Staatslijn B (Harlingen Haven - Nieuweschans)

Staatslijn B is de spoorlijn tussen Harlingen Haven en Nieuweschans via Leeuwarden en Groningen. De spoorlijn heeft een lengte van 127,6 kilometer.

Geschiedenis

In 1996 worden er gelden beschikbaar gesteld om het baanvak tussen Nieuweschans en Leer te vernieuwen. De Deutsche Bahn ligt echter dwars om het baanvak te vernieuwen vanwege de hoge onderhoudskosten en de verlieslatende exploitatie. In 1998 wordt een overeenkomst gesloten tussen de provincie Groningen, de deelstaat Nedersaksen en de Deutsche Bahn, waarbij de drie partijen verantwoordelijk zijn voor de exploitatiekosten. De deelstaat Nedersaksen zal de onderhoudskosten voor haar rekening nemen. Door het sluiten van deze overeenkomst kan het verzakte baanvak opgeknapt worden. Deze werkzaamheden zullen tot 2000 duren. Na het afronden van deze werkzaamheden bedraagt de baanvaksnelheid 120 kilometer per uur en mag het baanvak weer door goederentreinen worden bereden. Per dag zullen er zes slagen gereden gaan worden tussen beide plaatsen.

Aanleg

Beveiliging

De beveiliging is een VPI beveiliging met een VPT procesleiding.

Op 4 mei 1998 komt de nieuwe beveiliging in dienst tussen Leeuwarden en Groningen. De verdubbeling tussen Veenwouden en Grijpskerk is alleen qua beveiliging in dienst gekomen. Het tweede spoor werd echter meteen weer buiten dienst genomen, omdat het nog niet afgewerkt was. Alleen het station van Buitenpost was dubbelsporig in dienst, zodat hier gekruist kan worden. Dit zorgde echter voor vertraging op het traject, oplopend tot een half uur. Om de vertraging weg te werken, werd dan een slag opgeheven. Op 9 mei 1998 komt het gedeelte tussen en in dienst. Op 24 mei 1998, het begin van de dienstregeling 1998/1999 komt het dubbelspoor volledig in dienst.

In juni 2016 wordt begonnen met het vervangen van de Ter Plaatse Bediende Relaisbeveiliging (TBRP) door Vereenvoudigde Centrale Verkeersleiding (VCVL). Op 26 juni 2016 komt deze nieuwe beveiliging in dienst. De kruisingstations van Dronrijp en Franeker blijven de vaste aankomstsporen houden. Na vertrek van een trein gaat het wissel terug naar de voorkeursstand en komt het sein weer veilig als het vaste aankomstspoor vrij is. De maximumsnelheid tussen Harlingen Haven en Leeuwarden blijft 100 kilometer per uur. In Dronryp wordt het onbewaakte overpad verplaatst en verbreed. Het overpad wordt ook voorzien van overwegbomen.

Stations

Harlingen Haven

Harlingen

Leeuwarden Achter de Hoven

De oude stopplaats lag op kilometer punt 27,1 bij de overweg met de straat Achter de Hoven. De stopplaats had een perron. Bij de overweg stond wachtpost 26. Het in 1954 nieuw geopende halte heeft twee perrons in bajonetligging en ligt bij kilometer punt 27,9 bij de overweg met de Julianastraat. Bij de overweg stond wachtpost 27.

Ouddeel

De halte ligt op kilometerpunt 31,3 en werd uitsluitend bediend door de tram van de NTM. De halte werd gesloten op 19 mei 1940.

Ingebruikname

Dienstregeling

Zowel treinen als trams hebben gebruik gemaakt van (gedeelten) van de spoorlijn.

Trein

Met ingang van de dienstregeling 1998/1999 op 24 mei 1998 zouden er sneltreinen gaan rijden tussen Leeuwarden en Groningen met DM'90. Vanaf 12 januari 1998 is er een proefbedrijf verreden met vijf treinstellen. Er zullen vier treinstellen dienst doen in de serie 8600 (Leeuwarden - Groningen). Het vijfde treinstel is reserve. Vanwege beperkingen in snelheid en infrastructuur wordt de inzet van sneltreinen uitgesteld tot 26 september 1998. Alle geldende beperkingen worden dan opgeheven. Vanaf juni 1999 gaat NoordNed de dienstregeling uitvoeren in de provincie Friesland. Dit zal ook gebeuren tussen Leeuwarden en Groningen, hoewel dit traject niet is aanbesteed. Vanaf mei 2000 gaat NoordNed ook in de provincie Groningen rijden.

In de tweede helft van 2019 zal het mogelijk zijn om een tweede sneltrein te rijden tussen Groningen en Leeuwarden. Hiervoor zijn diverse aanpassingen nodig. Tussen Zuidhorn en Hoogkerk moet het spoor over een lengte van 8 kilometer verdubbeld worden. Bij deze verdubbeling zal rekening worden gehouden met een eventueel te bouwen station in Hoogkerk. Daarnaast moet de snelheid verhoogd worden, perrons aangepast en het vervangen van overwegen door tunnels in Hardegarijp en Groningen. In Leeuwarden moet de perroncapaciteit vergroot worden en in Zuidhorn moet een keerspoor worden aangelegd. Hier kunnen dan spitstreinen uit Groningen keren.

Tram

Op 1 mei 1913 begon de NTM met een tramdienst tussen Leeuwarden en Drachten via Veenwouden. Deze tram stopte incidenteel op verzoek voor arbeiders van de fabrieken aan de Willem Lodewijkstraat bij wachtpost 26. De halte Ouddeel werd eveneens door de tram aangedaan en niet door treinen van de SS. Vanwege het grote aantal arbeiders dat werkzaam was rondom Achter de Hoven, kwam al snel de vraag of de tram vast bij wachtpost 26 kon gaan stoppen voor het vervoer van de arbeiders. Na overleg tussen de NTM en SS werd besloten om aan de vraag te voldoen en vanaf 5 juli 1915 werd Achter de Hoven een stopplaats voor enkele trams per dag die rond de ploegenwissel in de fabrieken daar gingen gingen stoppen. Op 19 april 1940 werd aangekondigd dat de haltes Achter de Hoven en Ouddeel per 19 mei 1940 worden gesloten. De NTM wilde het gehele personenvervoer gaan staken in 1940, maar het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd dit besluit uitgesteld. De trams bleven nog doorrijden voor zo veel als dat kon en ook bij wachtpost 26 werd er weer gestopt. Op 5 oktober 1947 zijn alle tramdiensten rondom Leeuwarden gestaakt. Op dat moment reed de NTM dagelijks nog maar twee slagen tussen Leeuwarden en Drachten. Op 20 oktober 1947 reed de tram voor het laatst naar Veenwouden.