NCS (Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij)

De Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij (NCS) was een spoorwegmaatschappij die heeft bestaan van 1860 tot 1934.

Geschiedenis

Op 20 en 29 februari 1860 is de spoorwegmaatschappij opgericht in Amsterdam. De doelstelling van de spoorwegmaatschappij is te komen tot een samenhangend spoorwegnet met Europese aansluitingen. Nog voor de oprichting van de spoorwegmaatschappij, waren er al aanvragen ingediend voor concessie voor de aanleg en exploitatie voor diverse trajecten. De concessie moet verleend worden voor een periode van 90 jaar, waarbij de spoorlijn in 5 jaar tijd zouden worden aangelegd. De aanvragen voor de trajecten waren:

• Groningen - Leeuwarden;
• Harlingen - Zwolle via Leeuwarden en Heerenveen;
• Zwolle - Kampen;
• Zwolle - Rheine via Almelo;
• Raalte - Westervoort;
• Utrecht - Breda via Gorinchem

Het blijft echter maar bij één spoorlijn, de Centraalspoorweg. Twee weken na de aanvraag voor de concessie treedt het kabinet Van Hall aan. Door dit kabinet wordt in 1860 de spoorwegwet aangenomen, waardoor het aanleggen van nieuwe spoorlijnen versneld kon worden gebeuren. De aanleg zou geschieden door de Staat der Nederlanden, terwijl de exploitatie bij een particuliere maatschappij zou worden ondergebracht. Door de staat worden spoorlijnen aangelegd, waarvoor voor een deel in 1859 al een concessie is aangevraagd. Deze aanvragen door de NCS worden daarom niet gehonoreerd. De aanvraag van een concessie voor de aanleg en exploitatie van een spoorlijn tussen Zwolle en Rheine en van Kampen naar Duitsland wordt in 1860 gedaan. Doordat de Staat der Nederlanden een spoorlijn had gepland naar Enschede, wordt deze aanvraag niet snel behandeld. In 1862 wordt wederom een aanvraag gedaan om een spoorlijn vanuit Kampen aan te mogen leggen naar Zwolle. Deze wordt in 1863 verleend.

Het aandelenkapitaal bedroeg

Spoorlijnen

De eerste spoorlijn die wordt aangelegd en geëxploiteerd, is de spoorlijn tussen Utrecht en Kampen via Zwolle. Deze wordt tussen 1863 en 1865 in gebruik genomen. Ruim 30 jaar later vindt er uitbreiding plaats van het lijnennet door de aanleg van lokaalspoorlijnen en tramwegen. De late uitbreiding van het netwerk is te wijten aan geldgebrek, waardoor de spoorwegmaatschappij moest samenwerken met de SS en de HSM.

Locomotieven

Door de spoorwegmaatschappij zijn in totaal 10 series stoomlocomotieven besteld bij diverse fabrikanten. Hiervan zijn er 9 in dienst gekomen bij de latere NS.

Serie	Fabrikant	In dienst	Type	Nummer bij NS
1 - 12	Neilson & Co	1863	1B	7201 - 7209
13 - 15	Stephenson & Co	1872	1B	N.v.t.
16 - 20	Egestorff	1874 - 1876	1B	5601 - 5605
21 - 30	Neilson & Co / Henschel	1892 - 1900 / 1902	2B	1501 - 1507 / 1508 - 1510
41 - 50	Sächsische Maschinenfabrik / Hohenzollern	1899 - 1903	2B	7001 - 7010
61 - 65	Neilson & Co	1901	2B1	5401 - 5405
71 - 78	Maffei	1910 - 1914	2C	3601 - 3608
90 - 91	Hohenzollern	1905	2B	7301 - 7302
1 II	Orenstein & Koppel	1918	B	8001