdt de locomotief met een goederentrein naar Onnen en keert via Groningen Losplaats terug naar het hoofdstation.

De vier locomotieven van de serie 6200 zijn per 8 oktober 1950 ingedeeld in de -dienst. Zij zijn actief in de rangeerdienst te Onnen.

Op 10 januari 1955 worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotiefdepot van Groningen. Er zijn tot dat moment nog slechts zeven diensten gesteld vanuit het depot. Dit zijn drie diensten voor de serie 3700, een dienst voor een 4300 en drie diensten voor de serie 6000. Een 3700 rijdt de treinen 3634 en 3659 tussen Groningen en Leeuwarden. Deze treinen stoppen ook bij Leeuwarden Achter de Hoven. Tussen deze twee treinen brengt de locomotief goederentrein naar Sneek. Een 6000 rijdt de trein tussen Groningen en Winschoten. Een tweede 6000 is actief met de suikertreinen tussen Groningen en Hoogkerk-Vierverlaten. De 4300 rijdt alleen een goederentrein van het rangeerterrein Onnen naar Winschoten.

In het depot zijn tussen 1866 en 1955 locomotieven van de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:

• 700;
• 900;
• 1300;
• 1700;
• 2900;
• 3200;
• 3300;
• 3700;
• 4300;
• 5000;
• 5400;
• 5500;
• 5600 ^{2e bezetting};
• 6000;
• 6900;
• 7000;
• 7100;
• 7300;
• 8100;
• 8400;
• 8700

Spoorlijnen

Het station is gelegen aan staatslijn B (Harlingen Haven - Nieuweschans), Staatslijn C (Meppel - Groningen), de spoorlijn Groningen - Delfzijl en aan tramlijn naar Drachten.

Dienstregeling

Vanaf 1 juni 1866 rijden er vijf treinen per dag tussen Leeuwarden en Groningen.

Ingaande 5 oktober 1930 gaat er een nachttrein rijden vanuit Rotterdam naar Leeuwarden, Groningen en Hengelo. Dit zijn gecombineerde treinen voor goederen, post en reizigers. Het vertrek is rond middernacht. De aankomst is in de vroege ochtend. Deze treinen rijden met een gemiddelde snelheid van 75 kilometer per uur. De treinen zijn vooral een succes voor het vervoer van post en goederen. Voor het uitwisselen van wagons van de nachttrein tussen Amsterdam en Maastricht is het station van Utrecht Maliebaan aangewezen. Zo kunnen goederen en post vanuit Rotterdam naar Maastricht of vanuit Amsterdam naar noord of oost Nederland.

Met ingang van 18 mei 1952 is Groningen elektrisch te bereiken per spoor. De stoomtreinen richting Zwolle maken plaats voor elektrisch getrokken treinen. De spoorlijnen naar Roodeschool, Delfzijl, Nieuweschans en Leeuwarden rijden met ingang van 4 januari met dieseltractie. De motorrijtuigen DE1 en treinstellen DE2 nemen het treinverkeer van de stoomtreinen over. Het goederenvervoer en enkele treinen in de spits blijven nog wel met stoomtractie rijden. Op 10 januari 1955 is het gedaan met de stoomtractie en wordt het depot gesloten.

Tussen 23 mei en 11 juni 1977 vindt er een kaping plaats ter hoogte van De Punt. Hierdoor stond veel elektrisch materieel opgesloten in Groningen. Om dit materieel elders in Nederland te kunnen inzetten, worden zij via de spoorlijn vanuit Groningen naar Leeuwarden overgebracht. Treinstellen Materieel'54 worden achter twee treinstellen Plan U overgebracht.

In de dienstregeling 2006 gaat er ieder uur een sneltrein rijden tussen Groningen en Leeuwarden (serie 30400) tussen 7.00 en 19.00. De eerste treinen naar Nieuweschans, Delfzijl en Roodeschool vertrekken een half uur eerder dan in de voorgaande dienstregeling uit Groningen. Aan het eind van de middag gaan er 4 extra treinen rijden tussen Groningen en Roodeschool. Met het ingaan van de dienstregeling 2011 worden de kopsporen 4, 5 en 6 in gebruik genomen. Dit zijn de voormalige doorgaande sporen met dezelfde spoornummers. Hiermee wordt de capaciteit van het station vergroot. Ook worden de sporen 6 en 7 hiermee beter bereikbaar. Door NS worden de sporen 2b en 3b gebruikt voor de intercity's en spoor 7 voor de sprinter naar Zwolle. De overige sporen zijn bij Arriva in gebruik. Goederentreinen die vanuit Onnen komen en naar Delfzijl of Roodeschool gaan, kunnen gebruik maken van perronspoor 7 of de sporen 8, 9 en 10 van het emplacement.

Tijdens de verbouwing van het station is er geen treinverkeer mogelijk op 10 en 11 mei 2025. Arriva rijdt tot medio juni 2025 richting Groningen Noord. Vanaf dat moment worden ook deze sporen vervangen en verplaatst. Er zullen dan tot 13 juli 2025 in zijn geheel geen treinen naar het station rijden. Vanaf 13 juli 2025 rijdt Arriva een nieuwe dienstregeling rondom Groningen. Door de nieuwe sporenlayout is de treinserie 37600 van en naar de Eemshaven/Roodeschool gekoppeld aan de serie 37500 van en naar Bad Nieuweschans. Deze treinen rijden tussen 5.47 en 19.47 op werkdagen doorgaand. Buiten deze tijden eindigen de treinen in Groningen. Op zondag eindigen treinen uit beide richtingen in Groningen. Daarnaast is de serie 37700 van en naar Delfzijl gekoppeld aan de treinserie 37800 van en naar Veendam. Deze koppeling van de serie 37700/37800 vindt echter niet plaats in de avonduren en op zondag. Daarnaast gaan deze vier series 15 minuten later rijden dan voorheen. De stoptreinen van de serie 37400 tussen Leeuwarden en Groningen wordt verlengd tot Groningen Europapark. Doordeweeks rijdt de serie 37400 door als sneltrein naar Winschoten. De sneltreinen van de serie 37300 tussen Leeuwarden en Groningen rijden van maandag tot en met zaterdag eveneens door tot Groningen Europapark. De serie 37300 stopt daarnaast twee keer per uur te Feanwâlden en in Buitenpost en Zuidhorn wordt afwisselend eenmaal per uur gestopt. Spoor 1 is gereserveerd voor treinen naar Delfzijl en Eemshaven, spoor 2 is gereserveerd voor treinen naar Veendam, Nieuweschans en Groningen Europapark. Spoor 3 wordt gebruikt voor treinen naar Leeuwarden. Spoor 4 is voor de NS intercity naar Schiphol, spoor 5 voor de NS intercity naar Den Haag. De sporen 6 en 7 worden gebruikt voor de sprinters naar Assen en Zwolle.

Stoppende treinen

In de huidige dienstregeling (2025) stoppen de volgende treinseries te Groningen:

Treinserienummer	Beginpunt	Eindpunt	Materieel
500	Groningen	Den Haag Centraal	DDZ/VIRM
700	Groningen	Schiphol	ICMm
6100	Groningen	Zwolle	SNG
6200	Groningen	Assen	SNG
37300	Groningen	Leeuwarden	D-GTW (Arriva)/Wink
37400	Groningen	Leeuwarden	D-GTW (Arriva)/Wink
37500	Groningen	Winschoten/(Bad Nieuweschans)	D-GTW (Arriva)
37600	Groningen	Roodeschool	D-GTW (Arriva)
37700	Groningen	Delfzijl	D-GTW (Arriva)
37800	Groningen	Veendam	D-GTW (Arriva)

Passerende treinen

In de huidige dienstregeling (2025) stoppen alle treinen in Groningen.

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten De C1-tenderlocomotieven van de NS 8401 - 8409 - P. Henken - Maandblad: Op de Rails, 90e jaargang - oktober 2022 Blz: 494-502 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321 Portret van een 160-jarige - P. Henken - Maandblad: Railmagazine, 46e jaargang - november 2024 nummer 419 Blz: 58-64 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489 Groningen Hoofdstation - P. van den Boorn - Maandblad: Op de Rails, 93e jaargang - september 2025 Blz: 470-477 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321 Locomotiefloodsen en tractieterreinen in Nederland 1839 - 1958 - H. Waldorp, J.G.C. van der Meene - Uitgeverij Schuyt & Co, 1992 ISBN 90-6097-323-2

Stations en haltes aan de tramlijn Groningen – Drachten (Cursief: voormalig station/halte)

0,000* Groningen NTM (* = Km 79,750 op lijn B Harlingen − Hannoversche grens) · 1,255: Groningen raccordement Eendracht · 9,529: Peize · 14,062: Roden · 17,600: Leek · 20,484: Tolbert · 20,692: raccordement Coöp. aan- en verkoop Tolbert · 24,576: Nuis · 27,157: Marum Oost · 28,787: Marum West · 31,712: Nieuw-Trimunt· 35,605: Luchtenveld· 36,929: Drachtstercompagmie· 41,925 - : Drachten · 43,043: raccordement Philips ·