Kamperlijntje

Het Kamperlijntje is de spoorlijn tussen Zwolle en Kampen. De spoorlijn maakt deel uit van de Centraalspoorweg. De spoorlijn heeft een lengte van 13,3 kilometer.

Geschiedenis

De eerste plannen voor de aanleg van een spoorlijn naar Kampen dateren uit 1845. De Overijsselsche Spoorweg Maatschappij (OSM) wil een spoorlijn aanleggen vanuit Kampen via Zwolle, Raalte, Deventer, Zutphen naar Arnhem. Hier moet een aansluiting komen op de spoorlijn van de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij (NRS). Dit plan strandt echter in 1848 vanwege een gebrek aan geld. In 1857 wordt een tweede poging ondernomen om een spoorlijn vanuit Kampen naar Arnhem aan te leggen. Dit keer op initiatief van de IJsselsteden. De regering gaf echter de voorkeur aan het plan van de heren Sloet en Reuchlin, waarbij de aanleg van deze spoorlijn is opgenomen in de Noorderspoorweg. In 1860 wordt dit plan door de Eerste Kamer verworpen en treed de regering af. Het nieuwe kabinet van Van Hall en Heemstra besloot zelf om spoorlijnen aan te leggen in het land. In deze eerste Spoorwegwet worden 10 spoorlijnen aangelegd door de staat, maar er is geen spoorlijn naar Kampen voorzien. De in 1860 opgerichte Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij nam daarop contact op met het Kamper gemeentebestuur, nadat zij een concessie hadden verkregen om een spoorlijn over de Veluwe aan te leggen vanuit Utrecht via Amersfoort naar Zwolle. De maatschappij biedt aan om deze spoorlijn naar Kampen te verlengen. In ruil hiervoor verlangde de maatschappij van de gemeente om aandelen in de maatschappij te kopen of om een financiële bijdrage te leveren. In 1863 wordt een overeenkomst gesloten tussen de NCS en de gemeente, waarin de gemeente belooft om 250.000 gulden te schenken. Indien nodig kan de NCS een lening van 50.000 gulden krijgen van de gemeente. Als tegenprestatie rijdt de NCS elke trein vanuit Utrecht door naar Kampen.

Na aanleg van de Hanzelijn met het station Kampen Zuid komen er minder reizigers naar station Kampen. Hierdoor werd gekeken naar de toekomst van de Kamperlijn. Er zouden extra haltes gebouwd moeten worden om het verlies op te vangen. In 2005 werd het idee opgevat om een HOV-verbinding ervan te maken met de stations bij de Zwolse wijken Stadshagen en Voorsterpoort in een 20 minutendienst. Bij normaal materieel zou maar één halte mogelijk zijn in tegenstelling tot twee bij lightrail. In afwachting van de toekomst, wordt de concessie van NS Reizigers met ingang van dienstregeling 2007 met drie jaar verlengd, tot en met dienstregeling 2009. Door RVDB/Lightrail.nl wordt het idee bedacht om van de spoorlijn een tramlijn te maken. Dit idee krijgt dan de ProRail PrijsVraag op 14 mei 2007. Zo kunnen er op de lijn veel haltes komen, wat leidt tot een reizigersgroei. De 20 minutendienst is echter onhandig met de kwartier- en halfuurdienst op het spoor, waardoor er passeerpunten bij Stadshagen en Kampen-Oost zouden moeten komen voor een kwartierdienst. Dit alles moet gebeuren volgens het Regiotramconcept. In april 2009 wordt de knoop hiertoe doorgehakt: het wordt een tramverbinding in een kwartierdienst volgens het Regiotramconcept met haltes bij Voorsterpoort, Stadshagen, Werkeren (Zwolle) en Kampen-Oost (Kampen). De tram zou elektrisch aangedreven worden. De huidige concessie met NS Reizigers wordt wederom verlengd met drie jaar met ingang van de dienstregeling van 2010 tot en met de dienstregeling 2012. De lijn wordt in 2010 aanbesteed in de concessie IJsselmonde met bussen in Noordwest-Overijssel, Noordoost-Flevoland en Lelystad. Dit mislukt echter, waardoor de toekomstige tramlijn los wordt aanbesteed. In juli 2011 start deze aanbesteding. In november 2011 besluit de provincie als lessor op te treden, waardoor de vervoerder het materieel niet hoeft te kopen, maar kan leasen. Op 15 februari 2012 wordt bekend gemaakt dat deze aanbesteding, waarop Alstom en Arriva zich hebben ingeschreven, ook is mislukt. Hierop wordt de bus- en treinverbinding nog eens onderzocht. De concessie met NS Reizigers, die met ingang van de dienstregeling van 2013, het jaar van opening van de Hanzelijn, zou aflopen, wordt ook nu weer met drie jaar verlengd tot en met de dienstregeling van 2015. Na een onderzoek wordt in de zomer van 2013 dat de tramverbinding geen nut heeft, aangezien deze niet in Zwolle door wordt getrokken. Een elektrischetreinverbinding is nu de beste optie. Hierop wordt de treindienst, met het traject Zwolle-Enschede, vanaf 30 oktober 2014 aanbesteed voor de dienstregeling 2018 met een looptijd van 15 jaar. Op 22 april 2015 hebben Arriva, Syntus en NS Reizigers een offerte ingediend. Op 16 juni 2015 wordt bekend gemaakt dat Syntus de aanbesteding heeft gewonnen.

Planning

Na het tekenen van de overeenkomst tussen de NCS en de grondbezitters, wordt begonnen met de aanleg van de spoorlijn. Het was de bedoeling om de spoorlijn in de zomer van 1864 te openen, maar door tegenslagen wordt de opening met een jaar vertraagd.

Aanleg

De aanleg van de spoorlijn van Zwolle naar Kampen begint aan het eind van 1864. De aanleg van de spoorlijn is vertraagd door een overstroming in de winter van 1863/1864 van de polder Mastenbroek. De spoorlijn wordt aangelegd door de Franse aannemer Vitali, Picard, Charles et Cie. Deze ondervinden tijdens de aanleg problemen met de ondergrond.

Beveiliging

Om de nieuwe DM'90-treinstellen te kunnen laten rijden op de spoorlijn, zijn er wijzigingen nodig aan de baan. Zo moet de ATB aangepast worden naar Nieuwe Generatie. In het weekend van 25 en 26 april 1998 komen de aanpassingen aan de beveiliging tussen Zwolle en Kampen gereed. De nieuwe treinstellen kunnen echter nog niet naar Kampen rijden, omdat de beveiliging om het emplacement van Zwolle zelf nog niet is aangepast.

Wijzigingen

Op 17 december 2015 wordt de aanbesteding gepubliceerd voor de elektrificatie van het gedeelte tussen Zwolle en Kampen. In het voorjaar van 2016 zal bekend worden gemaakt wie de spoorlijn mag elektrificeren. Deze werkzaamheden beginnen in het voorjaar van 2017, zodat in december 2017 de spoorlijn elektrisch is te berijden. Tevens wordt de spoorlijn over de volledige lengte vernieuwd. Er komt nieuw ballast en de bekabeling wordt vervangen. Om de bovenleiding van spanning te voorzien, worden onder- en schakelstations gebouwd. Naast de elektrificatie wordt aan de spoorlijn een nieuw station gebouwd, Zwolle Stadshagen. Tussen het nieuwe station en Kampen zal de maximumsnelheid verhoogd gaan worden naar 140 kilometer per uur. Voor deze wijziging moeten een aantal seinen worden verplaatst en overwegen worden aangepast. In Kampen zal het perron worden verlengd en verbreed. Het emplacement van Kampen zal worden opgebroken. Op 16 juni 2016 wordt bekend dat de aanbesteding aan BAM Rail gegund is. Op 12 januari 2017 vindt in Zwolle de starthandeling van de werkzaamheden plaats. Tussen 5 juni 2017 en 28 augustus 2017 rijden er geen treinen, maar bussen om ruimte te geven aan de werkzaamheden. Het spoor is op 5 en 6 juni 2017 verwijderd. Op 7 juni 2017 is de aannemer begonnen met het plaatsen van de masten voor de bovenleiding. Tussen 17 en 20 augustus 2017 is de bovenleiding de spoorlijn aangesloten op de bovenleiding van emplacement van het station van Zwolle. Op 23 augustus 2017 rijdt DM´90 3435 proefritten op het vernieuwde baanvak. Op 6 december 2017 wordt bekend dat er fouten zijn gemaakt bij het opwaarderen van de spoorlijn. Zo blijkt de bodem niet stabiel genoeg te zijn voor hogere snelheden. Hiermee is het niet mogelijk dat de treinen met 140 kilometer over de spoorlijn kunnen rijden, maar slechts met 100 kilometer per uur. Deze fouten komen tijdens proefritten in het weekend van 2 december 2017 aan het licht. De masten waar de bovenleiding aan is bevestigd, bewogen zodanig heen en weer, dat enkele masten extra verstevigd moesten worden. Door Prorail zal onderzoek worden uitgevoerd om de problemen met de onderbouw op te lossen. Begin maart 2018 bleek dat na onderzoek de ondergrond in de Mastenbroekerpolder slechter is dan gedacht. In april 2018 worden oplossingen aangedragen tot verbetering.

Opening & ingebruikname

Op 22 april 1865 wordt de eerste proefrit gereden. Op 5 mei 1865 vindt de keuring van de spoorlijn plaats en krijgt de NCS toestemming om met de exploitatie te beginnen. Op 10 mei 1865 wordt de spoorlijn geopend.

Stations

De spoorlijn kent 6 stations, waarvan er 3 zijn gesloten. Het station Zwolle Stadshagen is door problemen met de ondergrond in 2018 nog niet in gebruik genomen. In de toekomst zijn er nog twee stations in Zwolle gepland, maar waarvan de realisatie nog niet zeker is.

Zwolle

Het station ligt op kilometerpunt 87,6.

Zwolle Veerallee

Het station lag op kilometerpunt 88,4.

Zwolle Stadshagen

Het station ligt op kilometerpunt 91,3.

Mastenbroek

Het station lag op kilometerpunt 94,0.

Kampen Oost

Het station lag op kilometerpunt 99,5.

Kampen

Het station ligt op kilometerpunt 100,9.

Aansluitingen

Ter hoogte van de Rieteweg in Zwolle is een aansluitwissel naar het raccordement Zwolle Katwolde. In 2014 worden de sporen naar het raccordement opgebroken. Het wissel naar de aansluiting wordt geklemd. In de zomer van 2017 wordt het wissel gesaneerd, tegelijkertijd met de ombouw van de spoorlijn.

Dienstregeling

Met ingang van de zomerdienstregeling 1969 worden er extra treinen toegevoegd tussen Zwolle en Kampen.

Met ingang van de dienstregeling 1998/1999 op 24 mei 1998 worden de Plan U treinstellen vervangen door de nieuwe DM'90-treinstellen.

Op zondagavond 4 juni 2017 rijdt de laatste trein tussen Zwolle en Kampen. Het baanvak wordt tussen 5 juni 2017 en 28 augustus 2017 verbouwd en voorzien van bovenleiding. In deze tijd zullen er bussen rijden. Na de oplevering van het baanvak zal NS nog ruim 3 maanden op het baanvak rijden. De inzet van dieselmaterieel is nodig, omdat de NS niet beschikt over elektrisch materieel met ATB-NG.

Met ingang van de dienstregeling 2018 zal Syntus de treindienst uit gaan voeren tussen Zwolle en Kampen. Deze concessie heeft een looptijd van 15 jaar. Syntus zal met nieuwe treinstellen van Stadler gaan rijden van het type FLIRT 3. Door het gebruik van dit nieuwe, elektrische materieel blijft de rijtijd tussen beide steden gelijk, ondanks de stop bij het nieuwe station Zwolle Stadshagen. Op zondagochtend zal elk half uur een trein gaan rijden in plaats van ieder uur. In het weekend van 2 december 2017 wordt bekend dat de geplande dienstregeling niet gereden kan worden als gevolg van de slechte bodemgesteldheid. De treinen kunnen met slechts 100 kilometer per uur rijden in plaats van 140 kilometer per uur. Door deze lagere snelheid is het niet mogelijk om Zwolle Stadshagen te stoppen. De spoorbaan blijkt niet stabiel genoeg te zijn om er met hogere snelheden over te rijden. Dit komt pas in november 2017 aan het licht, nadat Syntus gaat testrijden met de nieuwe treinstellen.