Lichtseinstelsel 1946

Nadat in 1923 proeven zijn genomen bij Blerick met een lichtsein, komt er vanaf 12 April 1949 een nieuw lichtseinstelsel in dienst die de armseinen moet gaan vervangen. Zie ook SR — Dienstorder No. 1254 (1950) dat een integraal overzicht geeft van alle ingevoerde seinbeelden in Lichtseinstelsel 1946 geeft.

Het grote verschil tussen de lichtseinen en de armseinen, is het vervallen van het onderscheid tussen voor- en hoofdseinen. Elk lichtsein was het voorsein van het volgende lichtsein. Slechts bij lange blokken werden wel voorseinen toegepast. Deze zijn te herkennen aan het vierkant afgesneden scherm in de achtergrond. Daarnaast geven armseinen vooral aan de machinist aan of hij rechtdoor of een aftakkend spoor gaat berijden. Bij aftakkend spoor waren dan ook nog een snelheidsbeperkingen van kracht. De lichtseinen geven alleen informatie weer over de snelheid en niet meer over de richting.

Er waren bij dit seinstelsel zowel hoge als lage (dwerg) seinen. De hoge seinen waren opgehangen aan een mast met één of drie lichten met ieder een scherm in de achtergrond. Door de drie aparte lichten krijgt het seinstelsel de bijnaam "driehoogtestelsel". De lage of dwergseinen waren slechts voorzien van 1 licht. Door middel van een kleurenwisselaar kunnen de enkele lichten toch drie verschillende kleuren tonen. De betekenis bij de hoge seinen was als volgt:

• rood = stoppen
• geel = het volgende sein toont stop
• groen = passeren op baanvaksnelheid.

De seinen met drie lampen konden ook snelheidsaanduidingen geven in kleurcombinaties van wit en groen die staan voor hoge, midden en lage snelheid. Door de verschillende combinaties van wit en groen kon de betekenis van het seinbeeld worden verward. Dit leidde tot een ongeval in mei 1955 bij Oldebroek. Reeds voor dit ongeval was er een commissie tot de conclusie gekomen dat de snelheidsinformatie bij voorkeur aan te geven met lichtcijfers. Dit werd ingevoerd met het Lichtseinstelsel 1955.

De eerste baanvakken die werden voorzien van deze lichtseinen, waren de baanvakken Utrecht Centraal - Lunetten en Lunetten - Driebergen-Zeist. De ombouw van de klassieke armseinen naar lichtseinen begon op 24 oktober 1949. De blokken tussen de seinen bedroeg ongeveer 1.700 meter. Wanneer treinen 120 kilometer per uur zouden rijden, kon er om de twee minuten een trein over het baanvak rijden. Dit was beduidend sneller dan met armseinen. In 1950 worden de seinen tot aan Arnhem geplaatst. In 1951 worden de baanvakken Amsterdam Centraal - Haarlem, Amsterdam Centraal - Nieuwersluis en Amersfoort - Zwolle voorzien van de lichtseinen.

In december 1980 zijn de laatste driehoogteseinen verdwenen. De éénhoogteseinen zijn tot 2004 gebruikt, waarbij de laatste tussen Ede-Wageningen en Wolfheze stond. Een aantal dwergseinen zijn alleen nog in 's-Hertogenbosch te vinden in aangepaste vorm.

Seinbeelden

Hoog			Midden		Laag	Waarschuwing			Stop
209	210	211	212	213	214	215	216	217	220

Nr.	lichtbeeld			Opdracht/toestemming
209	groen-wit-wit			Voorbijrijden met hoge snelheid toegestaan. Het volgende sein toont hoge snelheid.
210	groen-groen-wit			Hoge snelheid verminderen. Het volgende sein toont middensnelheid.
211	groen-wit-groen			Hoge snelheid verminderen. Het volgende sein toont lage snelheid.
212	wit-groen-wit			Voorbijrijden met middensnelheid toegestaan. Het volgende sein toont middensnelheid of hoger.
213	wit-groen-groen			Middensnelheid verminderen. Het volgende sein toont lage snelheid.
214	wit-wit-groen			Voorbijrijden met lage snelheid toegestaan. Het volgende sein toont lage snelheid of hoger.
215	geel-wit-wit			Hoge snelheid verminderen, volgende sein toont stop.
216	wit-geel-wit			Middensnelheid verminderen, volgende sein toont stop.
217	wit-wit-geel			Lage snelheid verminderen, volgende sein toont stop
220	rood			Stop

Bronnen

Van optische telegraaf tot ERTMS - K. van der Meene, R. Jongerius, R. Ankersmit - Maandblad: Op de Rails, 87e Jaargang - 2019 Blz: 385-392 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321