Kippenlijn

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

De Kippenlijn is de spoorlijn van de haven van Nijkerk naar Ede. Deze spoorlijn had een lengte van 29,6 kilometer. In 1937 is het gedeelte tussen Nijkerk en Barneveld gesloten, zodat er nog slechts 17 kilometer van deze spoorlijn overblijft.

Geschiedenis

Voor de exploitatie van lokaalspoorlijnen wordt door de NCS (Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij) de NBM (Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij) opgericht. In 1901 wordt de gunning van de aanleg van de spoorlijn gegund aan de NCS. De spoorlijn tussen Ede en Nijkerk is de derde lokaalspoorlijn van de maatschappij.


In Ede wordt het perron van de spoorlijn uit Barneveld niet aangesloten op het hoofdstation. De treinen konden niet bij het hoofdperron komen.

Met ingang van 3 oktober 1937 komt er een aansluiting bij Barneveld-Voorthuizen op de Oosterspoorweg. Het gedeelte tussen Nijkerk en Barneveld wordt vervolgens gesloten en opgebroken. Bij deze aansluiting wordt een nieuwe halte aangelegd met eveneens de naam Barnveld-Voorthuizen. Na de Tweede Wereldoorlog wordt het treinverkeer gestaakt wegens gebrek aan rijvaardig materieel en de opkomst van de autobus. Met de komst van nieuwe series elektrische locomotieven en de zorgen over het drukke knooppunt Utrecht Centraal voor goederentreinen, werd er gezocht naar omleidingsroutes. De spoorlijn tussen Ede en Barneveld bleek uitermate geschikt om goederentreinen uit de richting van Arnhem over Amersfoort naar Amsterdam te kunnen laten rijden. Om deze reden werd besloten om het baanvak te elektrificeren. Tegelijkertijd kon het baanvak heropend worden voor het reizigersvervoer. Op 12 mei 1951 vindt de openingsrit plaats met de treinstellen ElD2 259 + ElD2 260. Op deze datum wordt het station Ede Dorp gewijzigd naar Ede Centrum. Deze naam wordt met ingang van de zomerdienstregeling 1951 gehanteerd.


In 2005 wordt de aanbesteding van de treindienst gepubliceerd door de provincie Gelderland. De concessie gaat in per december 2006 en heeft een looptijd van 15 jaar tot december 2021. De aanbesteding gaat uit van nieuw materieel en een halfuursdienst over de gehele dag. Op deze aanbesteding kwamen geen biedingen, omdat er onzekerheid bestaat omtrent de toelating van nieuw materieel in combinatie met ATB-EG. De nieuwe treinen zouden mogelijk onvoldoende contact maken voor de detectie. Dit gaf een te groot risico voor mogelijk geïnteresseerden. In 200 start de provincie met een tweede aanbesteding, waarbij ook de mogelijkheid bestaat om met ouder materieel in te schrijven. Aanbiedingen met ouder materieel worden alleen in behandeling genomen als er geen biedingen met nieuw materieel binnen komen. Op oktober 2005 maakt de provincie bekend dat Connexxion de aanbesteding wint. De aanbieding omvat zowel een halfuursdienst tussen Amersfoort en Ede alsmede een halfuursdienst tussen Amersfoort en Barneveld, waar aan de noordzijde een grote P+R-garage komt. De kosten om tot Barneveld Noord te kunnen rijden, onder andere aanpassingen van de seinen, komen voor rekening van Connexxion.

De provincie Gelderland begint in 2020 de aanbesteding voor de concessie voor de periode december 2021 en december 2036. De huidige materieelvloot moet hierbij worden overgenomen. In 2021 maakt de provincie bekend dat er geen inschrijvers zijn op de concessie tussen Amersfoort en Ede-Wageningen. Door de provincie wordt de concessie onderhands voor 2 jaar gegund aan Connexxion. In 2022 wordt door de provincie een nieuwe aanbesteding gestart. Op 18 april 2023 maakt de provincie Gelderland bekend dat de gunning is verleend aan Keolis[1]. De concessie gaat in per december 2023 en heeft een looptijd van 13 jaar. Het personeel en materieel gaat over van Connexxion naar Keolis. De treindienst zal vallen onder de merknaam RRReis, waartoe het materieel ook voorzien gaan worden van deze huisstijl.


Aanleg

Ten noorden van Barneveld wordt een ongelijkvloerse kruising gemaakt met de spoorlijn tussen Amersfoort en Apeldoorn. Op het viaduct bij Barneveld-Voorthuizen wordt een halte aangelegd genaamd Barneveld Kruispunt. Hier kunnen de reizigers van beide spoorlijnen overstappen.


Beveiliging



Begin november 1973 is tussen Ede-Wageningen en Barneveld-Voorthuizen de Vereenvoudigde Centrale Verkeersleiding (VCVL) in dienst gesteld. De seinen en wissels worden bediend vanuit de verkeersleidingpost Amersfoort.


Opening & ingebruikname

Op 1 mei 1902 wordt het traject tussen Barnveld en Ede-Wageningen geopend. Op 1 december 1903 wordt het traject tussen Nijkerk en Barneveld geopend, evenals een zijtak naar de haven van Nijkerk. Op 12 mei 1951 vindt de officiële heropening plaats van het traject met de nieuwe treinstellen ElD2 259 + ElD2 260. Op 20 mei 1951 gaan de treinen volgens de nieuwe dienstregeling rijden.


Wijzigingen

  • In de loop van 1950 wordt begonnen met de elektrificatie van de spoorlijn. Op 20 mei 1951 kwam de spoorlijn elektrisch in dienst. Tevens vond de heropening plaats van het baanvak.



  • In het najaar van 2016 wordt de snelheid tussen Barneveld Noord en Barneveld Zuid verhoogd van 60 naar 80 kilometer per uur. Tussen Barneveld Zuid en Meulunteren gaat de snelheid omhoog van 80 naar 130 kilometer per uur. De verhoging van de snelheid is nodig om de druk op de dienstregeling te verlichten. Door het openen van de station van Hoevelaken en Barneveld Zuid kwam de dienstregeling onder druk te staan. Om deze hogere snelheden mogelijk te maken, moeten seinen, wissels, bovenleiding en beveiliging worden aangepast. Over een lengte van 2,2 kilometer moet het spoor vernieuwd worden en bij Barneveld Noord moeten vier wissels worden vervangen.


Stations

Bij de opening van de spoorlijn, zijn er stations en halten gelegen aan de spoorlijn. In de loop der jaren zijn er 8 stations gesloten en stations geopend.

Nijkerk

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 0,0.

Driedorp

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 3,1.

Appel

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 5,9.

Dusschoten

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 8,0.

Voorthuizen

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 9,7.

Barneveld Noord

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 12,2.

Barneveld Centrum

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 14,7.

Barneveld Zuid

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 16,3.

Meulunteren

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 19,7.

Lunteren

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 21,9.

Doesburgerbuurt

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 24,6.

Stompekamp

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 26,7.

Ede Gemeentehuis

Het station was gelegen ter hoogte van kilometerpunt 27,1.

Ede Centrum

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 27,7.

Ede-Wageningen

Het station is gelegen ter hoogte van kilometerpunt 29,6.


Dienstregeling

Met ingang van de zomerdienst 1938 op 15 mei 1938 nemen de motorrijtuigen OmBC de diensten over tussen Amersfoort en Ede. Op deze dag sluiten de stations Doesburgerbuurt en Ede Gemeentehuis. Na de septemberstaking van 1944 wordt het treinverkeer stilgelegd op de spoorlijn. Na de bevrijding in mei 1945 wordt het treinverkeer niet meteen hervat. De verwoesting van de motorrijtuigen OmBC en de opkomst van de autobus waren hier debet aan. Na de heropening in mei 1951 wordt een uurdienst geboden met tweedelige treinstellen Materieel '46. Het ene uur wordt in Ede-Wageningen aansluiting geboden op de stoptreinen Amsterdam - Arnhem. Het andere uur rijden de treinstellen zelf door naar Arnhem. De kruisingen vinden het ene uur plaats in Barneveld Dorp en het andere uur in Lunteren. In Ede-Wageningen stoppen de treinen langs het hoofdperron in plaats van het NCS-station. Tegelijkertijd werd in Ede-Wageningen een wachtspoor aangelegd om de treinen te laten wachten op de terugrit naar Amersfoort. Vanaf 2 oktober 1955 worden in de rustige uren de stoptreinen tussen Amersfoort en Arnhem ingekort tot Ede. Dit is het gevolg van de ingevoerde uursdienst tussen Utrecht en Arnhem.



Op 10 december 2006, met het begin van de dienstregeling 2007 neemt Connexxion de dienst over op de spoorlijn van NS. Zij gaan hier met vijf gehuurde treinstellen Plan V rijden in afwachting van het nieuw bestelde materieel. Er zijn bij Fahrzeugtechnik Dessau vijf treinstellen besteld van het type Protos. Deze worden in de loop van 2007 afgeleverd, waarmee de treinstellen Plan V terug kunnen naar NS. De treindienst tot Barneveld Noord is in de eerste maanden geregeld vervangen door inzet van bussen. In het voorjaar van 2008 keert de El2 840 kortstondig terug bij Connexxion als gevolg van tekort aan eigen materieel door schade. Om dat het herstel van de schade langer duurde dan verwacht, huurt Connexxion nog een treinstel van de NS, de El2 867. Deze komt in oktober 2008 bij Connexxion in dienst. Dit treinstel blijft uiteindelijk tot december 2011 in dienst bij Connexxion, omdat het station Barneveld Noord is voorzien van een keervoorziening, zodat er elk kwartier gereden kan worden tussen Amersfoort en Barneveld Noord. Van december 2008 tot juli 2009 rijdt de El2 844 voor Connexxion. Met ingang van de dienstregeling 2009 is de treinserie 31400 doorgetrokken van Barneveld Noord naar Barneveld. Ter vervanging van de El2 867 wordt door Connexxion de E2 919 van de NS gekocht. Dit treinstel doet dienst van december 2011 tot juli 2013. Ter vervanging van de El2 919 besteld Connexxion bij Stadler een treinstel GTW 2/8. Deze wordt sinds april 2013 ingezet. In het najaar van 2015 krijgt Connexxion toestemming om nog eens drie treinstellen van het type Protos te kopen. Hiermee zullen een aantal drukke treinen verlengd worden tot twee treinstellen. Een kwartierdienst op de gehele lijn is niet mogelijk, omdat staatssecretaris Mansveld in september 2015 heeft aangegeven alleen in het spoor te investeren waar NS rijdt en niet in regionale spoorlijnen. In april 2016 wordt bekend dat het GTW treinstel vervangen zal gaan worden door twee FLIRT treinstellen, omdat de GTW in de huidige vorm niet meer voldoet in Nederland. Eind 2018 is er een onderzoek uitgevoerd in opdracht van de provincie Gelderland om een kwartierdienst uit te voeren in de spits op de gehele spoorlijn. De uitkomsten van dit onderzoek laat zien dat er hoge kosten (35 miljoen euro) zijn verbonden om de kwartierdienst te realiseren. Zo moeten diverse overwegen worden opgeheven en ter hoogte van Ede-Centrum moet een inhaalspoor worden aangelegd.


Ongevallen

Sluiting & opbraak

Op 1937 wordt de spoorlijn tussen Nijkerk en Barneveld gesloten. Bij Barneveld wordt een aansluiting gemaakt op de Oosterspoorweg. Op 7 september 1944 wordt ook het gedeelte tussen Barneveld en Ede-Wageningen gesloten als gevolg van gebrek aan rijvaardig materieel.


Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

  • Regionale spoorwegen in Nederlanddeel 3: Gelderland - G. Nieuwenhuis en A. Egelie - Maandblad: Op de Rails, 90e Jaargang - 11-2022 Blz: 552-559 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321