Maaslijn

De Maaslijn is de spoorlijn tussen Nijmegen en Venlo en heeft een lengte van 61 kilometer.

Geschiedenis

Op 18 augustus 1860 wordt de spoorwegwet aangenomen die de aanleg van 10 spoorlijnen regelt door de Staat der Nederlanden. Hiermee worden de eerste hoofdlijnen van het spoorwegnet aangelegd die de grote steden van Nederland met elkaar verbinden. In 1873 wordt de tweede spoorwegwet aangenomen om enkele grote steden met elkaar te verbinden die bij de eerste aanleg niet met elkaar zijn verbonden. De aanleg van secundaire spoorlijnen op particulier initiatief blijft echter achter. Nederland loopt hierdoor een achterstand op ten opzichte van de omringende landen, waar al netwerk met spoorlijnen is ontstaan. In juni 1875 wordt door minister J. Heemskerk van Binnenlandse Zaken een plan ingediend voor de aanleg van een aantal spoorlijnen. Door de staat wordt op 10 november 1875 de derde wet op de aanleg van spoorwegen aangenomen. Samen met 8 andere spoorlijnen maakt de aanleg van spoorlijn tussen Nijmegen en Venlo onderdeel uit van deze derde spoorwegwet. Met de aanleg van deze spoorlijnen ontstaat er een fijnmaziger spoorwegnet in Nederland. De exploitatie van de spoorlijn wordt uitgevoerd door de SS.

In het najaar van 1944 worden de rails van de onderbouw geschoven, om zo als weg te fungeren voor het Amerikaanse leger naar Nijmegen.

In 2004 besluit de provincie Limburg om de bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden voor de spoorlijn over te nemen van de NS. In 2006 wordt door de provincie een aanbesteding uitgeschreven met ook het stads- en streekvervoer in de provincie. Het treinverkeer valt onder de concessie Noord- en Midden-Limburg. De looptijd van de concessie begint in december 2006 en heeft een looptijd van 10 jaar. De aanbesteding van het gezamenlijke bus- en spoorvervoer moet resulteren in een dienstregelingmodel dat ook wordt gebruikt in de Achterhoek, waarbij de streekbussen de aanvoer van reizigers verzorgen, terwijl buslijnen die met de trein concurreren worden opgeheven. De tijden van de bussen en treinen moeten goed op elkaar aansluiten. Door Hermes en Veolia Transport worden inschrijvingen ontvangen. Hoewel Syntus interesse had, schreef het bedrijf zich niet in. Aandeelhouder Keolis blokkeerde de inschrijving, terwijl de NS als aandeelhouder in Syntus wel mee wilde doen. De concessie wordt op 16 mei 2006 toegewezen aan Veolia. Dit bod bevat onder andere de uitbreiding van de dienstregeling en de aanschaf van nieuw materieel. Hermes ging in bezwaar na de gunning, waarmee de voorbereidingen van Veolia vertraagden. Na het intrekken van het bezwaar van Hermes bleef er nog maar 2 maanden over om materieel te bestellen, personeel te werven en op te leiden en de omloop voor materieel en personeel gemaakt moet worden. Dit bleek niet genoeg, zodat er in het begin van de concessie gereden moest worden met gehuurd materieel. Ook had het personeel niet veel ervaring met het materieel, waardoor er geregeld treinen uitvielen.

In 2014 start de provincie Limburg een nieuwe aanbesteding voor het bus- en treinverkeer. De aanbesteding gaat om 1 concessie, waarbij de twee voorgaande concessies zijn samengevoegd. Naast het treinverkeer Nijmegen - Roermond en Maastricht Randwijck - Kerkrade Centrum komt ook het stoptreinverkeer Maastricht Randwijck - Roermond, Sittard - Heerlen en Heerlen - Aachen Hbf te vallen onder deze concessie. De eerste twee spoorlijnen vallen onder de concessie van het HoofdRailNet van de NS, terwijl de verbinding tussen Heerlen en Aachen Hbf in handen is van DB Regio. Op 10 februari 2015 maakt de provincie bekend dat Abellio, in samenwerking met Qbuzz de concessie had gewonnen. Al vrij snel komen er onregelmatigheden aan het licht bij de gunning van de concessie. Op 5 maart 2015 sluit de provincie Abellio uit voor de concessie. Na het onderzoeken van de mogelijkheden wordt op 2 juni 2015 de concessie gegund aan de nummer 2 van de bieding, Arriva. Veolia tekent bezwaar aan tegen deze gunning, maar krijgt geen gelijk. Om de stoptreinen te kunnen rijden besteld Arriva bij Stadler nieuw materieel in de vorm van 23 treinstellen Flirt. Dit zijn 15 tweedelige treinstellen en 8 driedelige treinstellen. De tweedelige treinstellen kunnen alleen in Nederland rijden en de driedelige treinstellen zijn tricourant uitgevoerd voor de inzet van de dienst Liège Guillemins - Maastricht - Heerlen - Aachen Hbf. Daarnaast worden de treinstellen GTW van Veolia overgenomen, wat er voor moet zorgen dat er voldoende materieel is.

Aanleg

Beveiliging

In 1960 wordt op proef het traject tussen Mook-Middelaar en Lottum voorzien Centralized Traffic Control (CTC). Dit systeem is afkomstig uit Amerika en is de voorloper van de CVL (Centrale VerkeersLeiding). Vanwege het complexe systeem is CTC niet landelijk ingevoerd.

Vanwege de komst van de nieuwe treinstellen DM'90 is het noodzakelijk dat de ATB van de Eerste Generatie wordt vervangen door ATB Nieuwe Generatie. De planning is dat de werkzaamheden in het voorjaar van 1997 zijn afgerond. De inzet van het nieuwe materieel is nodig, omdat Plan U niet harder mag rijden dan 100 kilometer per uur zonder ATB. Door vertraging beginnen de werkzaamheden pas in juni 1997, waarbij deeltrajecten zullen worden omgebouwd.

Wijzigingen

• In het voorjaar van 2014 wordt bekend dat de gehele lijn van Nijmegen tot aan Roermond geëlektrificeerd en op diverse plekken zal worden verdubbeld. De gehele spoorlijn zal dan ook geschikt zijn voor een snelheid van 140 kilometer per uur. Om een hogere snelheid mogelijk te maken, worden drie bogen verruimd. In 2020 moeten deze werkzaamheden zijn afgerond. De totale kosten bedragen 99 miljoen euro. De provincie Gelderland moet hiervoor 15,8 miljoen euro beschikbaar stellen. De provincie Limburg stelt hiervoor 53,7 miljoen euro voor beschikbaar. Dit bedrag is ook bedoelt voor de aanleg van de nieuwe halte Grubbenvorst. De planning was om dit station eind 2016 te openen. Door financiële redenen gaat de bouw van dit station niet door en een nieuwe datum van opening is nog niet voorzien. Daarnaast wordt er geld gereserveerd voor de verbeteringen van de emplacement van de stations van Roermond en Cuijk. Door het uitvoeren van werkzaamheden in het kader van het opwaarderen van de treinbeveiliging, worden vele kilometers kabels vernieuwd. Met het vernieuwen hiervan meent de staatssecretaris Van Veldhoven eind 2018 dat het gedeeltelijk verdubbelen van de spoorlijn niet nodig is. Daarnaast lopen de werkzaamheden om de spoorlijn te voorzien van bovenleiding vertraging op. De oplevering wordt aangepast naar 2024. In april 2019 geeft ook de provincie Limburg groen licht voor het verbeteren van de spoorlijn. De totale kosten van het project is in de loop der jaren gestegen tot 213 miljoen euro. Voor dit bedrag wordt op vier plaatsen (ten noorden van Cuijk en ten noorden van Boxmeer, tussen Venray en Blerick en tussen Swalmen en Roermond) de spoorlijn verdubbeld. Er zullen 20 overwegen worden aangepast als gevolg van dit dubbelspoor. Ook worden bogen verruimd, zodat er een hogere snelheid mogelijk is. Om de spoorlijn van spanning te kunnen voorzien, worden er 9 onderstations gebouwd. Deze worden geplaatst te . De ATB NG blijft echter gehandhaafd en een upgrade van het beveiligingssysteem is nog niet aan de orde. De oorspronkelijke planning van opening in 2020 kan echter niet gehaald worden. De opening is in 2019 verschoven naar 2024. In december 2020 blijkt dat de kosten van de elektrificatie 20 tot 30 miljoen euro duurder uitvallen. Deze kosten zitten in de aanleg van de bovenleiding naar de werkplaats van Stadler in Blerick en de gestegen bouwkosten voor kunstwerken langs de spoorlijn. In de zomer van 2021 blijkt dat er in totaal 96 miljoen euro extra nodig is. In juli 2021 wordt een akkoord getekend over de verdeling van deze kosten. De provincie Limburg neemt 24 miljoen euro voor haar rekening, terwijl het Rijk de resterende 72 miljoen euro betaald. Daarnaast wordt er 42 miljoen euro gereserveerd voor tegenvallers. Op 20 april 2022 trekt ProRail de aanbesteding van de elektrificatie en verbetering van de spoorlijn in. Dit besluit wordt ingegeven door een combinatie van factoren van de aanbesteding, waarbij eisen en de aanneemsom niet meer realistisch zijn. Door aannemers werd er niet gereageerd op de aanbesteding. De aanbesteding zal op een later moment nogmaals worden uitgeschreven. In het najaar van 2022 komt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met de prognose dat de elektrificatie en gedeeltelijke verdubbeling eind 2027 voltooid zal zijn. In maart 2023 zal ProRail de aanbesteding voor de werkzaamheden nogmaals uitschrijven. De uiterste inschrijfdatum is juli 2023, zodat in oktober 2023 de gunning bekend kan worden gemaakt. Op 25 oktober 2023 maakt ProRail bekend dat de aanbesteding is gegund aan Swietelsky In 2024 kan worden begonnen met de werkzaamheden. In december 2017 moeten de werkzaamheden zijn afgerond.

Stations

Nijmegen

Nijmegen Heyendaal

Mook Molenhoek

Heumen

Linden Katwijk

Cuijk

Beugen Rijkevoort

Boxmeer

Sambeek

Vortum

Vierlingsbeek

Maashees Smakt

Venray

Oirlo-Castenraij

Meerlo-Tienraij

Vortum

Lottum

Grubbenvorst

Blerick

Venlo

Aansluitingen

• Ten zuidwesten van de Maasbrug bij Katwijk is onder aan de spoordijk de aansluiting Cuyk Industrie gevestigd. De aansluiting wordt gebruikt door de bedrijven Chicopée (textiel) en Celtona (papier).

Dienstregeling

Ingaande de dienstregeling 1965/1965 op 31 mei 1964 gaat er een sneltrein rijden tussen Nijmegen en Roermond. Deze rijdt twee keer per dag in beide richtingen. Zij rijden in de ochtend en in de middag. In de ochtend wordt alleen gestopt in Tegelen, Venlo en Venray. De treinen in de avond stoppen daarnaast ook in Cuijck.

Vanaf 8 november 1971 stoppen de treinen 6222 van Venray naar Nijmegen en 6241 van Nijmegen naar Venray in Vierlingsbeek. Trein 6222 komt hiermee een minuut later aan in Nijmegen. Trein 6241 komt door deze stop twee minuten later aan in Venray.

Vanaf 1997 stromen de nieuwe treinstellen DM'90 in op de spoorlijn ter vervanging van de treinstellen Plan U. Met de nieuwe treinstellen is het mogelijk om sneltreinen over de spoorlijn te laten rijden.

Met ingang van de dienstregeling 2007 neemt Veolia de exploitatie over van de spoorlijn van de NS. In afwachting van nieuwe treinstellen, worden de eerste maanden met oude treinstellen van Arriva gereden. De door de NS gebruikte treinstellen DM'90 konden alleen voor een periode van 10 jaar worden gehuurd en niet voor een kortere periode. Door Veolia wordt een halfuursdienst ingevoerd over de gehele spoorlijn. Hiermee is het mogelijk om de stations van Vierlingsbeek, Reuver en Swalmen ieder half uur te kunnen bedienen. Daarnaast gaan er spitstreinen rijden tussen Nijmegen en Boxmeer, met enkele doorgaande treinen naar Venray. Vanwege de lagere maximum snelheid van het DH-materieel kon deze dienstregeling niet geheel worden gereden. Alleen de normale dienstregeling was mogelijk, waarbij de stop in Blerick werd overgeslagen. Daarnaast was de hoeveelheid materieel afhankelijk van de instroom van de nieuwe GTW-treinstellen in het noorden. Bij de instroom van nieuwe treinstellen in het noorden, was het mogelijk om meer oudere Wadlopers naar het zuiden te sturen. Uiteindelijk rijden er 11 motorwagens DH1 en 18 treinstellen DH2 in de dienstregeling. Op 21 januari 2007 vindt de eerste aanpassing plaats in de dienstregeling. Met deze aanpassingen is het mogelijk om Blerick weer te bedienen. Per 12 maart 2007 is er voldoende materieel beschikbaar om ook de spitstreinen tussen Nijmegen en Boxmeer te rijden. Bij te weinig materieel werden de spitstreinen als eerste geschrapt in de dienstregeling. Met het ingaan van de dienstregeling 2008 is er nieuw materieel beschikbaar om de oude treinstellen te kunnen vervangen. Door de grotere capaciteit en goede betrouwbaarheid van de nieuwe treinen kunnen de spitstreinen van de serie 32300 worden verlengd tot Venray of zelfs enkele tot aan Venlo. Aan het eind van 2008 keren twee treinstellen DM'90 terug bij Veolia, als gevolg van de groei van het aantal reizigers. Het ging hier om de DH2 3446 en DH2 3447. De eerste inzetten vonden vanaf 17 november 2008 plaats. Zij zullen de spitstreinen tussen Nijmegen en Venray gaan rijden. Zij rijden de spitstreinen tot 20 november 2009. De treinstellen keren terug naar de NS. Ook in 2010 werden de treinstellen DH2 3446 en DH2 3447 gehuurd om spitstreinen te rijden. Zo vervangt de 3446 vanaf 1 september 2010 een GTW die naar Zuid-Limburg is overgebracht ter vervanging van een elektrisch treinstel. Op 8 november 2010 komt ook de 3447 weer terug bij Veolia. Op 17 december 2010 keert de 3446 terug naar NS. De 3447 gaat op 1 april 2011 terug naar NS.

Om de capaciteit te vergroten in de spitsdiensten worden vanaf 6 oktober 2014 de voormalige Syntus treinstellen 35 en 37 gehuurd. Zij rijden tussen Nijmegen en Venray in de serie 32300. In december 2016 worden de treinstellen bedankt voor hun diensten. Dit is mogelijk omdat met ingang van de dienstregeling 2017 Arriva de exploitatie overneemt van Veolia. De dienstregeling wijzigt nauwelijks. Voor de spitsdiensten tussen Nijmegen en Venray worden in totaal 7 treinstellen van het type Lint gehuurd van NS Financial Services.

Ongevallen

• Op 12 april 1991 botsen de DE3 143 en DE3 114 ter hoogte van Melderslo als trein 6269 van Roermond naar Nijmegen op een bestelbusje. De DE3 143 komt door de botsing gedeeltelijk naast het spoor te liggen en brand gedeeltelijk uit. In mei 1991 worden de restanten van het treinstel ter plekke naast de spoorlijn gesloopt.

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten Regionale spoorwegen in Nederland deel 5: Limburg - G. Nieuwenhuis en A. Egelie - Maandblad: Op de Rails, 91e Jaargang - 1-2023 Blz: 22-27 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321