Spoorlijn Aken - Maastricht

De spoorlijn tussen het Duitse Aken en Maastricht heeft een lengte van 36,7 kilometer. In Heerlen is er aansluiting op de spoorlijn Sittard - Herzogenrath.

Geschiedenis

In 1835 worden de eerste plannen gemaakt om in Maastricht een spoorverbinding aan te leggen naar Aken en naar Hasselt. In 1841 wordt er een spoorlijn geopend tussen Keulen en Aken. Vanuit Aken wordt in 1843 België bereikt. In 1846 wordt door de Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij (AM) een concessie verkregen voor de aanleg van een spoorlijn van Maastricht naar Aken. De spoorlijn en het bijhorende station worden in 1853 geopend. Het is de eerste spoorlijn in Limburg en de eerste grensoverschrijdende spoorlijn van Nederland.

In 2004 besluit de provincie Limburg om de bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden voor de spoorlijn over te nemen van de NS. In 2006 wordt door de provincie een aanbesteding uitgeschreven met ook het stads- en streekvervoer in de provincie. Het treinverkeer valt onder de concessie Zuid-Limburg. De aanbesteding van het gezamenlijke bus- en spoorvervoer moet resulteren in een dienstregelingmodel dat ook wordt gebruikt in de Achterhoek, waarbij de streekbussen de aanvoer van reizigers verzorgen, terwijl buslijnen die met de trein concurreren worden opgeheven. De tijden van de bussen en treinen moeten goed op elkaar aansluiten. Door Hermes en Veolia Transport worden inschrijvingen ontvangen. Hoewel Syntus interesse had, schreef het bedrijf zich niet in. Aandeelhouder Keolis blokkeerde de inschrijving, terwijl de NS als aandeelhouder in Syntus wel mee wilde doen. De concessie wordt op 16 mei 2006 toegewezen aan Veolia. Dit bod bevat onder andere de uitbreiding van de dienstregeling en de aanschaf van nieuw materieel. Hermes ging in bezwaar na de gunning, waarmee de voorbereidingen van Veolia vertraagden. Na het intrekken van het bezwaar van Hermes bleef er nog maar 2 maanden over om materieel te bestellen, personeel te werven en op te leiden en de omloop voor materieel en personeel gemaakt moet worden. Dit bleek niet genoeg, zodat er in het begin van de concessie gereden moest worden met gehuurd materieel. Ook had het personeel niet veel ervaring met het materieel, waardoor er geregeld treinen uitvielen.

Aanleg

Beveiliging

Opening & ingebruikname

Op 23 oktober 1853 wordt de spoorlijn geopend.

Wijzigingen

• In september 2006 wordt in Schin op Geul de aansluiting met het traject naar Maastricht hersteld. Van het uitloopspoor wordt het stootjuk verwijderd en aangesloten op het zuidelijke spoor naar Maastricht. Hierdoor is het voor de ZLSM (Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij) mogelijk om treinen vanuit Simpelveld naar Valkenburg te rijden.

Stations

Op het Nederlandse traject zijn in totaal 16 stations geweest. Hiervan zijn er 10 gesloten of niet meer in gebruik bij Arriva.

Simpelveld

Over-Eijs

Eys-Wittem

Wijlre-Gulpen

Schin op Geul

Oud Valkenburg

Valkenburg

Houthem-St. Gerlach

Vroenhof

Meerssen

Rothem

Vaeshartelt

Mariënwaard

Maastricht Noord

Limmel

Maastricht

Dienstregeling

Op 4 oktober 1944 rijdt er tussen Heerlen en Meerssen via Schin op Geul voor het eerst werkliedentrein in het bevrijdde zuiden van Nederland.

Vanaf 23 mei 1954 rijden er twee treinparen vanuit Maastricht via Aken naar Keulen. De eerste trein vertrekt om 8.10 uit Maastricht en arriveert om 11.08 in Keulen. De tweede trein vertrekt om 18.10 uit Maastricht en is om 20.22 in Keulen. De aankomst uit Keulen van de eerste trein is om 8.31 en de tweede trein heeft een aankomst om 17.32. Deze treinen rijden met een dieseltrein van het type . Ingaande 2 augustus 1954 gaan er drie treinstellen DE2 rijden van Heerlen via Simpelveld naar Schin op Geul. Voor het vervoeren van toeristen rijden de treinstellen tot 12 september 1954 door naar Valkenburg. Vanaf 22 mei 1955 rijdt er in de middag een derde trein tussen Maastricht en Aken. Tussen 22 mei 1955 en 2 oktober 1955 stopt deze trein ook in Valkenburg.

Ingaande de dienstregeling 1976/1977 neemt de DB de treindienst over tussen Aken en Maastricht. Hiervoor zullen accumotorrijtuigen van de ETA 515 ingezet. De vervanging wordt ingegeven door het tekort aan inzetbaar materieel. De motorrijtuigen zullen door Nederlands personeel worden gereden. Voor het opladen van de motorrijtuigen komen laadinstallaties in Aken en Maastricht.

De dienstregeling 1987/1988 is de laatste dienstregeling dat de door DB gebruikte accumotorrijtuigen ETA 515 en stuurstandrijtuigen ESA 815 worden ingezet. In de dienstregeling 1988/1989 voeren de dienst uit.

In 1992 wordt de treindienst tussen Maastricht en Aken via Simpelveld gestaakt. Het treinverkeer gaat vanaf dat moment via Heerlen - Herzogenrath.

Met ingang van de dienstregeling 2007 neemt Veolia de exploitatie over van de spoorlijn van de NS. In afwachting van nieuwe treinstellen, worden de eerste maanden met oude treinstellen van NS gereden. Door Veolia worden zowel snel- als stoptrein gereden. De sneltreinen rijden tussen Maastricht en Heerlen. Zij stoppen onderweg alleen in Meerssen en Valkenburg. De sneltreinen rijden tot 22.30. De stoptreinen rijden van Maastricht Randwijck tot Kerkrade Centrum.

Met ingang van de dienstregeling 2017 neemt Arriva de exploitatie over van Veolia. In de dienstregeling 2018 zal de dienst weer naar Aken worden verlengd, als Arriva de nieuwe concessiehouder wordt in Limburg. Zij hebben plannen voor een sneltrein tussen Maastricht en Aken. Het gedeelte tussen Landgraaf en Herzogenrath zal hiervoor geëlektrificeerd worden. Deze werkzaamheden moeten in december 2018 afgerond zijn, zodat met ingang van de dienstregeling 2019 een sneltrein tussen Maastricht en Aken kan rijden. Door problemen met de toelating van het nieuwe materieel van Arriva moet er twee maanden lang worden overgestapt in Heerlen voor de verdere rit naar Aken. Vanaf 27 januari 2019 is de toelating rond en kan er weer doorgaand vanuit Maastricht via Heerlen naar Aken worden gereden.

Sluiting & opbraak

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten Regionale spoorwegen in Nederland deel 5: Limburg - G. Nieuwenhuis en A. Egelie - Maandblad: Op de Rails, 91e Jaargang - 1-2023 Blz: 22-27 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321