Oude Lijn

De Oude Lijn is de eerste spoorlijn van Nederland en verbindt de plaatsen Amsterdam en Rotterdam. De spoorlijn heeft een lengte van 85 kilometer.

Geschiedenis

Nadat in Europa de eerste spoorlijnen waren aangelegd in Groot Brittanie (1830), België (1835) en Duitsland (1835), besloot Nederland ook een spoorlijn aan te leggen. In 1830 werd een plan ingediend bij Koning Willem I door de Engelse luitenant-kolonel William Bake voor een spoorlijn tussen Amsterdam en Keulen. Door gebrek aan geld kwam dit plan niet van de grond. Door de assistent van Bake, ingenieur William Brade, werd in 1834 een spoorwegplan bij de Koning ingediend voor een verbinding tussen Haarlem en Amsterdam. De Koning was sceptisch over het plan vanwege een goed bevaarbaar kanaal dat tussen de steden ligt. De Koning geeft een concessie af en deze wordt in augustus 1837 overgedragen aan de HSM. Nadat er voldoende kapitaal bijeen was gebracht, werd begonnen met de aanleg van de spoorlijn. De spoorbreedte werd in 1837 vast gesteld op 1,50 meter. Aan het eind van dat jaar moest de spoorbreedte echter worden aangepast naar 1,945 meter. In november 1838 werd ingenieur Brade ontslagen vanwege gebrekkig ontwerp en zijn ongemakkelijke humeur. Als vervanger werd Frederik Willem Conrad aangesteld in februari 1839. Een maand later begon hij aan zijn werkzaamheden.

In 1846 wordt Delft bereikt.

Aanleg

Nadat er voldoende geld was ontvangen, begon aannemer met de aanleg van de spoorlijn. Aan het eind van 1837 moest er overgeschakeld worden van spoorbreedte van 1,435 meter naar 1,945 meter. Alle dwarsliggers waren te kort en er moesten nieuwe besteld worden. Bij Halfweg werd een verzwaarde spoordijk aangelegd. Het eerste ontwerp door Brade werd als te zwak beoordeeld.

Bruggen

In de gehele lijn tussen Amsterdam en Rotterdam werden in totaal 98 bruggen aangelegd die kanalen, rivieren en sloten overspannen. Dit waren draaibruggen, kraanbruggen, rolbruggen, vaste bruggen en vijzelbruggen. Deze werden allemaal door Frederik Conrad ontworpen. Een van de grootse bruggen die aangelegd werd, was de brug over de Spaarne in Haarlem. De brug werd in gietijzer uitgevoerd als draaibrug. De twee middelste gedeelten met een lengte van 23 meter en een gewicht van 110 ton, konden door een ingenieus ontwerp binnen 2 minuten geopend worden met handkracht. De brug werd alleen gesloten wanneer een trein in aantocht was. De rest van de dag was de brug geopend om de scheepvaart ongehinderd te kunnen passeren. Deze brug werd in 1906 vervangen door een nieuwe brug. Bij de Leidse trekvaart in Vogelenzang was een volgende, grote barrière te slechten. Hier werd een vaste brug gebouwd, uitgevoerd als traliebrug in hout. Deze brug was net nieuw ontworpen door een Amerikaanse legerofficier en spoorwegingenieur. Aan de zuidkant van Leiden, bij de Vink werd een eiken rolbrug gebouwd. Bij een rolbrug wordt de overspanning eerst opzij gerold en vervolgens naar achteren. Doordat de brug in eikenhout was uitgevoerd, moest de brug al in 1863 worden vervangen door een gietijzeren brug. De brug over de Poldervaart bij Kethel werd uitgevoerd als vijzelbrug. Deze brug kon met handkracht anderhalve meter omhoog worden gedraaid. Deze brug vereiste een stevige fundering, omdat de veengrond ter plaatse zeer drassig was. Bij de Delfshavense Schie werd een kraanbrug gebouwd. Deze kon hier gebouwd worden, omdat het hoogteverschil gering was. Iedere kraan van de kraanbrug klapt een gedeelte van het eigen bruggedeelte naar binnen. Hierdoor kwam een opening van 8 meter vrij. In 1890 werd de kraanbrug vervangen door een draaibrug.

Beveiliging

Wijzigingen

• Aan het eind van 1837 moest de HSM de spoorbreedte aanpassen naar 1,945 meter op verzoek van regeringsadviseur B.H. Goudriaan..
• In 1863 moest op last van de overheid de spoorbreedte nogmaals worden aangepast, nu naar 1,435 meter. De overheid had inmiddels de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen opgericht, welke een spoorbreedte aanhield van 1,435 meter. De aanpassing vond plaats vanaf 1866.
• Vanaf 1868 werd de enkelsporige lijn grotendeels dubbelsporig aangelegd.
• Vanaf 1877 wordt het spoor verlengd van Rotterdam Delftsche poort naar Dordrecht.
• In 1878 werd de eerste 1,6 kilometer verlegd van het station Willemspoort naar het Westerdok (Het latere Amsterdam Centraal)
• In 1891 wordt het vernieuwde en verhoogde station Den Haag Hollands Spoor in gebruik genomen.
• In 1907 worden de sporen in Haarlem op een dijk aangelegd. In 1908 wordt het nieuwe tracé en station in gebruik genomen.
• In 1911 worden de sporen tussen Schiedam en Rotterdam Delftsche Poort verhoogd.
• In 1924 wordt begonnen met het elektrificeren van de spoorlijn. In 1927 wordt het laatste gedeelte onder de draad gebracht. Het is de eerste spoorlijn die na de Hofpleinlijn wordt geëlektrificeerd. Tegelijkertijd wordt een klokvaste dienstregeling ingevoerd met het Materieel'24. Voor de portalen worden vakwerkmasten en de karakteristieke vlinderportalen gebruikt.
• In 1927 wordt de Koningshavenbrug (ook wel De Hef genoemd) in Rotterdam in gebruik genomen.
• In 1953 worden de verhoogde sporen en het nieuwe station in Leiden in gebruik genomen.
• In 1964 worden de verhoogde sporen in Delft in gebruik genomen. Het stationsgebouw blijft behouden.

• In 1993 gaan de treinen door de nieuwe Willemspoortunnel rijden.
• In 1995 is de spoorlijn tussen Leiden en Den Haag Hollands Spoor verdubbeld naar vier sporen, om zo het drukke treinverkeer te kunnen opvangen na de opening van de Schiphollijn in 1986.
• Op 31 mei 1996 wordt het viersporige gedeelte tussen Den Haag Hollands Spoor en Delft Aansluiting geopend.

• In 2009 wordt begonnen met een tunnel in Delft. Deze wordt aangelegd tussen kilometer 67,4 en 70,8. Deze tunnel zal ook het nieuwe station van Delft huisvesten. Op 28 februari 2015 wordt de tunnel en het nieuwe station in gebruik genomen.
• In 2017 moet het gedeelte tussen Delft Aansluiting en Delft Zuid viersporig zijn. De wissels bij Delft Aansluiting komen dan te vervallen.
• In 2022 moet het gedeelte tussen Delft Zuid en Schiedam viersporig zijn. Het gedeelte tussen Schiedam en Rotterdam zal gebruik gaan maken van de westelijke sporen die nu aansluiting in Schiedam geven op de Hoekse lijn.

Stations

Amsterdam Centraal

Amsterdam Westerdok

Amsterdam Willemspoort

Op 1842 wordt het station geopend. Op 15 oktober 1878 wordt het station gesloten. Het ligt op kilometer 0,0.

d'Eenhonderd Roe

Het eerste station van Amsterdam was tijdelijk van aard. Door problemen omtrent grondverwerving moest het eerste station buiten de stadsgrenzen van de stad Amsterdam worden gebouwd. Het station d'Eenhonderd Roe ligt op het grondgebied van de gemeente Sloten, op zo'n 400 meter van de Haarlemmerpoort. Op 4 oktober 1842 werd het station gesloten en kon er gebruik worden gemaakt van het station Amsterdam Willemspoort. Het station ligt op kilometer 0,3.

Halfweg

Haarlem

Delft

Het station ligt op kilometer punt 69,6. Het nieuwe station dat op 28 februari 2015 in gebruik is genomen, is gelegen op kilometer punt 69,5.

Delft Zuid

Het station ligt op kilometer punt 71,3.

Aansluitingen

De spoorlijn kent en kende diverse spooraansluitingen. Bij Delft ligt sinds 1883 ter hoogte van kilometerpunt 68,0 de aansluiting naar de KNGSF (Koninklijke Nederlandse Gist- en Spiritus Fabriek). Deze aansluiting had tot 1975 ook een traject naar de Nederlandsche Oliefabriek, later Calvé. In 1972 wordt het emplacement gewijzigd en is het niet meer mogelijk om een locomotief op de spooraansluiting om te laten lopen. Bij de aanleg van het viaduct in Delft werden de aansluitingen enkele uren buiten gebruik gesteld. Bij de bouw van de tunnel in Delft was dit niet mogelijk. Op 16 oktober 2011 werd de aansluiting buiten dienst gesteld en op 28 februari 2015 weer in dienst genomen.

Ingebruikname

Op 6 augustus 1839 vinden de eerste proefritten plaats met locomotief 'Snelheid'. Op 20 september 1839 rijdt locomotief 'De Arend' de eerste trein van Haarlem naar Amsterdam.

Dienstregeling

Naast al het binnenlandse verkeer dat tussen Amsterdam en Rotterdam via de lijn rijdt, rijden er ook diverse internationale treinen over de lijn. Zo rijden er D-treinen, TEE-treinen en EC treinen naar onder andere Brussel en Parijs. Vanaf 1957 komt de Beneluxdienst naar Brussel over deze lijn te rijden.

Om tot een ontlasting van het drukke traject Leiden - Amsterdam te komen, werd de Schiphollijn aangelegd. Het internationale verkeer en de belangrijkste intercity's werden naar deze nieuwe lijn verlegd. Haarlem raakte zo zijn internationale verbindingen kwijt. In 2012 krijgt Haarlem zijn vier intercity's in de richting van Leiden terug.

Opening

Op 20 september 1839 werd de spoorlijn Haarlem - Halfweg - Amsterdam geopend. De stoomlocomotief 'Arend' trok de eerste trein, terwijl stoomlocomotief 'Snelheid' als reserve achter de hand was gehouden. Op 2 juni 1842 werd het gedeelte Haarlem - Veenenbrug geopend. Op 17 augustus 1842 werd het deel Veenenbrug - Leiden geopend. Een jaar later werd Den Haag bereikt. Het eerste deel tussen Leiden en Voorschoten werd op 1 mei 1843 geopend. Op 6 december 1843 vond de opening plaats van het traject Voorschoten - Den Haag. Het laatste deel, tussen Den Haag en Rotterdam Delftsche Poort werd op 3 juni 1847 geopend.