L - Rijtuigen Plan L

In navolging van de 10 eerder gebouwde postrijtuigen Plan E, worden in 1958 nogmaals 13 postrijtuigen door Werkspoor in Utrecht gebouwd.

Geschiedenis

In navolging van de rijtuigen Plan D, kregen ook de rijtuigen Plan E een postrijtuig toebedeeld. Voor Plan E werden dit 10 rijtuigen en later nog eens 13 rijtuigen Plan L. De rijtuigen Plan E kregen de nummers P 7921 tot en met P 7930. De rijtuigen worden in 1955 gebouwd en in dienst gesteld. De rijtuigen Plan L worden aansluitend P 7931 – P 7943 genummerd. Deze worden in 1958 in dienst gesteld.

Technische gegevens

De rijtuigen hebben een lengte van 23,05 meter en een gewicht van 45 ton. De rijtuigen zijn toegelaten voor een maximumsnelheid van 140 kilometer per uur.

Uitvoering

De rijtuigen zijn opgetrokken uit staal en is elektrisch gelast. Voor de stijfheid is het onderstel voorzien van een gegolfde stalen vloer. Het onderstel vormde een zelfdragende constructie samen met het geraamte en de plaatbekleding. De kopwand was in het rijtuig gelegen, zodat de zijwanden iets doorliepen. De vloer werd afgedekt met kurk, terwijl de onderzijde met geluiddempende asbestvezels werd bespoten. Asbest was ook te vinden in de zijwanden, kopwanden en het dak. Dit werd gebruikt als isolatie en vermindering van het geluid dat van buiten kwam. Bij de rijtuigovergang was een houten schuifdeur aangebracht.

De draaistellen waren van het type N en ook elektrisch gelast. Aan het eind van de jaren 60 werden zij voorzien van een trekstang, om de vetergang te beperken. Verder was er per rijtuig 1 draaistel voorzien van een asgenerator voor het opwekken van de benodigde spanning in het rijtuig voor de verlichting etc. De draaistelcode van de draaistellen is .

De rijtuigen komen uiterlijk overeen met de rijtuigen Plan E. De kopdeuren van het rijtuig zijn echter uitgevoerd als dubbele schuifdeur met een enkele tochtdeur. De overige rijtuigen hebben een enkele schuifdeur en geen tochtdeur. Aan een kopwand is een middengang gelegen, waarbij een garderobe en toilet zich bevinden. In de garderobe bevond zich kleerhaken, hoedenrek en een regeltoestel. Deze middengang geeft toegang tot de sorteerafdeling. In de sorteerafdeling bevinden zich 8 loketkasten aan beide zijden van het rijtuig. Hiervan zijn er 4 als vaste kast uitgevoerd en de overige 12 zijn draaibaar. Dit is gedaan om de ruiten te kunnen schoonmaken die zich achter deze kasten bevinden. Aan het schot van de middengang zijde bevinden zich eveneens vaste loketkasten. Onder de kasten zijn de sorteertafels en een bundelsluitmachine te vinden. De binneninrichting van de sorteerafdeling is gelijk aan de inrichting van de postrijtuigen Plan C. De rijtuigen zijn wel lichter van binnen, door de plaatsing van extra ramen in het dak en de zijwand. In de zijwand bevinden zich enkele ramen, die geopend kunnen worden door middel van een draaislinger. In de postzakafdeling bevinden 3 paar dubbele schuifdeuren. Ook hier is de binneninrichting afgeleid van de Plan C rijtuigen. Hier kunnen postzakken worden opgehangen aan haken. Aan het einde van de afdeling een vast raam aangebracht. De postrijtuigen waren eigendom van de PTT en zijn daarom niet voorzien geweest van reclamebanen of NS-logo's. Zij waren wel voorzien van schilden met de tekst Nederlandse Posterijen. De rijtuigen zijn voorzien van een brievenbus met daarboven een wit briefembleem.

Inzet

De postrijtuigen waren te vinden in zowel reizigerstreinen als speciale posttreinen. In de reizigersdienst werden zij voornamelijk ingezet op de volgende trajecten:

• Amsterdam – Enschede;
• Zandvoort – Maastricht;
• Amsterdam – Nijmegen;

Bij deze laatste werden de rijtuigen ook ingezet als bloementrein van Arnhem naar Oberhausen. In de regel liepen de rijtuigen direct achter de locomotief, om op deze manier de reizigers niet te hinderen bij de doorloop.

In speciale posttreinen werden de rijtuigen getrokken door speciale motorpostrijtuigen (mP's) van het type Materieel '24, beter bekend als blokkendoos. Vanaf 1965 werden zij vervangen door nieuwe motorpostrijtuigen, welke door Werkspoor waren gebouwd.

De rijtuigen die in de Benelux werden ingezet, reden de eerste slag Amsterdam – Brussel en aan het eind van de dag weer een slag Brussel – Amsterdam. Dit was de vaste inzet van 1974 tot de laatste dag van de inzet in de Beneluxdienst van deze rijtuigen, 30 december 1982. Zij werden hierbij altijd achter de locomotief geplaatst.

De fietsenrijtuigen werden ingezet in de treinen vanuit Zandvoort naar Limburg. Later gewijzigd in Haarlem en Limburg. De rijtuigen waren ook te zien in de Ardennenexpress 1138/1139 (Amsterdam – Luxemburg). Als de rijtuigen niet ingezet werden in de wintermaanden, stonden zij bij de werkplaats Maastricht en werden regelmatig ingezet voor bijzondere transporten, zoals meetritten met het CTO-meetrijtuig.

Vanaf 1996 rijdt het rijtuig 92-37 003 als discorijtuig.

Rijtuig Df 92-37 002 werd van november 2003 tot en met januari 2004 gebruikt bij proeven voor de nieuwe meersysteem locomotieven Baureihe 189 van de DB. Deze proeven hadden tot doel om deze locomotieven toegelaten te krijgen tot het Nederlandse spoorwegnet. Deze test trein bestond uit locomotief DB 189 004-5 + NS 1619 + Plan L Df 92-37 002 + Plan E Df 92-37 005 + Plan W B 21-37 451 + DB 189 007

Revisie

De rijtuigen werden in de Hoofdwerkplaats Haarlem gereviseerd. Enkele rijtuigen werden na hun revisiebeurt in Haarlem naar de werkplaats in Utrecht over gebracht. Hier werden zij geschilderd. Nadat zij geschilderd waren, gingen zij weer terug naar Haarlem. Na het uitvoeren van de laatste opleverpunten, werden zij weer afgeleverd.

Bijzondere uitvoeringen

• Rijtuig Df 92-37 003 werd ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het Nachtnet voorzien van zwart stickermateriaal over de zijwanden. Hierover heen werden neonbuizen aangebracht, welke gekruld waren. Het rijtuig viel hiermee 's nachts wel op. Het rijtuig was verhuurd aan NS Chartertrains vanaf 1996 tot en met 1999. Vanaf de zomer van 1999 werd het rijtuig weer als normaal fietsenrijtuig ingezet na een R6-revisie gehad te hebben.

Wijzigingen

Alle postrijtuigen zijn vanaf begin af aan uitgevoerd met RIC. Deze status verviel met ingang van 1960. Alleen de P 7936 – P 7940 behielden hun RIC-status.

Ombouw naar Beneluxdienst

In 1974 zijn 2 rijtuigen tijdens hun revisie verbouwd tot postrijtuig voor in de nieuwe Beneluxdienst, samen met rijtuigen Plan D en Plan W en Belgische I4 rijtuigen. Dit waren twee rijtuigen die nog over hun RIC-status beschikte. Deze treinen reden Amsterdam – Antwerpen – Brussel. De rijtuigen die geschikt gemaakt moesten worden voor de inzet in de Benelux dienden een aantal aanpassingen te ondergaan en daarnaast werden ze opnieuw geschilderd. De aanpassingen bestonden uit het aanbrengen van stuurstroomkabels en bijhorende stekkerdozen, het installeren van een omroep en het geel schilderen van deuren en een gele band onder de ramen. De rijtuigen behielden hun donkerblauwe ondergrond. Daarnaast werd een klein NS-logo geplaatst met daarnaast de letter NS. Ook alle opschriften werden conform RIC-rijtuigen aangebracht. In september 1978 verongelukt rijtuig 00-30 051 in Brussel. Het rijtuig werd vervangen door de 00-37 038. Deze werd vernummerd in 00-30 053. De wijzigingen bestonden elektrische aanpassingen met een extra stuurstroomleiding. De rijtuigen werden eveneens voorzien van een brede gele band onder de raam, conform de rijtuigen Plan D, Plan W en NMBS I4. Boven de rijtuignummers kwamen in het klein de letters NS en het NS-logo. Op 30 december 1982 werden de rijtuigen al weer uit deze diensten gehaald. De rijtuigen werden opnieuw onder handen genomen en verbouwd tot rijtuigen voor het fietsenvervoer.

Ombouw voor inzet Beneluxdienst

Nieuw nummer	Oud nummer	Ombouw in	Ombouw uit
51 84 00-30 051-4	50 84 00-37 036-9	11 januari 1974	22 februari 1974
51 84 00-30 052-2	50 84 00-37 037-7	14 februari 1974	27 maart 1974
51 84 00-30 053-0	50 84 00-37 038-5	3 mei 1978	8 juni 1978

Ombouw naar fietsenrijtuig (Df)

In 1983 zijn 4 rijtuigen verbouwd tot fietsenrijtuig Df. De eerste twee rijtuigen, de 00-37 039 en 00-37 040 zijn op 8 februari 1982 al door de NS van de PTT overgenomen. De rijtuigen 00-30 052 en 00-30 053 zijn op 31 januari 1983 overgenomen. De rijtuigen zijn tijdens hun verbouwing ontdaan van de sorteertafels en loketkasten. Langs de zijkanten zijn de fietsenrekken geplaatst. Het overige interieur bleef ongewijzigd. Aan de buitenzijde zijn de rijtuigen in de geel-blauwe Intercitykleuren gebracht. Het dak werd donkergrijs geschilderd. Bij de schuifdeuren zijn de rijtuigen voorzien van fietspictogrammen. De rijtuigen 00-30 052 en 00-30 053 werden in Amersfoort geschilderd. De 00-30 052 ging hiervoor op 28 maart 1983 naar Amersfoort en de 00-30 053 volgde op 30 maart 1983. Beide gingen ze op 25 april 1983 weer terug naar Haarlem voor afwerking.

Bij Wagons-Lits in Oostende zijn de rijtuigen in 1991 aangepast naar de later afgeleverde Df rijtuigen, welke verbouwd zijn uit RD-rijtuigen van Plan E. In 1991 werden de rijtuigen bij de Wagons-Lits in Oostende nogmaals aangepast, omdat men in Haarlem geen tijd en ruimte had. De rijtuigen zijn hierbij gelijk gemaakt aan de verbouwde RD rijtuigen van Plan E. In Haarlem werden de rijtuigen wel van asbest ontdaan. Het volgende werd er aan gedaan:

• Verwijderen overbodige accessoires als verwarming en tussenwanden;
• Vernieuwen leidingen;
• Vervangen gedeeltes van de beplating;
• Aanbouwen van een buisbalg-rijtuigovergang ter vervanging van de oude vouwbalg;
• Dichtmaken van de kleine schuifdeur en diverse ramen aan een van de kopeinden;
• Vervangen van smalle schuifdeur door brede bagagedeur;
• Middelste schuifdeur vervangen door een normaal raam;
• Aanbrengen nieuwe golfplaatvloer met daaroverheen multiplex;
• Inbouwen nieuwe hoog-/laagspanningsinstallatie;
• Monteren nieuwe tl-verlichting;
• Vervangen afneembare schortplaten door vaste exemplaren;
• Dichtmaken dakramen;
• Plaatsen fietsrekken met een capaciteit van 24 fietsen, alsmede een aantal klapzittingen.

De rijtuigen werden afgeleverd in de Intercitykleurstelling. De rijtuigen werden alleen tijdens de zomermaanden ingezet in de treinen tussen (Zandvoort –) Haarlem – Maastricht/Heerlen. Zij reden in de richting van Amsterdam achter de locomotief. Deze inzet duurde tot september 2004. Zij werden vervangen door (gereviseerde) ICRm-rijtuigen, welke een afdeling voor fietsen bevatten. Ook werden zij regelmatig gezien in Ardennen Expressen. Wanneer de rijtuigen niet ingezet werden, stonden zij stil in Maastricht of werden ingezet bij meettreinen.

Ombouw naar fietsenrijtuig

Nieuw nummer	Oud nummer	Ombouw in	Ombouw uit	Ombouw in	Ombouw uit
50 84 92-37 001-2	50 84 00-37 039-3	8 maart 1983	4 mei 1983	4 januari 1991	7 mei 1991
50 84 92-37 002-0	50 84 00-37 040-1	3 maart 1983	4 mei 1983	februari 1991	27 mei 1991
50 84 92-37 003-8	51 84 00-30 052-2	10 februari 1983	10 mei 1983	februari 1991	14 juni 1991
50 84 92-37 004-6	51 84 00-30 053-0	24 februari 1983	10 mei 1983	februari 1991	14 november 1991

Vernummeringen

In 1969 vond de invoering plaats van het computernummer. Zij werden gewijzigd in de serie 50 84 00-37. In 1974 werden een tweetal rijtuigen aangepast voor diensten in de Benelux-trek-/duwtreinen. Zij kregen de nummers 51 84 00-30 051-4 en 51 84 00-30 052-2. Ter vervanging van rijtuig 51 84 00-30 051-4 kwam rijtuig 51 84 00-30 053-0 in dienst. De vier verbouwde fietsrijtuigen werden genummerd in de serie 50 84 92-37.

Vernummeringen

Oorspronkelijk nummer	Nummer vanaf 1969	Nummer vanaf 1974	Nummer vanaf 1983	Opmerkingen
P 7931	50 84 00-37 031-0	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7932	50 84 00-37 032-8	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7933	50 84 00-37 033-6	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7934	50 84 00-37 034-4	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7935	50 84 00-37 035-1	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7936	51 84 00-37 036-5	51 84 00-30 051-4	n.v.t.	Invoering UIC, inzet Benelux
P 7937	51 84 00-37 037-3	51 84 00-30 052-2	50 84 92-37 003-8	Invoering UIC, inzet Benelux, verbouwing tot Df
P 7938	51 84 00-37 038-1	51 84 00-30 053-0	50 84 92-37 004-6	Invoering UIC, inzet Benelux, verbouwing tot Df
P 7939	51 84 00-37 039-9	n.v.t.	50 84 92-37 001-2	Invoering UIC, verbouwing tot Df
P 7940	51 84 00-37 040-7	n.v.t.	50 84 92-37 002-0	Invoering UIC, verbouwing tot Df
P 7941	50 84 00-37 041-9	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7942	50 84 00-37 042-7	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC
P 7943	50 84 00-37 043-5	n.v.t.	n.v.t.	Invoering UIC

Schadegevallen

• Op 9 december 1970 botst locomotief 1159 met trein bij Heeze op een . De trein bestaat onder andere uit de rijtuigen Plan L P 00-37 034 + Plan W B 21-30 407 + Plan W B 21-30 414 + Plan W B 21-37 532 + Plan E RD RD 87-37 211. Hierbij raken de 1159 en de genoemde rijtuigen beschadigd. Het flink beschadigde postrijtuig komt op 14 december 1970 naar Haarlem voor schadeherstel. Het rijtuig wordt op 18 januari 1971 afgeleverd.

• Op 6 maart 1978 raakte rijtuig 00-30 051 beschadigd bij een botsing te Brussel-Zuid. Het rijtuig werd op 14 maart 1978 in de Hoofdwerkplaats Haarlem binnengenomen. Het rijtuig werd niet meer hersteld en werd in 1980 gesloopt.

Afvoer

In 1979 ging het sternet van de post van start. Hiermee werden diverse expeditieknooppunten geopend op locaties door geheel Nederland. Dit sternet werd gereden door mP's uit de serie 3000 met goederenwagons type Hbbkks. De postrijtuigen type Plan E en Plan L werden hiermee overbodig en gingen buiten dienst. De laatste rijtuigen in de binnenlandse dienst ging in februari 1981 aan de kant. Op 31 december 1982 kwam er ook een einde aan het internationale postvervoer in reizigerstreinen. Kort na middernacht arriveerde de in trein 184 voor het laatst in Amsterdam.

Sloop

Nadat in september 2004 de fietsenrijtuigen 92-37 001 – 92-37 004 waren afgevoerd, werden drie exemplaren hiervan gesloopt: rijtuigen 92-37 001, 92-37 003 en 92-37 004. Op 6 januari 2005 werden de rijtuigen met het fietsrijtuig Plan E 92-37 005 door de 711 van Maastricht naar een sloperij in Maastricht Beatrixhaven gesleept voor sloop.

Museummaterieel

Van de 13 gebouwde rijtuigen, is er één rijtuig bewaard gebleven:

• Stichting Historisch Dieselmaterieel (SHD)

De Stichting Historisch Dieselmaterieel in Amersfoort rijtuig 7940 in bezit. Dit rijtuig heeft ook dienst gedaan als fietsenrijtuig.

P 7940

Na afvoer van rijtuig Df 92-37 002 bij NS, nam SHD het rijtuig over met de twee Plan E Df-rijtuigen 92-37 006 en 92-37 008. Op 29 december 2004 werden al deze rijtuigen van Maastricht naar de Kijfhoek gebracht door de ACTS G 1206 506. Op 6 mei 2006 wordt het rijtuig met de SHD Plan E Df-rijtuigen 92-37 006 en 92-37 008 en loc 2205 overgebracht door de ACTS G 1206 7102 van Groningen naar Amersfoort. Het is de bedoeling om dit rijtuig weer terug te brengen in de staat van postrijtuig. Na het opknappen en dienstvaardig maken van het rijtuig zal het ingezet worden tot een trek-/duwtrein tussen twee locomotieven serie 2200. Tot die tijd is het rijtuig in gebruik als opslagruimte.

Afleverdata

Rijtuigen Plan L P 7931 tot en met P 7943

Afleverdata

Nummer	Aflevering	In dienst	In revisie	Uit revisie	In revisie	Uit revisie	In revisie	Uit revisie	Afvoer	Sloop(rit)
P 7931	1958	februari 1958					9 juli 1973	28 september 1973	27 mei 1979	6 juni 1980
P 7932	1958	februari 1958					26 november 1974	15 januari 1975	15 oktober 1979	oktober 1980
P 7933	1958	februari 1958					2 mei 1974	25 juli 1974	27 mei 1979	oktober 1980
P 7934	1958	februari 1958					18 oktober 1973	21 december 1973	27 mei 1979	21 mei 1980
P 7935	1958	februari 1958					27 maart 1974	29 april 1974	27 mei 1979	oktober 1980
P 7936	1958						11 januari 1974	22 februari 1974	mei 1978	1980
P 7937	1958						14 februari 1974	27 maart 1974	januari 1983	6 januari 2005
P 7938	1958						30 november 1973	8 januari 1974	januari 1983	6 januari 2005
P 7939	1958						5 maart 1973	30 maart 1973	februari 1981	6 januari 2005
P 7940	1958						28 augustus 1974	16 oktober 1974	februari 1981	n.v.t. (SHD)
P 7941	1958						16 mei 1973	6 augustus 1973	september 1979	9 juni 1980
P 7942	1958						26 juli 1973	31 augustus 1973	september 1979	9 juni 1980
P 7943	1958						18 september 1973	21 december 1973	september 1979	21 mei 1980

Rijtuigen Plan L Df 50 84 92-37 001-2 tot en met Df 50 84 92-37 004-6

Afleverdata

Nummer	Aflevering	In dienst	In revisie	Uit revisie	In revisie (R8)	Uit revisie (R8)	In revisie (R6)	Uit revisie (R6)	Terzijde	Sloop(rit)
50 84 92-37 001-2	4 mei 1983				8 december 1997	9 januari 1998	n.v.t.	n.v.t.	5 september 2004	6 januari 2005
50 84 92-37 002-0	4 mei 1983				6 januari 1998	14 januari 1998	n.v.t.	n.v.t.	5 september 2004	n.v.t. (SHD)
50 84 92-37 003-8	10 mei 1983		13 maart 1987	11 mei 1987	n.v.t.	n.v.t.	26 mei 1999	7 juni 1999	5 september 2004	6 januari 2005
50 84 92-37 004-6	10 mei 1983		13 maart 1987	11 mei 1987	12 januari 1998	21 januari 1998	n.v.t.	n.v.t.	5 september 2004	6 januari 2005