IJmondlijn

De IJmondlijn is de spoorlijn tussen Santpoort Noord en IJmuiden. De spoorlijn is aangelegd als aftakking van de Spoorlijn Haarlem - Uitgeest. De spoorlijn heeft een lengte van 5,7 kilometer.

Geschiedenis

Met de opening van het Noordzeekanaal in 1876 wordt rondom het Forteiland in de havenmond een nieuwe plaats gebouwd. Deze plaats krijgt de naam IJmuiden. Om deze nieuwe plaats te ontsluiten, wordt in 18 een plan opgesteld om een spoorlijn aan te leggen langs het Noordzeekanaal. De verwachting is dat er veel passagiersschepen in IJmuiden zullen aanleggen en per trein verder zouden reizen in de richting van Amsterdam. Dit gebeurde echter niet, want de schepen voeren door tot aan Amsterdam.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt het beschadigde IJmuiden opnieuw opgebouwd. De stad wordt meer in een zuidelijke richting opgebouwd, waarmee de spoorlijn minder reizigers trekt. Deze mensen verplaatsen zich veelal per bus.

Nadat in 1999 de laatste trein heeft gereden op het traject, raakt het traject in verval. In 20 wordt het emplacement van IJmuiden opgebroken. In de loop der jaren worden de rails verwijderd uit de overwegen. Op andere plaatsen op het traject wordt de spoorlijn onderbroken door graafwerkzaamheden voor de aanleg van kabels en leidingen.

In 200 is begonnen met de aanleg van een wandelpad tussen Velsen-IJmuiden Oost en IJmuiden. De perrons van IJmuiden Casembrootstraat zijn hersteld en voorzien van stoeltjes.

Op 13 oktober 2014 zijn medewerkers van de Stoomtrein Goes - Borssele begonnen met opbraak van de spoorlijn. In de daarop volgende weken is het spoor verwijderd tussen Santpoort Noord en Velsen-IJmuiden Oost. De SGB zal het verwijderde spoor en bielzen gebruiken voor hun eigen spoorlijn. Op 4 november 2014 is het gebouw en perron gesloopt van het station. Het opgebroken gedeelte zal gebruikt worden om een busbaan op aan te leggen. De abri van Velsen Zeeweg is bestemd voor het Spoorwegmuseum.

Aanleg

De aanleg van de spoorlijn wordt op gegund aan .

Beveiliging

Opening & ingebruikname

Op 1 november 1883 wordt de spoorlijn in gebruik genomen.

Wijzigingen

• Rond 1900 wordt de spoorlijn verlengd voor het gebruik van een visoverslag.
• In 1926 wordt het baanvak voorzien van dubbel spoor.
• In 1927 wordt het baanvak geëlektrificeerd. De betonnen palen worden tussen de twee sporen geplaatst, met uithouders voor de bovenleiding aan weerszijden. Op 15 mei 1927 wordt het geëlektrificeerde baanvak in gebruik genomen.

• In 1957 wordt de Velsertunnel aangelegd ter vervanging van de Velserspoorbrug. De spoorlijn van Haarlem naar Uitgeest wordt hiertoe in oostelijke richting opgeschoven. De aansluiting naar IJmuiden komt bij het nieuwe station Driehuis Zuid te liggen. Het traject tussen Velsen-IJmuiden Oost en Beverwijk over de spoorbrug komt te vervallen, evenals halte Velsen-Hoogovens. Er komen twee nieuwe stations, Santpoort Noord en Driehuis Zuid.

Stations

Aan de IJmuiderlijn hebben in totaal 6 stations gelegen. In de loop der jaren zijn er al deze stations gesloten. stations zijn van naam veranderd sinds de aanleg.

Driehuis-Westerveld

Het station ligt op kilometer punt 0,9.

Velsen Zeeweg

Het station ligt op kilometer punt 1,6.

Velsen-IJmuiden Oost

Het station ligt op kilometer punt 2,6.

IJmuiden Casembrootstraat

Het station ligt op kilometer punt 3,8.

IJmuiden Julianakade

Het station ligt op kilometer punt 4,6.

IJmuiden

Het station ligt op kilometer punt 5,7.

Dienstregeling

Met ingang van 15 mei 1927 worden de stoomtreinen vervangen door de elektrische motorrijtuigen van het Materieel '24. De treinen bestaan uit een motorrijtuig van het type mABD en een stuurstandrijtuig Ces.

Met ingang van de winterdienstregeling op 29 september 1957 gaat er een rechtstreekse trein rijden tussen IJmuiden en Amsterdam. Dit is noodzakelijk vanwege de ingebruikname van het nieuwe traject tussen Santpoort en Beverwijk via de Velsertunnel. Het splitsen en combineren van de treindelen in Velsen-IJmuiden Oost komt hiermee te vervallen. Het splitsen en combineren zal vanaf deze datum plaatsvinden in het nieuwe station van Santpoort Noord. De treindelen van en naar IJmuiden worden gekoppeld met de stoptreinen van de serie tussen Amsterdam en Alkmaar via Haarlem.

Met ingang van de dienstregeling 1969/1970 rijdt ieder uur een aparte stoptrein tussen Amsterdam en IJmuiden. Tot aan mei 1969 was deze stoptrein gekoppeld aan de stoptrein tussen Haarlem en Uitgeest.

Met ingang van rijdt de serie 4900 een halfuursdienst tussen Haarlem en IJmuiden. In Haarlem wordt vertrokken vanaf spoor . In de ochtend rijdt 4910 door naar Amsterdam Centraal. In het weekend wordt er een uurdienst gereden. De treinen worden afwisselend gereden door treinstellen Materieel'46 of door Plan V.

Op 24 september 1983 rijdt de laatste trein van de NS op de IJmondlijn. Het is Materieel'46 ElD4 676 dat tussen IJmuiden en Haarlem pendelt. Vanaf de volgende dag zijn de reizigers aangewezen op het vervoer per bus van de NZH. Tot aan oktober 1994 wordt de laad- en losplaats van het station van IJmuiden bediend voor de afvoer van gevangen vis naar de Kijfhoek. De lege wagens worden via Beverwijk aangevoerd.

Dienstregeling bij Lovers

Tussen 8 en 10 augustus 1996 vinden er proefritten plaats door Lovers Rail met het oog op de exploitatie van de 'Kennemerstrand Express'. De proefritten rijden tussen Amsterdam Centraal en IJmuiden. De proefritten worden verreden met de gehuurde locomotieven 2202 en 2207, met daartussen een rijtuig van het type M2. Op 11 augustus 1996 vindt de officiële openingsrit plaats met de locomotieven 2207 en 2202. Hier tussen zijn de rijtuigen A 18-48 610, A 18-48 602, A 18-48 630 en A 18-48 628 gekoppeld. Vanaf 12 augustus 1996 tot en met 30 september 1996 wordt een tweeuursdienst gereden tussen Amsterdam en IJmuiden, waarbij er 4 keer per dag een trein rijdt. De rit duurt 49 minuten. De kaartverkoop vindt plaats in loketten van Lovers Rail op de station van Amsterdam, Haarlem en IJmuiden.

Op 1999 rijdt de laatste trein op het traject van Lovers. Daarna raakt het baanvak in verval en wordt het gesloten.

Sluiting & opbraak

Op 24 september 1983 rijdt de laatste NS trein en in 1999 rijdt Lovers zijn laatste trein over het traject. In de zomer van 2010 krijgt ProRail van het ministerie van Verkeer en Waterstaat toestemming om het tracé van de spoorlijn te verkopen. De gemeente Velsen en de provincie Noord-Holland willen de voormalige spoorlijn ombouwen tot busbaan.

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten