Beverwijk Hoogovens Centraal

Om de grondstoffen en eindproducten van de Hoogovens aan en af te kunnen voeren, wordt bij Beverwijk een emplacement aangelegd dat de verkorting Bvhc krijgt.

Geschiedenis

Tot aan de Eerste Wereldoorlog is Nederland veelal afhankelijk van de import van buitenlands staal voor de eigen behoefte aan staal. Rond 1914 ontstaan de eerste plannen voor de bouw van een eigen hoogovenfabriek om zo minder afhankelijk te zijn van de import. De uitbraak van de Eerste Wereldoorlog zorgt er voor dat de plannen in een stroomversnelling komen. In 1917 wordt Comité voor de oprichting van een Hoogoven- Staal- en Walswerk in Nederland opgericht. Op 20 september 1918 wordt de Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken NV opgericht, waarbij de financiering plaats vond door de Nederlandse Staat, de Gemeente Amsterdam en diverse ondernemingen en investeerders. Als locatie wordt de kust bij IJmuiden gekozen boven Rotterdam. De aanwezigheid van het in 1876 geopende Noordzeekanaal zorgt er voor dat de aan- en afvoer van grondstoffen en eindproducten via de scheepvaart goed mogelijk is. In november 1918 worden de benodigde duin- en bosgronden van het duingebied de Breesaap gekocht. Deze gronden liggen ten noorden van het Noordzeekanaal. In september 1919 is men begonnen van het graven van een eigen haven voor de aanvoer van ijzererts en steenkool. Met deze haven is het niet nodig om de zeesluis bij IJmuiden te passeren. In 1920 wordt begonnen met de bouw van een cokesfabriek en twee hoogovens. Hiermee is het mogelijk om 200.000 ton ruwijzer te produceren op jaarbasis. In de zomer van 1923 is de bouw grotendeels afgerond en op 22 januari 1924 is Hoogoven nummer 1 in gebruik genomen. In 1926 is de tweede hoogoven in gebruik genomen, gevolgd door de derde hoogoven in 193.

Naast de 2 hoogovens en cokesfabriek, worden in de loop der tijd meerdere fabriek op het terrein geopend. Zo wordt al in 1924 de Bijproductenfabriek geopend. Hier wordt het cokesovengas ontdaan van steenkoolteer. Dit steenkoolteer wordt afgevoerd naar Cindu in Uithoorn. Het gereinigde gas wordt gebruikt in de eigen energiecentrale of verkocht als stadsgas. Voor de productie van metselstenen wordt de Phoenix Steenfabriek gebouwd. De stenen wordt gefabriceerd uit slakken van de hoogovens. De stenen worden op het eigen terrein gebruikt om gebouwen mee te bouwen. De productie was echter niet rendabel, zodat deze fabriek al in 1927 wordt gesloten. Om het cokesovengas te exploiteren, wordt in de Maatschappij tot Exploitatie van Kooksovengassen (Mekog) opgericht in 1928. Met het cokesovengas kan ammoniak gemaakt worden. Van dit ammoniak kan uiteindelijk zwavelzure ammoniak gemaakt wordt, welke geschikt is voor de productie van kunstmest.

In 1930 wordt nogmaals geprobeerd om de slakken die vrijkomen bij de productie van staal te verwerken. Ditmaal wordt er cement gemaakt in de fabriek van Cementfabriek IJmuiden (Cemij). In 1931 wordt een elektriciteitscentrale gebouwd door het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf van Noord-Holland (P.E.N.). Om de elektriciteit op te wekken, worden de restgassen van de Mekog verbrand. Voor de productie van gietijzeren buizen, wordt in 1936 een fabriek gebouwd. Naast eigen fabrieken, komen er ook fabrieken van derden op het terrein. Zo bouwt Van Leer's Walsbedrijven een walsfabriek in 1937. In 1938 wordt begonnen met de bouw van een walserij voor scheepsplaat, de Walserij West. In 1939 wordt de Martin Staalfabriek in gebruik genomen, waarbij het staal in een Siemens-Martinoven wordt geproduceerd. Met het toevoegen van schroot wordt de overtollige koolstof in het ruwijzer geoxideerd in een oven die met vuurvaste stenen is bekleed. Tot aan 1957 worden zes van deze dergelijke ovens in gebruik genomen.

In 1941 wordt de walsfabriek van Van Leer's Walsbedrijven overgenomen en in gebruik genomen als Walserij Oost. In de Tweede Wereldoorlog worden de machines van de Walserij West naar Duitsland overgebracht. In 1946 komen de machines terug en wordt de Walserij West opnieuw opgebouwd en in 1947 in gebruik genomen.

Voor de productie van plaatstaal en blik wordt in 1950 Breedband N.V. opgericht met behulp van gelden uit het Marshallplan. In de fabriek komt een warmband- en koudbandwalserij en een dompelvertinnerij. In 1953 wordt deze fabriek in gebruik genomen. Eveneens in 1953 wordt Walserij Oost buiten gebruik gesteld. In 195 wordt begonnen met de vervanging van de Martin Staalfabriek uit 1939. In 195 wordt begonnen met de bouw van Hoogoven 4, om de productie capaciteit te verhogen. In 1958 wordt de oxystaalfabriek 1 en Hoogoven 4 geopend. Bij Breedband wordt een elektrolytische vertinbaan in gebruik genomen in 1958.

In 1961 wordt Hoogoven 5 in gebruik genomen. Voor de fabricage van staven en draad wordt in 1964 de Staaf- en Draadwalserij in gebruik genomen. Deze walserij is gevestigd in een gebouw van 1,5 kilometer lang. Breedband N.V. wordt in 1965 overgenomen door de Hoogovens. In 1968 wordt de oxystaalfabriek 2 geopend.

In 1972 wordt de Martin Staalfabriek gesloten.

In 1991 worden de Hoogovens 3, 4 en 5 gesloten. In 1992 wordt de Walserij West gesloten.

In 2000 wordt de Staaf- en Draadwalserij gesloten. In 2010 wordt de ammoniakfabriek gesloten.

In 1972 fuseert de Hoogovens met het Duitsche Hoesch tot Estel, maar in 1982 wordt deze fusie ongedaan gemaakt. In 1999 fuseert de Hoogovens met British Steel en gaat verder onder de naam Corus. In 2007 wordt Corus overgenomen door het Indiase Tata Steel.

In 192 wordt een spoorverbinding met een lengte van ongeveer een kilometer aangelegd vanaf het station Beverwijk. Daarnaast wordt een geheel eigen spoorwegemplacement ingericht voor intern transport. De sporen zijn geschikt voor treinen met een aslast van 60 ton. Het spoorwegbedrijf beschikt over eigen locomotieven en wagons, zoals de torpedowagons voor vloeibaar ijzer. Bij de Binnenduinrandweg is het uitwisselpunt tussen treinen van de NS en de hoogovens. Hier zijn 11 lange sporen, een aantal opstelsporen en een onderhoudsloods. De spoorlijn is vanaf het station tot aan het centrale emplacement voorzien van bovenleiding. Ook zijn enkele sporen op het emplacement voorzien van bovenleiding.

Bediening

Voor de productie van staal wordt kalk aangevoerd vanuit de Belgische Maasvallei. Daarnaast komt er kalk uit het Duitse Flandersbach.

In 1987 rijden er twee treinparen per dag tussen Amersfoort en de Hoogovens. Dit zijn bonte treinen. In 1992 gaan de bonte treinen van en naar de Kijfhoek rijden, vanwege de naderende sluiting van Amersfoort als rangeerstation. Deze treinen rijden vanwege de hoge aslasten van deze treinen via Haarlem, Amsterdam, Utrecht, 's-Hertogenbosch, Tilburg en Breda. Uitzondering hierop is trein 54602 op maandag tot en met vrijdag, welke in de avond (vertrek Beverwijk rond 20.30, aankomst Kijfhoek 22.11) via de Oude Lijn rijdt.

Sinds het najaar van 1993 rijden enkele treinen eveneens via de Oude Lijn in plaats via Utrecht. Dit zijn de 54062 op maandag tot en met vrijdag (Vertrek Kijfhoek 22.43, aankomst rond 1.10), 54065 op zondag (vertrek Kijfhoek 13.03, aankomst rond 15.30), 54601 op maandag tot en met vrijdag (vertrek Beverwijk rond 13.40, aankomst Kijfhoek om 15.43) en 54603 op zondag (vertrek Beverwijk rond 20.30, aankomst Kijfhoek om 22.34). Alleen trein 54063 blijft van maandag tot en met zaterdag via de oude route rijden, met een vertrek om 5.36 te Kijfhoek en een aankomst om 10.45 in Beverwijk. De treinen worden gereden door locomotieven van de series 1300 en 1600. In de dienstregeling vanaf mei 1994 wordt trein 54063 via de Oude Lijn opgeheven en vervangen door trein 54066. Deze rijdt alleen op zaterdag en vertrekt om 5.15 van de Kijfhoek en is om 7.38 in Uitgeest. Na het omlopen van de locomotief wordt om 8.00 vertrokken als trein 54666 naar Beverwijk. Hier maakt de locomotief van de NS plaats voor een locomotief van de Hoogovens. Van maandag tot en met vrijdag is deze trein facultatief ingelegd.

In 1996 wordt een trein voor de afvoer van coils ingelegd tussen Hoogovens en Hagen Vorhalle via Emmerich. In 1999 gaan er twee treinen per dag rijden tussen Velsen en Hagen Vorhalle, waarbij de tractie wordt geleverd door diesellocomotieven van de Baureihe 241. De frequentie tussen de Hoogovens en Kijfhoek wordt verlaagd naar 1 trein per dag.

Per 1997 wordt er kalk aangevoerd vanuit het Duitse Menden.

Vanaf 2000 rijden er beladen staalwagons mee met de lege kalktreinen naar Maastricht. Hiermee kunnen twee treinen gecombineerd worden tot 1 trein. In omgekeerde richting rijden vanuit Maastricht lege staalwagons mee met de beladen kalktrein. De treinen hebben zowel Hermalle als Jemelle als bestemming. Tussen Beverwijk en Hermalle rijdt het treinpaar 49665/48642. Trein 48642 rijdt in de ochtend van dinsdag, donderdag en zaterdag. Trein 49665 rijdt in de vroege ochtend van maandag, woensdag en vrijdag. Tussen Beverwijk en Jemelle rijdt het treinpaar 49663/48644. Trein 48644 rijdt van maandag tot en met vrijdag in de avond en op zondag overdag. Trein 49665 rijdt in de vroege ochtend maandag tot en met vrijdag (met uitzondering van de dinsdag) rijdt in de nacht en op zondag overdag.

In 2009 rijden twee treinparen per dag tussen de Hoogovens en Kijfhoek.

Vanaf 2015 rijdt van maandag tot en met vrijdag in de avond en op zondag overdag trein 47613 uit Beverwijk naar Sittard met lege kalkwagons en beladen staalwagons. Van maandag tot en met vrijdag rijdt in de nacht en op zondag overdag trein 47612 met beladen kalkwagons en lege staalwagons van Sittard naar Beverwijk. De nieuwe treinnummers is de samenvoeging van de treinparen 49665/48642 naar Hermalle en 49663/48644 naar Jemelle. De kalkwagons type Talns gaan naar Hermalle-sous-Huy en de kalkwagons type Falns gaan naar Jemelle. De treinen worden getrokken door locomotieven van de serie 1600. In Sittard komen diesellocomotieven van de serie 6400 voor de treinen.

In april 2020 worden de locomotieven van de serie 1600 vervangen door locomotieven van de Baureihe 189. In Sittard vindt nog steeds het wisselen van locomotief plaats. In 2021 wordt de avondtrein naar de Kijfhoek verplaatst naar de Westhaven. Hier kunnen de wagons voor de Kijfhoek worden geplaatst in de trein tussen de Westhaven en de Kijfhoek. De frequentie van trein 45711 van Beverwijk via de Kijfhoek naar Köln Gremberg is in 20 verlaagd naar drie treinen per week. Afvoertrein 61604 rijdt twee keer in de week tussen Beverwijk en de Westhaven, waarbij de trein wagons aanvoert voor TMA. Vanuit Wanne-Eickel wordt drie keer in de week lege wagons van het type Shimmns aangevoerd met trein 45746. Met de toelating van de Baureihe 193 in België gaan deze locomotieven de treinen tussen Sittard en België rijden in plaats van de diesellocomotieven van de serie 6400. Op zondag, dinsdag en donderdag rijden met deze treinen 21 Shimmns mee die in Bressoux worden afgekoppeld en de volgende dag naar Tata Segal in Ivoz-Ramet worden gebracht door een locomotief van de serie 6400. Op maandag en woensdag worden coils vervoerd op open wagons van het type Sahmms. Deze worden vanuit Bressoux overgebracht naar Charleroi. In 2024 wordt er weer kalk aangevoerd vanuit Menden in plaats van Flandersbach. Trein 47751 rijdt van zondag tot en met vrijdag overdag van Beverwijk naar Duitsland. In Oberhausen West worden de beladen staalwagons afgehaakt voor bestemming in Duitsland, Hongarije en Italië.

Vanaf 10 december 2013 komt Locon voor het eerst als andere vervoerder bij Tata steel. Er worden treinen met coils naar Neuss afgevoerd.

In 2020 en 2021 rijdt Rail Force One platte wagens met staalplakken van Beverwijk naar het Oostenrijkse Linz. In 2023 gaan er staalplakken naar Bremen en Krakau. In 2024 neemt RFO het bonte vervoer van coilwagons over van DB Cargo naar Duitsland. Deze trein rijdt eenmaal in de week naar Hagen Vorhalle.

CD Cargo rijdt in samenwerking met RFO eenmaal in de week op zondag een trein met coils naar Tsjechië vanaf augustus 2023. In januari 2024 verhuist dit vervoer naar de VCK Waterlandterminal in de Westhaven. Vanuit het Tsjechische Štramberk wordt in de eerste maanden van 2024 enkele beladen kalkwagons meegegeven aan de staaltrein naar VCK. De kalkwagons worden apart doorgevoerd naar Beverwijk.

In oktober 2024 gaat DB Cargo extra wagons afvoeren met rollen plaatstaal met de reguliere 61604 naar Amsterdam Westhaven en dan naar de VCK Waterland terminal. Na aankomst worden de wagons gelost en de volgende dag opgehaald. De treinen rijden met een locomotief van de Baureihe 193 of een serie 6400. Deze treinen rijden iedere werkdag tot aan eind december 2024. Aan het begin van november 2024 rijdt RFO drie keer in de week een trein met staalplakken naar de TMA terminal in het westelijk havengebied van Amsterdam. De treinen rijden op . Het vertrek is in de ochtend rond 8.00 en aankomst rond 10.30. Na het lossen keert de trein rond terug naar Beverwijk. Vanaf januari 2025 rijdt trein 47751 naar Flandersbach op dinsdag, woensdag en zondag pas om 22.11 uit Beverwijk in plaats van in de ochtend. Alleen op vrijdag vertrekt de trein om 7.41 als trein 47753. Per augustus 2025 rijdt RFO tot drie treinen in de week tussen Tata Steel en Maastricht Beatrixhaven. Hiervoor worden extra wagons gehuurd. In oktober 2025 gaan er staaltreinen rijden tussen Beverwijk en Polen in samenwerking met CD Cargo.

In 202 gaat Tata een deel van het vervoer van staalrollen verplaatsen van de binnenvaart naar het spoor. Deze staalrollen hebben een bestemming in Oost-Europa.

Spooraansluitingen

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten Staalvervoer De stand van zaken (1) - H. Bouwknegt, F. Schouten - Maandblad: Railmagazine, 46e jaargang - juli/augustus 2024 nummer 416 Blz: 38-43 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489