Oosterspoorweg traject Hilversum - Utrecht Maliebaan - Lunetten

De Oosterspoorweg is de spoorlijn tussen Hilversum en Lunetten en heeft een lengte van 17,9 kilometer. De spoorlijn is aangelegd als zijlijn van de Oosterspoorweg traject Amsterdam Centraal - Zutphen.

Geschiedenis

In 1870 verkrijgt de HIJSM een concessie voor het aanleggen van een spoorlijn vanuit Amsterdam via Hilversum, Amersfoort en Apeldoorn naar Zutphen. In Hilversum wordt een zijtak naar Utrecht aangelegd. De spoorlijn loopt aan de oostzijde van Utrecht en eindigt bij het station Lunetten, waar reizigers kunnen overstappen op de trein in de richting van Den Bosch.

Aanleg

Ter hoogte van fort Blauwkapel wordt de spoorlijn van Utrecht naar Amersfoort gelijkvloers gekruist. Er komt een kruising, waarbij de sporen elkaar zo goed als haaks passeren.

Beveiliging

Aan het eind van 1951 beginnen de werkzaamheden om de spoorwegkruising bij Blauwkapel te voorzien van NX-beveiliging. De post bij km 3.840 aan de lijn Utrecht – Amersfoort wordt op 21 april 1951 indienst gesteld met seinen volgens lichtseinstelsel 1946. Dit zijn de sporen van Utrecht naar Amersfoort en Hilversum en de verbinding Utrecht Maliebaan - Hilversum. Tot 1961 worden de overweg op de lijn richting Hilversum nog vanuit de post aldaar bediend. Tussen 1961 en 1962 worden de seinen van stelsel '46 vervangen door lichtseinstelsel 1955. Op 24 juni 1962 wordt de NX-beveiliging vervangen door een CVL-beveiliging. Tussen 21 april en 6 juni 1978 wordt de CVL beveiliging van Blauwkapel geïntegreerd in die van CVL Utrecht en vervalt de post.

In de nacht van 24 op 25 november 1974 wordt de aansluiting met Lunetten opgenomen in de NX-beveiliging vanuit de CVL Urecht.

Opening & ingebruikname

Op 10 juni 1874 wordt de spoorlijn in gebruik genomen.

Wijzigingen

• In 1905 wordt een verbindingsboog aangelegd tussen de spoorlijn en de Centraalspoorweg nabij Blauwkapel. Met deze boog is het mogelijk vanuit de richting Bilthoven naar Utrecht Maliebaan te rijden. Met deze boog kunnen goederentreinen om de stad Utrecht rijden. De twee sporen van deze verbindingsboog waren lang uitgevoerd, zodat hier treinen aan de kant konden worden gezet.

• In 1921 wordt een verbindingsboog aangelegd tussen de spoorlijn en de Centraalspoorweg nabij Blauwkapel. Met deze boog is het mogelijk vanuit de richting Maartensdijk naar Utrecht Buurtstation te rijden. Reizigers vanuit Hilversum konden zo makkelijker naar het centrum van Utrecht reizen in plaats van via de Biltstraat te reizen en daar de tram te pakken.

• In 1944 wordt de spoorlijn voorzien van bovenleiding. Nabij de kruising Blauwkapel wordt de bovenleiding hoger opgehangen dan normaal. De stroomafnemers raken hierbij de bovenleiding niet. Vanwege de snelheid is dit geen probleem.

• In 1963 wordt begonnen met het moderniseren van de beveiliging. Seinen komen hierbij op andere plaatsen te staan, waarbij de situatie kan ontstaan dat een locomotief stil komt te staan op de kruising Blauwkapel. Om dit te voorkomen, wordt de bovenleiding beweegbaar gemaakt. In de normale situatie hangt de bovenleiding goed voor treinen van Utrecht richting Amersfoort. Om treinen vanuit Hilversum richting Lunetten het kruis te kunnen passeren, werd de bovenleiding naar beneden gelaten.

• Op 10 september 2012 wordt het trajectdeel tussen het Spoorwegmuseum en het emplacement Lunetten afgesloten vanwege de bouw van vrije kruisingen voor de viersporigheid tussen Utrecht Centraal en Houten en de bouw van Uithoflijn voor de tram.

• In mei 2022 wordt het kruispunt Blauwkapel verwijderd.

Stations

Langs de spoorlijn hebben in totaal 10 stations gelegen. In de loop der jaren zijn er 6 gesloten en is het laatste station niet meer te bereiken per spoor. In 1885 wordt de halte Biltstraat geopend.

Hilversum

Het station ligt op kilometer punt 0,0.

Hilversum Sportpark

Het station ligt op kilometer punt 1,2.

Hollandsche Rading

Het station ligt op kilometer punt 5,5.

Maartensdijk

Het station lag op kilometer punt 7,5.

Nieuwe Wetering

Het station lag op kilometer punt 9,8.

Groenekan West

Het station lag op kilometer punt 11,9.

Blauwkapel

Het station lag op kilometer punt 12,7.

Utrecht Biltstraat

Het station lag op kilometer punt 15,1.

Utrecht Maliebaan

Het station lag op kilometer punt 16,5.

Utrecht Lunetten

Het station ligt op kilometer punt 17,9.

Dienstregeling

Vanaf juni 1874 rijden er 8 treinparen per dag tussen Amsterdam en Utrecht.

Vanaf 26 juli 2010 rijdt de pendeltrein van Utrecht Centraal naar het Spoorwegmuseum via het kruis bij Blauwkapel. Het station van Utrecht Overvecht wordt via spoor 1 bereden en bij sein 1016 wordt er gekeerd. Na het keren wordt er naar museum gereden. Om dit mogelijk te maken zijn enkele wijzigingen aan de infrastructuur bij Blauwkapel en het Maliebaanstation uitgevoerd. Zo is het mogelijk om linkerspoor te rijden en kan er gekeerd worden in het museum. Ook het wisselen van de rijrichting bij Blauwkapel is nu mogelijk. De trein kan door deze route weer 7 dagen in de week rijden.

Op 9 september 2012 rijden de laatste treinen tussen het Spoorwegmuseum en Lunetten.

Sluiting & opbraak

Vanaf 10 januari 2009 wordt Lunetten Aansluiting Kruispunt opgebroken. Hierdoor is het niet langer mogelijk om treinen uit het Spoorwegmuseum te laten keren bij Utrecht Lunetten. De treinen uit het Spoorwegmuseum rijden vanaf dat moment door naar Maarn Goederen om kop te maken. De opbraak is noodzakelijk vanwege de spooruitbreiding tussen Utrecht en Houten. In september 2012 wordt het traject tussen het Spoorwegmuseum en het emplacement van Lunetten gesloten. Ter hoogte van het emplacement Lunetten is de ruimte nodig om het aantal sporen uit te kunnen breiden naar vier. Ook de Uithoflijn voor de tram wordt hier aangelegd. Op november 2012 is het traject buiten dienst genomen.

Het deel tussen het Spoorwegmuseum en de voormalige aansluiting bij Lunetten is eind 2014 overgedragen aan de gemeente Utrecht. De spoorstaven, bielzen, ballastbed en ondergrond zullen eerst worden verwijderd. De bovenleidingportalen blijven echter wel staan over een lengte van 900 meter. Op de voormalige spoorlijn wordt een fiets- en voetpad aangelegd.

In oktober 2020 is het tweede spoor tussen Blauwkapel en het Spoorwegmuseum opgebroken. Tegelijkertijd is het aansluitwissel in de richting van Bilthoven opgebroken.