Gilze-Rijen: verschil tussen versies
| Regel 115: | Regel 115: | ||
{{Appendix|2= | {{Appendix|2= | ||
* '''Gilze-Rijen (1) Het centraalst gelegen station van Noord Brabant''' - {{Sc|J. Reijnders}} - ''Maandblad: Railmagazine, 43e Jaargang - november 2021 nummer 389 Blz: 50-56'' Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489'' | * '''Gilze-Rijen (1) Het centraalst gelegen station van Noord Brabant''' - {{Sc|J. Reijnders}} - ''Maandblad: Railmagazine, 43e Jaargang - november 2021 nummer 389 Blz: 50-56'' Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489'' | ||
| + | * '''Gilze-Rijen (2) Aansluitingen en andere spoorlijnen''' - {{Sc|J. Reijnders}} - ''Maandblad: Railmagazine, 44e Jaargang - maart 2022 nummer 392 Blz: 38-41'' Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489'' | ||
---- | ---- | ||
{{References}} | {{References}} | ||
Versie van 16 nov 2022 22:37
Gilze-Rijen is het station van de gelijknamige gemeente in de provincie Noord-Brabant. De verkorting is Gz.
Inhoud
Geschiedenis
Bij wet werd in 1860 besloten om een spoorlijn aan te leggen tussen Breda en Eindhoven. Bij de aanleg van deze spoorlijn krijgt het dorp Rijen een station. Het station krijgt de naam van de gemeente waarin het ligt, Gilze-Rijen. In november 1862 vindt de aanbesteding plaats van de bouw van een station. In 1881 wordt een tweede spoor aangelegd bij de spoorverdubbeling tussen Breda en Tilburg. In 1918 krijgt het station een eilandperron tijdens de wijziging van het emplacement. De sporen aan weerszijden zijn genummerd 3 en 4.
In 1 wordt een wachtspoor aangelegd voor goederentreinen. Deze kunnen hier ingehaald worden door reizigerstreinen.
In 2002 wordt het eilandperron verlengd met 100 meter in oostelijke richting. In het voorjaar van 2010 wordt ontdekt dat het voegwerk van de perronwanden ernstig beschadigd is geraakt als gevolg van het winterweer in 2009/2010. Door het loslatende voegwerk komen de stenen los te liggen, waarbij er gevaar voor instorting bestond. Het perron werd tijdelijk gestut met balken en planken. In juli 2010 worden er betonnen keerwanden geplaatst.
Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal 2 seinhuizen. Tussen 27 oktober 1963 en 31 mei 1964 wordt de gebruikte beveiliging met het automatisch blokstelsel met lichtseinen van het stelsel 1946 vervangen door een NX-beveiliging met lichtseinen van het stelsel 1955. Hiermee komt Post T in het stationsgebouw te vervallen. Vanaf 1 juni 1964 is de beveiliging van Gilze-Rijen ondergebracht in de nieuwe Post T van station Tilburg.
- Seinhuis A
In 191 wordt een nieuw seinhuis ten zuiden van de spoorlijn gebouwd ter vervanging van de post uit het door brand getroffen station. Dit seinhuis komt nabij de overweg Julianastraat te staan.
- Wachtpost B
Aan de oostzijde van het station wordt in 191 een wachtpost ingericht.
De beveiliging is in de periode 27 oktober 1963 t/m 31 mei 1964 vervangen door een NX - beveiliging waarbij ook een nieuwe post is gebouwd; deze nieuwe post staat aan de westzijde van het 1e perron bij km. 21.940.
Bij deze wijziging is de beveiliging van Gilze = Rijen ondergebracht in post T te Tilburg en zijn de lichtseinen van het stelsel 1946 vervangen door lichtseinen van het stelsel 1954.
Eerste station
Ten zuiden van het dorp Rijen en ten noorden van het dorp Gilze wordt in 1863 begonnen met de bouw van het station. Het stationsgebouw is van het type vijfde klas van de Staatsspoorwegen, welke is ontworpen door K.H. van Brederode. Dit station bestaat uit een middendeel dat dwars op de sporen staat en aan weerszijden van dit deel zijn twee kleine vleugels gebouwd. Deze vleugels zijn smaller dan het middendeel. Voor het bedienen van seinen en wissels wordt een Post T ingericht in het station. Op 1 oktober 1863 wordt het station geopend. In 1893 vindt er een verbouwing plaats, waarbij de vleugels worden uitgebreid. Een van de vleugels krijgt een wachtkamer. De andere . In 1907 krijgt het middendeel een verdieping. Op 19 augustus 1911 wordt het station getroffen door een brand, waarbij het station grotendeels verwoest wordt. De inventaris en bedieningstoestellen kunnen in veiligheid worden gebracht. De goederenloods wordt tijdelijk ingericht als station. Al snel wordt een houten noodstation tussen het uitgebrande gebouw en de goederenloods gebouwd. In 1918 wordt het stationsgebouw gesloopt, nadat het door brand is getroffen.
Tweede station
Nadat het eerste station is getroffen door brand, wordt westelijker ten opzichte van het oude station, een nieuw station gebouwd. In 1915 wordt begonnen met de bouw van het nieuwe station. Dit station is ontworpen door . Het bestaat uit een middendeel met erker aan de spoorzijde. Boven dit gedeelte is de woning van de stationschef. In de rechtervleugel is de blokpost ondergebracht en in de linkervleugel de wachtkamers. Het gebouw is opgebouwd uit steensverband metselmuren. De schoorstenen zijn in halfsteensverband gemetseld. Boven de kozijnen zijn er relatief eenvoudige rollagen. Enkele delen in de gevel zijn verdiept geplaatst. Op kniehoogte is een rollaag in siermetselwerk gemaakt. De daken zijn bedekt met dakpannen en de dakgoot is voorzien van een boeibord. Aan de straatzijde is een luifel boven de ingang van de woning geplaatst. Reizigers konden het gebouw betreden via dubbele trappen naar een glazen voorportaal. Vanuit dit voorportaal werd het loketruimte betreden. Het stationsgebouw heeft drie loketten. Aan de achterzijde van de loketten is de achterkant van de blokpostkast te zien. Na de loketten is achter een hekwerk de fietsenstalling. Aan de linkerzijde is een gang met de deuren naar de wachtkamers eerste klas en tweede klas. De wachtkamer eerste klas is voorzien van een tafel van eikenhout en meubels. De wachtkamer van de tweede klas heeft houten banken langs de muren. De beide wachtkamers zijn voorzien van een houtkachel. Aan de spoorzijde is een erker aangebracht, die zowel de begane grond als de eerste verdieping behelst. Tussen de ramen is een tegeltableau met daarop de stationsnaam in hoofdletters: GILZE:RIJEN. Aan de linkerzijde van dit tableau is een balkon van de woning van de stationschef. De dakrand van de rechtervleugel is op dezelfde hoogte gebracht als dit tableau. Het stationsgebouw wordt in 1916 in gebruik genomen. Direct naast het stationsgebouw is een nevengebouw geplaatst aan het perron. Dit is een langwerpig gebouw dat in het verlengde staat van het stationsgebouw. In dit gebouw zijn de toiletten ondergebracht. Deze zijn het dichtst bij het stationsgebouw geplaatst. Achter de toiletten is de bergplaats voor de stationschef. Hiernaast is de opslagloods van de locomotieflampen. In deze ruimte kunnen de lampen gepoetst en gevuld worden. Aan de andere uiteinde is een magazijn, welke met een roldeur is afgesloten aan de buitenzijde. Ook dit gebouw is opgebouwd uit steensverband metselmuren. Het schilddak is voorzien van dakpannen. Voor extra lichtinval zijn er dakkapellen op het dak geplaatst. Op de uiteinden zijn de daken schuin naar boven geplaatst. Rond 1960 is dit nevengebouw gesloopt. In 1991 is het voorportaal gesloopt. De hal met loketten is tegelijkertijd vernieuwd. De wachtruimte werd verbouwd tot NS-shop. De shop was echter niet rendabel en werd in 199 weer gesloten. De woning boven het station werd vanaf dat moment verhuurd. Op 17 februari 2003 wordt het loket gesloten. Het wachtlokaal op het perron is in 2009 gesloopt en vervangen door een smallere abri. In 2014 is de hal en wachtkamer gerenoveerd. In 2020 is het pand gerenoveerd en zo veel mogelijk in oude staat teruggebracht. De entree dient vanaf dat moment als wachtkamer.
Laad- en losplaats
In 1863 wordt naast het station een goederenloods gebouwd. In 1 wordt een tweede goederenloods gebouwd ten oosten van het station. In 191 wordt een nieuwe goederenloods gebouwd, welke qua stijl past bij het nieuwe stations- en nevengebouw. Het gebouw is parallel gebouwd aan het spoor en is vrij smal. In dit gebouw worden alle goederen uit de omgeving verzameld en verzonden per trein. De aangekomen goederen worden verdeeld over de bedrijven in de omgeving. Dit waren voornamelijk producten van leer die hier verzonden en ontvangen werden. Er werden nauwelijks goederen opgeslagen, zodat de ruimte beperkt kon blijven. Aan de lange zijden van het gebouw zijn veel deuren en verhoogde laadperrons voor het snel laden en lossen. Aan de spoorzijde zijn er vijf schuifdeuren en aan de straatzijde zijn er drie schuifdeuren. Boven deze deuren zijn er dakkapellen geplaatst voor meer licht aan de binnenzijde. Aan de westzijde van het gebouw is het kantoor van de laadmeester, welke alleen van binnenuit te bereiken was. In dit deel van het gebouw is ook een haard aanwezig. Het spoor naar de loods is te bereiken via spoor 2. Het spoor langs de laad- en losplaats is spoor 1. In het verlengde van dit spoor is de aansluiting van Oosterhout Vijf Eiken te bereiken. De goederenloods wordt in 1983 gesloten voor het vervoer van stukgoederen. Het gebouw is rond 198 gesloopt. De sporen volgden vrij snel. In juni 1991 wordt het spoor naar Oosterhout gesloten.
Curver
Vijf Eiken Zuid
In 1954 aangelegd door defensie ter bevoorrading van een munitiedepot. Er is een laad- en losmogelijkheid ingericht.
In 19 wordt de aansluiting voor het laatst regulier gebruikt. Na die tijd wordt de aansluiting nog gebruikt om afgevoerd materieel aan te voeren, dat wordt gebruikt om militairen en marechaussee te laten oefenen in het bestormen van treinen. Zo is het treinstel ElD2 285 van 16 tot 19 april 1985 te gast. Bijna 15 jaar later komt het volgende treinstel naar het oefenterrein. Dit is de DE2 183. Dit treinstel komt op 13 mei 1998 aan. Op 30 juni 1998 wordt het treinstel opgehaald voor afvoer naar de sloper. In 1999 wordt er weer een treinstel aangevoerd en wel de DE3 132. Het treinstel arriveert op 21 juni 1999. Op 6 juli 1999 wordt het treinstel naar de sloper overgebracht. Na de zomer van 1999 arriveert het tweede treinstel Plan U op het terrein. Ditmaal de DE3 138. Dit treinstel komt op 9 september 1999 aan in Gilze-Rijen. Op 12 november 1999 wordt dit treinstel opgehaald en afgevoerd naar de sloper. Als laatste worden twee rijtuigen Plan W gebruikt, de B 21-37 458 en B 21-37 465. Deze zijn voor een periode van 3 jaar ter beschikking gesteld. De rijtuigen arriveren op 28 januari 2000. Op 10 september 2004 worden de rijtuigen opgehaald. Hiermee komt een eind aan het oefenen op treinstellen en rijtuigen op deze locatie.
Vliegbasis Gilze-Rijen
In juli 1940 wordt ten zuidoosten van het emplacement een spoorlijn naar het vliegveld aangelegd op last van de Duitse bezetter. Dit spoor loopt naar het vliegveld, dat door de Duitsers werd omgebouwd van een klein vliegveld met banen van gras, naar een van de grootste vliegvelden van Europa met betonnen banen. Via het spoor worden in eerste instantie bouwmaterialen aangevoerd. Na de verbouwing van het vliegveld wordt voornamelijk brandstof aangevoerd voor de vliegtuigen. De aansluiting wordt in 19 voor het laatst gebruikt. In de loop der jaren wordt de aansluiting beetje bij beetje opgebroken. In 198 wordt het laatste deel opgebroken.
Spoorlijnen
Het station is gelegen aan Staatslijn E (Breda - Maastricht) ter hoogte van kilometerpunt 10,97.
Dienstregeling
Op 1 oktober 1863 wordt het eerste deel tussen Breda en Tilburg in gebruik genomen. De exploitatie is in handen van de kort daar voor opgerichte Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen. Dagelijks rijden er 3 treinen over de spoorlijn die op alle stations stoppen. In 1869 wordt de frequentie verhoogd tot vijf dagelijks stoppende treinen. In 1880 gaan er dagelijks 9 treinen rijden tussen beide steden. In 1885 vertrekken er dagelijks 10 treinen uit Breda naar Tilburg. Uit Tilburg vertrekken zelfs 13 treinen per dag. Vijf van de Tilburgse en zes van de Bredase treinen stoppen in Gilze-Rijen.
In 1937 rijden per dag 15 treinen naar Breda en rijden 18 treinen naar Tilburg. In 1953 rijden dagelijks 36 à 37 treinen per dag door het station. Deze treinen stoppen niet allemaal in het station.
Ingaande de dienstregeling 2007 in december 2006 stoppen de treinen van de serie 3600 (Zwolle - Roosendaal) niet meer in Gilze-Rijen. In plaats daarvan gaat de sprinter van de serie 13600 (Breda - 's-Hertogenbosch) ieder half uur stoppen.
Stoppende treinen
In de huidige dienstregeling (2022) stoppen de volgende treinseries te Gilze-Rijen:
| Treinserienummer | Beginpunt | Eindpunt | Materieel |
|---|---|---|---|
| 6600 | Dordrecht | Arnhem | FLIRT |
Passerende treinen
In de huidige dienstregeling (2022) passeren de volgende treinseries te Gilze-Rijen:
| Treinserienummer | Beginpunt | Eindpunt | Materieel |
|---|---|---|---|
| 1100 | Den Haag Centraal | Eindhoven | BR 186 + ICRmh rijtuigen |
| 1900 | Dordrecht | Eindhoven | ICMm |
| 3600 | Zwolle | Roosendaal | DDZ/ICMm/VIRM |
| {{#switch: {{{1}}} | ref | refs | referenties = Referenties | voet | voetnoot | voetnoten = Voetnoten | noot | noten = Noten | bron | bronnen = Bronnen | bronvoet | voetbron = Bronnen en voetnoten | bronnoot | nootbron | bronoot = Bronnen en noten | voetref | refvoet = Referenties en voetnoten | bronnootref | bronnennotenrefs | alles = Bronnen, noten en/of referenties | = | Bronnen, noten en/of referenties
}}
{{#if:||}}
|
| Spoorwegstations aan de spoorlijn Breda - Maastricht (Cursief: voormalig station) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
