SS (Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen)
De Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) was een spoorwegmaatschappij die heeft bestaan van 1863 tot 1938.
Geschiedenis
Toen in augustus 1860 besloten werd tot de aanleg van 10 spoorlijnen op kosten van de Nederlandse staat, was er nog niets geregeld in deze wet qua exploitatie. De eerste trajecten zijn in 1863 gereed en voor die tijd is er nog geen spoorwegmaatschappij opgericht om de exploitatie op zich te nemen. Hierover moest nog een beslissing worden genomen in het kabinet. Inmiddels waren de Liberalen aan de macht gekomen en was staatsexploitatie uit den boze. Op 26 september 1863 werd in Den Haag de N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen opgericht. De spoorwegmaatschappij werd veelal als Staatsspoorwegen of SS geschreven. In 1868 verhuist de maatschappij van Den Haag naar Utrecht.
Spoorlijnen
De eerste spoorlijnen die door de maatschappij zijn aangelegd, zijn de 10 spoorlijnen die genoemd zijn in de Spoorwegwet 1860:
- Staatslijn A (Arnhem - Leeuwarden)
- Staatslijn B (Harlingen Haven - Nieuweschans)
- Staatslijn C (Meppel - Groningen)
- Staatslijn D (Zutphen - Glanerbrug)
- Staatslijn E (Breda - Maastricht)
- Staatslijn F (Roosendaal - Vlissingen)
- Staatslijn G (Viersen - Venlo)
- Staatslijn H (Utrecht - Boxtel)
- Staatslijn I (Breda - Rotterdam)
- Staatslijn K (Den Helder - Amsterdam)
Met de spoorwegwetten uit 1873 en 1875 werden nogmaals spoorlijnen aangelegd op kosten van de staat, maar deze werden niet exclusief door de SS geëxploiteerd. Ook andere spoorwegmaatschappijen, zoals de HSM, kregen delen van deze nieuwe spoorlijnen toebedeeld voor exploitatie.
Locomotieven
Door de spoorwegmaatschappij zijn in totaal series stoomlocomotieven besteld bij diverse fabrikanten. Hiervan zijn er in dienst gekomen bij de latere NS.
| Serie | Fabrikant | In dienst | Type | Uit dienst | Nummer bij NS |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 - 4 | Beyer, Peacock and Company | 1863 | 1A1 | 1913 - 1923 | 605 - 606 |
| 5 - 8 | Beyer, Peacock and Company | 1863 - 1864 | 1B | 1884 | n.v.t. |
| 9 - 16/21 - 78 | Beyer, Peacock and Company | 1865 - 1866 | 1B | 1930 - 1933 | 701 - 766 |
| 17 - 20 | Beyer, Peacock and Company | 1865 | C | 2901 - 2904 | |
| 79 - 84 | Beyer, Peacock and Company | 1863 - 1866 | 1A1 | 1911 - 1923 | 501, 601 - 604 |
