Hoorn

Hoorn is de naam van een van de stations van de gelijknamige plaats in Noord Holland. De verkorting van het station is Hn.

Geschiedenis

In 188 wordt de aanbesteding gepubliceerd voor de aanleg van een station in Hoorn, in verband met de aanleg van de spoorlijn uit Zaandam. Door aannemer uit wordt de aanbesteding gewonnen en begint in 1883 met de bouw. Het stationsgebouw is ontworpen door . Op 20 mei 1884 is het station geopend.

In 1974 wordt het station op de voorlopige monumentenlijst geplaatst door de Rijksdienst voor Monumentenzorg na overleg met de NS. Op 13 mei 1974 werd de Vereenvoudigde Centrale Verkeersleiding (VCVL) in Hoorn in gebruik genomen. Een dag later worden de stations van Hoogkarspel, Bovenkarspel-Grootebroek en Enkhuizen bediend vanaf dit tableau.

In mei 1993 wordt er dubbelspoor aangelegd tussen Hoorn en Hoorn Kersenboogerd. Aan de westzijde kwam een apart spoor voor de lijn naar Obdam. Hierbij wordt ook de VCVL beveiliging vervangen door een complete NX beveiliging.

Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal 3 seinhuizen. Op 8 april 1989 wordt de klassieke beveiliging vervangend door lichtseinen. Vanaf dat moment is er geen personeel meer nodig op het station van Nieuweschans. Spoor 2 wordt bij deze vervanging opgebroken. Het is niet meer mogelijk om te passeren of te kruisen in het station.

• Post T

Post T is gelegen in het stationsgebouw. De post is voorzien van een trekkerlade met aparte blokkast.

• Post I

Post I is gelegen aan de westzijde van het station. Het is gebouwd in naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer vanuit bediend. De post is voorzien van een bedieningstoestel van met handelinrichting type NS.

• Post II

Post II is gelegen aan de oostzijde van het station, nabij de overweg met De Koepoortsweg. Het is gebouwd in naar een ontwerp van . Vanuit deze post wordt het treinverkeer vanuit bediend. De post is voorzien van een bedieningstoestel van met handelinrichting type HSM.

Laad- en losplaats

Door het toegenomen vervoer tussen Amsterdam en Enkhuizen, werd besloten om het voormalige goederenemplacement gedeeltelijk te elektrificeren en aan te sluiten op de beveiliging. Op deze manier kon materieel uit Enkhuizen in Hoorn overstaan en wachten tot het materieel weer nodig was voor een volgende (spits)dienst.

Locomotievendepot

Station Hoorn kende een locomotievenloods. In eerste instantie is het een tijdelijke tractie-inrichting. Er is een bergplaats voor 3 locomotieven, een reservoirgebouw en een draaischijf met een doorsnede van 10,70 meter. De opening van deze tijdelijke inrichting vindt plaats op 10 juli 1884. De draaischijf is afkomstig van de spoorwegwerken in Amsterdam en er zijn ongeveer 14 mannen benodigd om het plateau te kunnen draaien. Al vrij snel blijkt de draaischijf te klein is, zodat er toch met tender voor gereden moest worden. De bouw van de definitieve loods begon in 1884. De loods is ten zuidoosten van het station gebouwd. De loods is rechthoekig met een lengte van 34 meter en een breedte van 11 meter. De constructie van de loods bestaat uit een houten vakwerkgeraamte, waarvan de wanden zijn opgevuld met bakstenen. In de loods liggen twee sporen, waarvan er 1 slechts een lengte heeft van ongeveer 6 meter. De overige 5 meter is in gebruik als smederij. Het dak heeft houten kapspanten, met een zadeldak. In april 1885 wordt een nieuwe draaischijf in gebruik genomen met een diameter van 13,5 meter. In 1891 worden de sporen op de draaischijf verlengd tot 14 meter. In 1896 wordt een nieuw, rechthoekig reservoirgebouw in gebruik genomen. Deze heeft een hoog en laag geplaatst reservoir. Er komt een kolenpark in 1898. Eveneens in 1898 wordt de locomotievenloods aan de zijde van het station verlengd met 13 meter. Aan de oostzijde wordt het gebouw met 7 meter verlengd. Er wordt aan de zijde een aanbouw gemaakt met een lengte van 20 meter en een breedte van 6 meter. Hierin wordt de smederij en dienstlokalen ondergebracht. Ten zuiden van de locomotievenloods wordt in 1911 een tweede, laag geplaatst reservoir in gebruik genomen. In 1916 wordt al weer de derde draaischijf in gebruik genomen. Deze is afkomstig uit Amersfoort. Deze draaischijf heeft een lengte van 15,5 meter. In 1920 wordt een tweede kolenpark in gebruik genomen. Het tweede, laaggeplaatste reservoir wordt rond 1925 afgebroken. In 1935 wordt de loods nogmaals vergroot. In 1939 wordt het depot gesloten. In 1944 wordt de loods in gebruik genomen als garage voor autobussen. Rond 1953 wordt het gebouw gesloopt. Het reservoirgebouw wordt omstreeks 1956 gesloopt. In 1959 wordt de draaischijf gesloopt.

In 1929 wordt een depot gebouwd aan de noordzijde van het emplacement, achter de goederensporen, voor het huisvesten van motorrijtuigen uit de serie OmC 901 - 908, 911 - 916. Deze loods is sinds 1968 in het gebruik bij de Tramweg Stichting en hieruit is de Museumstoomtram Hoorn - Medemblik (SHM) ontstaan. In de zomer van 2019 wordt begonnen om het gebouw te restaureren en uit te breiden. Na deze restauratie en verbouwing is het beter mogelijk om restauraties aan het materieel uit te kunnen voeren. Eind augustus 2022 zijn de bouwkundige werkzaamheden afgerond. Vervolgens is men begonnen met het inrichten van het gebouw. Eind oktober 2022 is begonnen met het aansluiten van de sporen naar de nieuwe loods. Spoor 4 wordt aangesloten en op spoor 5 zal materieel worden opgesteld om te exposeren. Dit spoor wordt niet aangesloten op het buitenterrein. Materieel zal op deze sporen worden geplaatst met hulp van de twee in november 2022 geplaatste bovenloopkranen. Deze kranen hebben ieder een hefvermogen van 32 ton. Eind december 2022 is de loods opgeleverd. In januari 2023 is de loods geopend en zal in de zomer van 2023 volledig in gebruik zijn. De bestaande werkplaats krijgt hiermee haar functie als locomotievendepot weer terug. Het eilandperron wordt opgebroken en de ligging van de sporen wordt aangepast.

Mutaties

Op 17 mei 1930 arriveert de 1025 vanuit het depot Amsterdam in Hoorn. Op 8 juni 1934 arriveert de 933 vanuit het depot in Hoorn. Op 15 mei 1935 arriveert de 1634 vanuit het depot Den Haag Staatsspoor in Hoorn.

Op 29 mei 1935 wordt de 933 naar de Centrale Werkplaats van gestuurd, waar de locomotief op 1935 wordt afgevoerd voor sloop.

Locomlopen

Na de opening van het depot in 1884 zijn er locomotieven in het depot gehuisvest voor de diensten. Deze zijn van de serie HIJSM serie 136 - 143, 160 - 183 en 194 - 203 en afkomstig uit het depot van Medemblik. Rond de eeuwwisselingen komen de locomotieven 1 - 4 in het depot, welke afkomstig zijn uit de serie HIJSM 1 - 15, 26 - 30. Deze waren van 1901 tot ongeveer 1907 in het depot. Als gevolg van de zwaarder wordende treinen, komen vanaf 19 enkele locomotieven uit de series 43 - 60, 63 - 70 en 74 - 82, 89 - 98, 116 - 125 in het depot. In 1920 komen de locomotieven van de serie 1001 - 1003 van de HZSM (Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij) in het depot. Deze locomotieven zijn tot 1926 gehuisvest in dit depot. In 19 worden de locomotieven uit de serie NS 6700 vervangen door locomotieven van de serie 7700. In 1929 komen er in de motorloods zes motorrijtuigen in het depot. Deze blijven hier tot de zomerdienst van 1933 in het depot. Op 15 mei 1939 worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotievendepot. Er zijn tot dat moment nog slechts diensten gesteld vanuit het depot.

In het depot zijn tussen 1884 en 1939 de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:

• HIJSM serie 136 - 143, 160 - 183 en 194 - 203 (NS 6700);
• HIJSM serie 1 - 15, 26 - 30;
• HIJSM serie 43 - 60, 63 - 70 (NS 800);
• HIJSM serie 74 - 82, 89 - 98, 116 - 125 (NS 1000);
• HZSM serie 1001 - 1003 (NS 7600);
• NS serie 900;
• NS serie 1600;
• NS serie 7700

Spoorlijnen

Het station is gelegen aan de Enkhuizerlijn ter hoogte van kilometerpunt 32,483 en aan de Spoorlijn Alkmaar - Hoorn ter hoogte van kilometerpunt . Daarnaast kon er vanuit Hoorn naar Medemblik worden gereden via de Spoorlijn Hoorn - Medemblik. Thans is deze spoorlijn in gebruik bij de Stoomtram Hoorn - Medemblik (SHM)

Dienstregeling

Halverwege de jaren '60 was het gebruikelijke patroon een uurdienst naar Amsterdam en Enkhuizen. Deze werden gereden door de oude dieseltreinstellen uit het begin van de jaren '40 en de nieuwe treinstellen Plan U. In de ochtend reden de treinen ieder half uur. In de avondspits eindigde een extra trein in Hoorn. In 1967 kwam nog een extra trein in de ochtend en avond uit Hoorn. Vanaf mei 1970 werd de extra uurdienst Amsterdam - Purmerend verlegd naar Hoorn. Doordeweeks werd in de ochtend tot 11 uur en in de middag tussen 14.30 en 18.30 een halfuur dienst gereden tussen Amsterdam en Enkhuizen. Met de dienstregeling 1971/1972 wordt de halfuurdienst uitgebreid naar de hele dag van maandag tot en met zaterdag en op zondagavond.

Stoppende treinen

In de huidige dienstregeling (2024) stoppen de volgende treinseries te Hoorn:

Treinserienummer	Beginpunt	Eindpunt	Materieel
2900	Enkhuizen	Maastricht	VIRM
3300	Hoorn Kersenboogerd	Den Haag Centraal	SNG
3900	Enkhuizen	Heerlen	VIRM
4500	Enkhuizen	Amsterdam Centraal	VIRM
4800	Amsterdam Centraal	Hoorn (via Haarlem)	SLT

Passerende treinen

In de huidige dienstregeling (2024) stoppen alle treinen in Hoorn.

• 

  Stationsgebouw vanaf het perron gezien.

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten Locomotiefloodsen en tractieterreinen in Nederland 1839 - 1958 - H. Waldorp, J.G.C. van der Meene - Uitgeverij Schuyt & Co, 1992 ISBN 90-6097-323-2 Stoom bij NS in de jaren dertig | Nederlandse stoomlocomotieven door Britse fotografen geportretteerd - H. van Poll - Uitgave: WBOOKS, 2021 ISBN: 978 94 625 8437 2