Haarlemmermeerspoorlijnen traject Aalsmeer - Bovenkerk - Amsterdam Willemspark
De Haarlemmermeerlijnen zijn spoorlijnen die grotendeels door de Haarlemmermeer hebben gelegen in het gebied tussen Haarlem, Amsterdam, Utrecht en Leiden.
Inhoud
Geschiedenis
Door de HESM (Hollandsche Electrische Spoorweg Maatschappij) wordt een netwerk van spoorlijnen aangelegd tussen Haarlem, Amsterdam, Utrecht en Leiden. Er wordt tussen 1912 en 1918 een netwerk in gebruik genomen in de Haarlemmermeerpolder met een omvang van 114 kilometer. Het doel van de spoorwegmaatschappij is om de treinen met elektrische tractie te gaan rijden. Door overname van de spoorwegmaatschappij door de HIJSM (Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij) komt er van elektrificatie niets terecht en gaan er stoomtreinen op het lokaalspoorwegnetwerk rijden.
Als in 1972 het goederenvervoer wordt gestaakt, wordt al snel aan de gemeente Amsterdam gevraagd of het mogelijk is om een museumtramlijn te maken van Amsterdam Haarlemmermeer naar het Amsterdamse Bos. De gemeente staat niet onwelwillend tegen dit plan. De NS staat nog niet meteen te springen, omdat zij de spoorlijn nog nodig hebben voor de aanleg van de Schiphollijn. In september 1975 gaat de eerste tram rijden tussen het Haarlemmermeerstation en de snelweg A10. In het voorjaar van 1976 wordt begonnen met het opknappen van de spoorbaan vanuit Bovenkerk richting Amsterdam. Bij het Jollenpad wordt een nieuw emplacement ingericht. Deze werkzaamheden zijn noodzakelijk in verband met de aanleg van de nieuwe Schiphollijn. Via dit spoor is het mogelijk om vanuit Utrecht - Nieuwersluis - Uithoorn - Bovenkerk materialen aan te voeren. Vanaf december 1978 wordt deze route gebruikt om de aangepaste treinstellen Plan V 841 - 844 aan en af te voeren voor hun onderhoud. In 1979 wordt de tramlijn van de EMA doorgetrokken tot aan het Jollenpad, waar de tramlijn de spoorlijn van de NS kruist.
In 1980 wordt een aansluiting gemaakt tussen de voormalige spoorlijn en het remiseterrein Havenstraat van het GVB. Hiermee is het mogelijk om museumtrams door de stad te laten rijden. Op 3 maart 1981 vindt voor het laatst een dergelijke overbrenging van NS treinstellen plaats. De aansluiting tussen de oude en nieuwe spoorlijn wordt in juni 1981 opgebroken, alsmede het emplacement Jollenpad. Na opbraak hiervan kan de tramlijn van de EMA worden rechtgetrokken. Het kruis tussen de tram- en treinrails komt te vervallen. De EMA kan vanaf dat moment doorrijden naar de ingang van het Amsterdamse Bos, zoals de plannen van 10 jaar eerder ook waren. Vrij snel daarna vindt er overleg plaats met de Commissie van Toezicht waar zij toestemming geven om de tram door te laten rijden naar de voormalige halte Kalfjeslaan. Hiermee is de gemeentegrens van Amsterdam bereikt. De eerste tram rijdt op 28 mei 1981 hier naar toe. De EMA moet vervolgens in gesprek met de gemeente Amstelveen om een afsluitpaal op grond van Amstelveen neer te zetten. In de zomer van 1981 wordt toestemming verkregen van de wethouder van Amstelveen, Piet Heemskerk, om zelfs door te rijden tot in Amstelveen met de tram. Na deze toestemming wordt aan de NS gevraagd of het mogelijk is om de tram tot aan Bovenkerk te laten rijden. De NS reageert hier eerst afwijzend op, ondanks dat andere partijen hier wel enthousiast over waren. Uiteindelijk wordt er toestemming gegeven om door te kunnen rijden. In april 1983 gaat de tram doorrijden naar Amstelveen, na de aanleg van bovenleiding. In 1987 laat de EMA een keerlus aanleggen bij het Haarlemmermeerstation, zodat er met eenrichtingstrams gereden kan worden. Deze lus wordt in april 1987 in gebruik genomen. In Bovenkerk wordt een sporendriehoek aangelegd nabij de splitsing van de spoorlijnen naar Uithoorn en Aalsmeer. In april 1997 wordt de verlenging naar Bovenkerk officieel geopend.
In 2021 wordt de spoorbrug over de A9 gesloopt. De sloop is noodzakelijk vanwege de verbreding van de snelweg. Hiermee kan de EMA niet meer naar Bovenkerk rijden. In 202 zal er een nieuwe spoorbrug worden aangelegd, zodat de tram de snelweg weer over kan steken. In 202 wordt begonnen met de sloop van het remiseterrein nabij het station. De oude loodsen zullen plaats gaan maken voor woningbouw. Nabij de keerlus van het GVB van het remiseterrein Havenstraat zal een nieuwe werkplaats en opslagcapaciteit komen voor de EMA. In 2030 zullen de werkzaamheden nabij het remiseterrein als bij Amstelveen afgerond zijn, zodat de museumtram weer de gehele lijn kan berijden.
Aanleg
De Haarlemmermeerlijnen zijn tussen 1912 en 1918 aangelegd.
Beveiliging
Opening & ingebruikname
Op 1 mei 1915 geopend.
Wijzigingen
In 1977 wordt nabij het Jollenpad een emplacement aangelegd ten behoeven van de aanleg van de Schiphollijn. Dit emplacement omvat 4 sporen en wordt gebruikt om werktreinen naar de nieuwe spoorlijn te rijden.
Stations
De spoorlijn kende in totaal 10 haltes.
Aalsmeer
Aalsmeer is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station lag op kilometer punt 0,0.
Aalsmeer Oost
Aalsmeer Oost is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 3,0.
Kerkweg
Kerkweg is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 4,0.
Schenkeldijk
Schenkeldijk is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 5,7.
Bovenkerk
Bovenkerk is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 7,0.
Karselaan
Karselaan is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 9,2.
Amsterdamseweg
Amsterdamseweg is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 9,7.
Kalfjeslaan
Kalfjeslaan is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 10,5.
Amsterdam Koenenkade
Amsterdam Koenenkade is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 11,5.
Amsterdam Willemspark
Amsterdam Willemspark is een halte. Het station werd op 1 mei 1915 geopend en sloot op 3 september 1950. Het station ligt op kilometer punt 13,8.
Aansluitingen
Dienstregeling
Op 20 augustus 1945 wordt de dienstregeling hervat na de Tweede Wereldoorlog. Vanuit Aalsmeer wordt er naar Amsterdam gereden. De trein wordt getrokken door een locomotief van de serie 7100. Naast enkele goederenwagens bestaat de trein uit Duitse Kriegsgüterwagen, welke zijn omgebouwd tot personenrijtuigen.
Tussen 197 en 1980 rijdt de SHM in mei ritten tussen Uithoorn en Amsterdam Willemspark met stoomtrams. Er rijden vier trams per dag. Vanaf 1977 worden er werktreinen aangevoerd via Nieuwersluis naar de nieuwe Schiphollijn. Deze werktreinen rijden mee met de dagelijkse goederentrein uit Utrecht naar Uithoorn. Op deze manier wordt voorkomen dat de overweg in de snelweg A2 vaak gepasseerd moet worden op een dag.
Ongevallen
Sluiting & opbraak
Op 3 september 1950 wordt de reizigersdienst gestaakt op twee Haarlemmermeerlijnen (Amsterdam Willemspark - Aalsmeer) en (Amstelveen - Uithoorn - Nieuwersluis-Loenen). In 1953 wordt het traject tussen Aalsmeer Oost en Bovenkerk opgebroken. Tussen Uithoorn en Amsterdam Willemspark vindt tot 28 mei 1972 nog vervoer van goederen plaats.
In het najaar van 1974 wordt gevraagd om het resterende traject tussen Aalsmeer en Bovenkerk te verwijderen om zo de verkeersveiligheid op de Aalsmeerderweg te verbeteren. Tegelijkertijd wordt begonnen met de opbraak van de emplacementssporen nabij het station Amsterdam Willemspark. In het voorjaar van 1975 geeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat toestemming tot opbraak van de sporen tussen Aalsmeer en Bovenkerk en de trajecten De Kwakel - Aalsmeer en Aalsmeer - Aalsmeer Oost. Vanaf september 1975 maakt de EMA (Electrische Museumtramlijn Amsterdam) gebruik van het traject tussen Amsterdam Haarlemmermeer en de snelweg A10. In 1981 wordt het baanvak tussen het emplacement Jollenpad en Bovenkerk gesloten. Het emplacement Jollenpad en de aansluiting naar de Schiphollijn wordt in juni 198 opgebroken. De tramlijn van de EMA kan onder de viaducten van de snelweg worden rechtgetrokken.
|
Bronnen, Referenties en/of Voetnoten
|
