Energiewagen voor rijtuigen Plan E: verschil tussen versies

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen
(Schadegevallen.)
(Inzet en schadegevallen.)
(6 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Voor het verwarmen van [[E - Rijtuigen Plan E|Plan E]] rijtuigen in de dieseldienst met [[2200/2300 - Diesel locomotieven serie 2200/2300|diesellocomotieven serie 2200]] werden op de onderstellen van 7 gesloten goederenwagens bij Alsthom 7 energiewagens gebouwd.  
+
Voor het verwarmen van [[E - Rijtuigen Plan E|Plan E]] rijtuigen in de dieseldienst met [[2200/2300 - Diesel locomotieven serie 2200/2300|diesellocomotieven serie 2200/2300]] werden op de onderstellen van 7 gesloten goederenwagens bij Alsthom 7 energiewagens gebouwd. <ref>'''Energiewagens voor DE-getrokken treinen''' - {{Sc|?}} - ''Maandblad: het Matblad, 2e Jaargang 1970, nummer 7, Blz. 3-7''</ref>
 +
<ref>'''Plan E op dieselbaanvakken''' - {{Sc|?}} - ''Maandblad: het Matblad, 2e Jaargang 1970, nummer 10, Blz. 4-5''</ref> <ref>'''Nogmaals: Plan E op dieselbaanvakken''' - {{Sc|?}} - ''Maandblad: het Matblad, 3e Jaargang 1971, nummer 2, Blz. 11-13''</ref> <ref>'''Energiewagens voor dieselelektrisch getrokken treinen''' - {{Sc|P.W. van der Vlist}} - ''Maandblad: Op de Rails, 39e Jaargang, nummer 3 - Blz., blz. 75-77, Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321''</ref> <ref>'''Energiewagens en Plan E in de trek/duw-dienst''' - {{Sc|M. van Oostrom}} - ''Railkroniek - 13e jaargang 1991 nummer 8 Blz. 20-28, Uitgave: ISSN: ''</ref>
  
  
 
= '''Geschiedenis''' =
 
= '''Geschiedenis''' =
  
Door de invoering van Spoorslag ’70 werd de inzet op dieselbaanvakken sterk verhoogd. De NS had echter niet genoeg dieseltreinstellen om alle diensten uit te kunnen voeren. Voor de spits greep men daarom terug op getrokken rijtuigen Plan E, die tussen twee diesellocomotieven serie 2200/2300 dienst gingen doen. Deze locomotieven waren niet voorzien van een verwarmingsinstallatie en konden in de koude jaargetijde de rijtuigen dus niet verwarmen. De rijtuigen [[D - Rijtuigen Plan D|Plan D]] en [[K - Rijtuigen Plan K|Plan K]] konden in het verleden wel stoom verwarmd konden worden, maar deze rijtuigen werden niet echt geschikt gvonden voor deze diensten. Bovendien waren de tien stoomverwarmingswagens van NS inmiddels afgevoerde. De voorkeur ging uit naar rijtuigen Plan E die echter alleen elektrisch verwarmt konden worden. Om deze te kunnen verwarmen werden bij de Franse firma Alsthom 4 wagens besteld om de rijtuigen energie te leveren. Later werden nog 3 energiewagens nabesteld. Deze wagens werden gebouwd op onderstellen van twee-assige gesloten goederenwagens type •Gs. Alsthom liet deze verbouwing uitvoeren door Etablissement D. Soulé te Bagnères de Bigorre (dochteronderneming). De energiewagens leveren niet alleen elektriciteit voor de verwarming van de rijtuigen maar ook voor de verlichting. De energie die rijtuig dynamo's leveren is onvoldoende om de batterijen te laden. Dit komt door het vele stoppen en het slechts beperkte gebruik van de rijtuigen in de ochtend- en avondspits.
+
Door de invoering van Spoorslag ’70 werd de materieel inzet op dieselbaanvakken sterk verhoogd. De NS had echter niet genoeg dieseltreinstellen ter beschikking om alle diensten uit te kunnen voeren. Voor de spits greep men daarom terug op getrokken rijtuigen van Plan E, die tussen twee diesellocomotieven van de serie 2200/2300 dienst gingen doen. Deze locomotieven waren niet voorzien van een verwarmingsinstallatie en konden in de koude jaargetijde de rijtuigen dus niet verwarmen. De rijtuigen [[D - Rijtuigen Plan D|Plan D]] en [[K - Rijtuigen Plan K|Plan K]] konden in het verleden wel stoom verwarmd konden worden, maar deze rijtuigen werden niet echt geschikt bevonden voor deze diensten. Bovendien waren de tien [[Stoomverwarmingswagens 158951 - 158960|stoomverwarmingswagens]] van NS inmiddels afgevoerde. De voorkeur ging uit naar rijtuigen Plan E die echter alleen elektrisch verwarmt konden worden. Om deze te kunnen verwarmen werden bij de Franse firma Alsthom 4 wagens besteld om de rijtuigen energie te voorzien. Later werden nog 3 energiewagens nabesteld. Deze wagens werden gebouwd op onderstellen van twee-assige gesloten goederenwagens type •Gs. Alsthom liet deze verbouwing uitvoeren door Etablissement D. Soulé te Bagnères de Bigorre (dochteronderneming). De energiewagens leveren niet alleen elektriciteit voor de verwarming van de rijtuigen maar ook voor de verlichting. De energie die rijtuig dynamo's leveren was onvoldoende om de batterijen te laden. Dit komt door het vele stoppen en het slechts beperkte gebruik van de rijtuigen in de ochtend- en avondspits.
  
 
De geselecteerde wagens werden onttrokken uit het revisieprogramma van de [[Hoofdwerkplaats Amersfoort]]. Hier werden zij voorzien andere buffers. Vanuit Amersfoort gingen de gereviseerde wagens naar Frankrijk. De planning was dat eind juli 1970 de eerste twee wagens naar Nederland zouden terug komen en de laatste twee medio augustus 1970 om tijdig voor koude periode in dienst te komen. Er zou dan genoeg tijd zijn voor beproeving van het materieel en opleiding van het personeel. Maar toen in november 1970 de wagens ingezet moesten worden was er nog geen een. Door problemen bij de leverancier liet de aflevering op zich wachten. Tot de komst en inzet van de nieuwe energiewagens werd er noodgedwongen terug gegrepen op rijtuigen Plan D en K die met gehuurde stoomverwarmingswagens van de SNCF dienst deden.
 
De geselecteerde wagens werden onttrokken uit het revisieprogramma van de [[Hoofdwerkplaats Amersfoort]]. Hier werden zij voorzien andere buffers. Vanuit Amersfoort gingen de gereviseerde wagens naar Frankrijk. De planning was dat eind juli 1970 de eerste twee wagens naar Nederland zouden terug komen en de laatste twee medio augustus 1970 om tijdig voor koude periode in dienst te komen. Er zou dan genoeg tijd zijn voor beproeving van het materieel en opleiding van het personeel. Maar toen in november 1970 de wagens ingezet moesten worden was er nog geen een. Door problemen bij de leverancier liet de aflevering op zich wachten. Tot de komst en inzet van de nieuwe energiewagens werd er noodgedwongen terug gegrepen op rijtuigen Plan D en K die met gehuurde stoomverwarmingswagens van de SNCF dienst deden.
Regel 11: Regel 12:
  
 
= '''Technische gegevens''' =
 
= '''Technische gegevens''' =
 +
 +
 
 +
[[Bestand:Ontw-energiewg-alg.plan.png|790px|thumb|none|Algemeen plan<br><small><small>''afb: NS Mw''</small></small>]]
 +
{| style="width:800px; font-size:85%"
 +
|-
 +
| 1 . || Dieselmotor || 10 . || Belastingsweerstand
 +
|-
 +
| 2 . || Generator || 11 . || Claxon voor beveiliging
 +
|-
 +
| 3 . || Transformator || 12 . || Brandstoftank
 +
|-
 +
| 4 . || Gelijkrichter || 13 . || Brandstofdagtank
 +
|-
 +
| 5 . || Batterij laadapparaat || 14 . || Zijwandfilter
 +
|-
 +
| 6 . || Batterij || 15 . || Uitlaatgasgeluiddemper *)
 +
|-
 +
| 7 . || Bedieningspaneel || 16 . || afvoerkanaal koellucht
 +
|-
 +
| 8 . || Regeltoestel voor 3 x 380 V || 17 . || jalouzie
 +
|-
 +
| 9 . || Schakelkast || 18 . || CO<sub>2</sub> fles
 +
|}
 +
&nbsp;*) In het oorspronkelijk plan zijn de uitlaatgasgeluiddempers in de wagen gesitueerd, maar direct bij levering waren deze buiten de wagen op het dak gerealiseerd.
 +
  
 
De wagens hebben een lengte van 10.58 meter en een gewicht van 30 ton. De energiewagens beschikken over 2 luchtgekoelde dieselmotoren met een vermogen van 160 kW (215 pk). Deze motoren drijven een generator aan, welke 380 Volt draaistroom genereert. Deze stroom wordt na gelijkrichting en transformatie doorgegeven aan de verwarmingskoppeldoos. Daarnaast bezaten de motoren een regelapparaat om 24 Volt voor de oplading van de eigen batterijen te kunnen leveren. De motoren leveren 1500 Volt voor de treinverwarming en 380 Volt voor de oplading van de batterijen. De installatie is in staat om in totaal 8 rijtuigen Plan E van energie te kunnen voorzien.  
 
De wagens hebben een lengte van 10.58 meter en een gewicht van 30 ton. De energiewagens beschikken over 2 luchtgekoelde dieselmotoren met een vermogen van 160 kW (215 pk). Deze motoren drijven een generator aan, welke 380 Volt draaistroom genereert. Deze stroom wordt na gelijkrichting en transformatie doorgegeven aan de verwarmingskoppeldoos. Daarnaast bezaten de motoren een regelapparaat om 24 Volt voor de oplading van de eigen batterijen te kunnen leveren. De motoren leveren 1500 Volt voor de treinverwarming en 380 Volt voor de oplading van de batterijen. De installatie is in staat om in totaal 8 rijtuigen Plan E van energie te kunnen voorzien.  
De aangedreven generator van het type  is een borstelloze draaistroomgenerator. Deze generatoren zijn voorzien van een transformator en een gelijkrichter met siliciumdioden. De twee motoren konden parallel worden geschakeld aan de gelijkstroomzijde. De motoren zijn elektronisch beveiligd tegen overbelasting. De gehele installatie kan bij het in bedrijftoestand niet betreden worden en werkt geheel automatisch.  
+
De aangedreven generator van het type  is een borstelloze draaistroomgenerator. Deze generatoren zijn voorzien van een transformator en een gelijkrichter met siliciumdioden. De twee motoren konden parallel worden geschakeld aan de gelijkstroomzijde. De motoren zijn elektronisch beveiligd tegen overbelasting. De gehele installatie kan bij het in bedrijftoestand niet betreden worden en werkt geheel automatisch.
  
  
Regel 29: Regel 55:
 
De [[dienstregeling 1970/1971]] is de eerste dienstregeling voor de wagens. Vanaf december 1970 komen de wagens in dienst. De eerste twee wagens doen in Groningen dienst met de treinen tussen Groningen en Delfzijl en tussen Groningen en Leeuwarden. Zij voorzien in deze treinen in totaal zes rijtuigen Plan E (3 AB en 3 B rijtuigen) van energie. De twee andere wagens zijn bedoeld voor inzet tussen Groningen en Nieuweschans en tussen Zwolle en Enschede.
 
De [[dienstregeling 1970/1971]] is de eerste dienstregeling voor de wagens. Vanaf december 1970 komen de wagens in dienst. De eerste twee wagens doen in Groningen dienst met de treinen tussen Groningen en Delfzijl en tussen Groningen en Leeuwarden. Zij voorzien in deze treinen in totaal zes rijtuigen Plan E (3 AB en 3 B rijtuigen) van energie. De twee andere wagens zijn bedoeld voor inzet tussen Groningen en Nieuweschans en tussen Zwolle en Enschede.
  
De [[dienstregeling 1971/1972]] begint voor de wagens met het aan de kant zetten. In de zomermaanden zijn zij niet nodig om de rijtuigen te verwarmen. Met ingang van de winterdienstregeling 1971/1972 op september 1971 worden de wagens weer aan de rijtuigstammen gekoppeld. Als gevolg van het niet beschikbaar zijn van een wagen worden de treinen 7711/7722/7759/7770 tussen [[Arnhem]] en [[Winterswijk]] door twee treinstellen [[U - Treinstellen Plan U|Plan U]] gereden. Met de aflevering van de eerste twee nieuwe wagens van de tweede serie in het najaar van 1971 worden de twee treinstellen vervangen door getrokken treinen.
+
De [[dienstregeling 1971/1972]] begint voor de wagens met het aan de kant zetten. In de zomermaanden zijn zij niet nodig om de rijtuigen te verwarmen. Met ingang van de winterdienstregeling 1971/1972 op 27 september 1971 worden de wagens weer aan de rijtuigstammen gekoppeld. Als gevolg van het niet beschikbaar zijn van een wagen worden de treinen 7711/7722/7759/7770 tussen [[Arnhem]] en [[Winterswijk]] door twee treinstellen [[U - Treinstellen Plan U|Plan U]] gereden. De gebruikte locomotieven en rijtuigen worden elders ingezet. Zo is het mogelijk om het materieel in het noorden in te zetten. Zij rijden de treinen 8305/8324 van Groningen naar Nieuweschans en weer terug naar Groningen en trein 8628 van Groningen naar Leeuwarden. Met de aflevering van de eerste twee nieuwe wagens van de tweede serie in het najaar van 1971 worden de twee treinstellen Plan U in serie 7700 vervangen door getrokken treinen. In november en december 1971 worden de locomotieven en rijtuigen ingezet in treinen 8626/8615 van Groningen naar Leeuwarden en weer terug naar Groningen. Deze treinen werden tot die tijd door Plan U gereden. Trein 8626 stopt ook bij de halte van Leeuwarden Achter de Hoven. De samenstelling van de trein bestaat uit een locomotief en vier rijtuigen Plan E (1x AB + 3x B). Vanaf 17 januari 1972 rijden de locomotieven en rijtuigen de treinen 8626/8615/8634/8691 in plaats van Plan U.
  
De [[dienstregeling 1972/1973]]
+
In de [[dienstregeling 1972/1973]] worden 10 stammen van drie rijtuigen ingezet. Deze stammen rijden tussen Leeuwarden - Stavoren, Zwolle - Emmen, Groningen - Zwolle en Arnhem - Winterswijk. Ook deze inzet vond alleen plaats van maandag tot en met vrijdag. Tussen 17 oktober 1972 en 10 november 1972 worden de locomotieven en rijtuigen in de treinen 7947/7966 (Zwolle - Enschede - Zwolle) en 3.8024/8024 (Zwolle - Emmen - Zwolle) vervangen door treinstellen.
  
De [[dienstregeling 1973/1974]]
+
In de [[dienstregeling 1973/1974]] worden ingaande de winterdienst van 1973/1974 de inzet van de rijtuigstammen met een stam verminderd, tot 9 stammen. Op Zwolle - Enschede gaat nog maar 1 stam rijden. Op het traject Arnhem - Winterswijk komt een stam extra te rijden.
  
De [[dienstregeling 1974/1975]]
+
In de [[dienstregeling 1974/1975]] worden ingaande de winterdienst per september 1974 de energiewagens weer in de stammen gerangeerd. Per 1 december 1974 wordt er in de omloop rekening gehouden met vier niet inzetbare treinstellen DE2. Zij worden in een omloop vervangen door een stam Plan E met locomotieven van de serie 2200. De stam is te zien in de omloop van de treinen 7747/7758/7757/7764/7763/7774. Deze wijzigingen duren tot het einde van de dienstregeling.
  
In de [[dienstregeling 1975/1976]]
+
In de [[dienstregeling 1975/1976]] worden de rijtuigen zoals gebruikelijk weer aan de kant gezet. Op 3 juni 1975 worden de energiewagens 954 2 504 en 954 2 506 achter een diesellocomotief van Zwolle naar Tilburg overgebracht.
  
 
De [[dienstregeling 1976/1977]]
 
De [[dienstregeling 1976/1977]]
Regel 45: Regel 71:
 
Met ingang van de [[dienstregeling 1978/1979]] op 28 mei 1978  
 
Met ingang van de [[dienstregeling 1978/1979]] op 28 mei 1978  
  
De [[dienstregeling 1979/1980]]
+
De [[dienstregeling 1979/1980]] begint op 1979. Met ingang van de winterdienstregeling 1980 op verschijnt de Duitse locomotief serie BR 216 voor de treinen. Zij rijden vooral de slag 8628/8623 tussen Leeuwarden en Groningen. Omdat deze locomotieven de rijtuigen wel kunnen verwarmen, worden de energiewagens voor andere stammen geplaatst.
  
De [[dienstregeling 1980/1981]]
+
De [[dienstregeling 1980/1981]] zorgt voor verlaging van het aantal diensten tot  . Dit wordt veroorzaakt door de instroom van het nieuwe DH-materieel in de noordelijke provincies. Er worden 11 rijtuigen Plan E in de elektrische dienst ingezet, die voorheen actief waren in de dieseldienst.
  
 
De [[dienstregeling 1981/1982]]
 
De [[dienstregeling 1981/1982]]
Regel 55: Regel 81:
 
De [[dienstregeling 1983/1984]]
 
De [[dienstregeling 1983/1984]]
  
De [[dienstregeling 1984/1985]]
+
De [[dienstregeling 1984/1985]] heeft vanaf de winterdienstregeling 1984 geen diensten meer voor de energiewagens.
 
 
In de [[dienstregeling 1985/1986]] die op 2 juni 1985 begint,
 
  
De [[dienstregeling 1986/1987]]
+
In de [[dienstregeling 1985/1986]] die op 2 juni 1985 begint, zijn er weer diensten gepland vanaf de winterdienstregeling. De samenstelling van de stammen worden met ingang van de winterdienst van 1985 gewijzigd. Als basis geldt een stam van drie rijtuigen (AB + B + AB). De treinen tussen Arnhem en Winterswijk gaan met vijf rijtuigen rijden, waarbij er twee rijtuigen tweede klas worden bijgeplaatst als versterking. De treinen 7009/7926 rijdt van maandag tot en met donderdag in de samenstelling AB + AB + B + AB. Op vrijdag rijdt er een B-rijtuig mee als versterking in plaats van een AB-rijtuig.
 +
Tussen 3 maart en 21 april 1986 wordt in een periode van 7 weken de constructie van de bovenleiding vervangen tussen Haarlem en Zandvoort. Alleen in het paasweekeinde is er treinverkeer. Er rijden in dit weekeinde twee stammen Plan E met energiewagen tussen twee locomotieven serie 2200 ingezet. De stammen bestonden uit de locomotief 2222 + energiewagen 506 + 4 rijtuigen Plan E (B 29-37 355, B 29-37 363, AB 39-37 354, AB 39-37 356) + locomotief 2201. De andere stam bestond uit de locomotief 2286 + energiewagen + 5 rijtuigen Plan E + locomotief 2320. De tweede stam werd de volgende dag echter al vervangen door locomotief 2294 + energiewagen 502 + 5 rijtuigen Plan E (AB 39-37 361, AB 39-37 357, B 29-37 373, B 29-37 353, AB 39-37 363) + locomotief 2216.
  
De laatste inzet van de wagens is in de winterdienstregeling 1987. Deze eindigde op 28 mei 1987. Op deze datum eindigde ook de inzet van de Plan E rijtuigen in de dieseldienst.
+
De [[dienstregeling 1986/1987]] De winterdienstregeling van 1986/1987 was het laatste jaar dat de energiewagens werden ingezet. Er zijn vier stammen gepland van vier rijtuigen (AB + AB + B + B). Deze blijven dezelfde spitsuurtreinen rijden tussen Zwolle en Emmen (serie 8000), Zwolle en Enschede (serie 7900) en Arnhem en Winterswijk (serie 7700). De laatste trek-duwtreinen reden tot aan de zomerdienst van 1987. Deze begint op 30 mei 1987. Vanaf deze dag is Zwolle - Emmen elektrisch te berijden. Hierdoor komt voldoende treinstellen Plan U vrij om de Plan E rijtuigen vrij te maken.  
  
  
Regel 118: Regel 143:
 
= '''Schadegevallen''' =
 
= '''Schadegevallen''' =
  
* Op 9 febrauri 1973 breekt er brand uit in rijtuig 506. Het rijtuig rijdt op dat moment in trein 8945 van  naar  , als er in Sneek brand uit breekt. Een deel van de motorinstallatie raakt hierbij beschadigd. Voor herstel wordt het rijtuig naar Tilburg overgebracht op 13 februari 1973. Op 8 maart 1973 wordt het rijtuig afgeleverd na herstel.
+
* Op 9 februari 1973 breekt er brand uit in rijtuig '''954 2 506'''. Het rijtuig rijdt op dat moment in trein 8945 van  naar  , als er in Sneek brand uit breekt. Een deel van de motorinstallatie raakt hierbij beschadigd. Voor herstel wordt het rijtuig naar Tilburg overgebracht op 13 februari 1973. Op 8 maart 1973 wordt het rijtuig afgeleverd na herstel.
 +
* Eind november 1974 wordt rijtuig '''954 2 503''' getroffen door brand. Het rijtuig rijdt op dat moment in trein  van  naar  , als er in  brand uit breekt. Het rijtuig komt op  november 1974 naar de Tilburgse werkplaats om hersteld te worden. Op 12 mei 1975 is het rijtuig afgeleverd na herstel.
  
  
Regel 130: Regel 156:
 
= '''Afleverdata''' =
 
= '''Afleverdata''' =
  
{| class="wikitable" style="width:800px; font-size:80%; text-align: right;"  
+
{| class="wikitable" style="width:120em;"
|+
+
! Ombouw uit .Gs
|-
+
! Nummer
! Ombouw uit<br>• Gs || Nummer || Aflevering || In dienst || In revisie || Uit revisie || In revisie || Uit revisie || In revisie || Uit revisie || Ter zijde || Sloop(rit)
+
! Aflevering
 +
! In dienst
 +
! In revisie  
 +
! Uit revisie  
 +
! In revisie  
 +
! Uit revisie  
 +
! In revisie  
 +
! Uit revisie  
 +
! Ter zijde
 +
! Sloop(rit)
 
|-
 
|-
| 21&nbsp;84&nbsp;120&nbsp;2&nbsp;059-4  
+
| 21 84 120 2 059-4
! 21&nbsp;84&nbsp;954&nbsp;2&nbsp;501-7
+
| '''21 84 954 2 501-7'''
| 12-1970 || 29-12-1970 || 25-06-1974 || 26-08-1974 || 24-05-1978 || 18-08-1978 ||  || 1982 || 12-08-1987 || 02-1989
+
| december 1970
 +
| 29 december 1970
 +
| 25 juni 1974
 +
| 26 augustus 1974
 +
| 24 mei 1978
 +
| 18 augustus 1978
 +
|  
 +
| 1982
 +
| 12 augustus 1987
 +
| februari 1989
 
|-
 
|-
 
| 21 84 120 1 777-2
 
| 21 84 120 1 777-2
! 21 84 954 2 502-5
+
| '''21 84 954 2 502-5'''
| || 14-12-1970 || 25-06-1974 || 06-08-1974 || 24-05-1978 || 09-1978 ||  || 1982 || 12-08-1987 || 02-1989
+
|  
 +
| 14 december 1970
 +
| 25 juni 1974
 +
| 6 augustus 1974
 +
| 24 mei 1978
 +
| september 1978
 +
|  
 +
| 1982
 +
| 12 augustus 1987
 +
| februari 1989
 
|-
 
|-
 
| 01 84 127 1 197-2
 
| 01 84 127 1 197-2
! 21 84 954 2 503-3
+
| '''21 84 954 2 503-3'''
| || 17-03-1971 || 21-11-1974 || 12-05-1975 || || || &#10132; || &#10132; || 04-05-1983 || 06-02-1985
+
|  
 +
| 17 maart 1971
 +
| 21 november 1974
 +
| 12 mei 1975
 +
|  
 +
|  
 +
| n.v.t.
 +
| n.v.t.
 +
| 4 mei 1983
 +
| 6 februari 1985
 
|-
 
|-
 
| 01 84 127 0 176-7
 
| 01 84 127 0 176-7
! 21 84 954 2 504-1
+
| '''21 84 954 2 504-1'''
| || 19-01-1971 || 03-06-1975 || 09-08-1975 || ||  ||  || 04-11-1983 || 12-08-1987 || 02-1989
+
|  
 +
| 19 januari 1971
 +
| 3 juni 1975
 +
| 9 augustus 1975
 +
|  
 +
|  
 +
|  
 +
| 4 november 1983
 +
| 12 augustus 1987
 +
| februari 1989
 
|-
 
|-
 
| 21 84 120 1 676-6
 
| 21 84 120 1 676-6
! 21 84 954 2 505-8
+
| '''21 84 954 2 505-8'''
| 27-10-1971 || 27-10-1971 || 03-06-1975 || 15-09-1975 || ||  ||  || 18-11-1983 || 12-08-1987 || 02-1989
+
| 27 oktober 1971
 +
| 27 oktober 1971
 +
| 3 juni 1975
 +
| 15 september 1975
 +
|  
 +
|  
 +
|  
 +
| 18 november 1983
 +
| 12 augustus 1987
 +
| februari 1989
 
|-
 
|-
 
| 21 84 120 1 815-0
 
| 21 84 120 1 815-0
! 21 84 954 2 506-6
+
| '''21 84 954 2 506-6'''
| 01-11-1971 || 01-11-1971 || 03-06-1975 || 29-08-1975 || || ||  || 11-11-1983 || 12-08-1987 || 02-1989
+
| 1 november 1971
 +
| 1 november 1971
 +
| 3 juni 1975
 +
| 29 augustus 1975
 +
|  
 +
|  
 +
|  
 +
| 11 november 1983
 +
| 12 augustus 1987
 +
| februari 1989
 
|-
 
|-
 
| 21 84 120 2 003-3
 
| 21 84 120 2 003-3
! 21 84 954 2 507-4
+
| '''21 84 954 2 507-4'''
| || 23-11-1971 || 23-04-1975 || 23-09-1975 || ||  ||  || 12-01-1984 || 12-08-1987 || 02-1989
+
|  
 +
| 23 november 1971
 +
| 23 april 1975
 +
| 23 september 1975
 +
|  
 +
|  
 +
|  
 +
| 12 januari 1984
 +
| 12 augustus 1987
 +
| februari 1989
 +
|-
 
|}
 
|}
 +
 +
<small>
 +
= Referenties =
 +
<references />
 +
</small>
  
  

Versie van 15 apr 2021 16:01

Voor het verwarmen van Plan E rijtuigen in de dieseldienst met diesellocomotieven serie 2200/2300 werden op de onderstellen van 7 gesloten goederenwagens bij Alsthom 7 energiewagens gebouwd. [1] [2] [3] [4] [5]


Geschiedenis

Door de invoering van Spoorslag ’70 werd de materieel inzet op dieselbaanvakken sterk verhoogd. De NS had echter niet genoeg dieseltreinstellen ter beschikking om alle diensten uit te kunnen voeren. Voor de spits greep men daarom terug op getrokken rijtuigen van Plan E, die tussen twee diesellocomotieven van de serie 2200/2300 dienst gingen doen. Deze locomotieven waren niet voorzien van een verwarmingsinstallatie en konden in de koude jaargetijde de rijtuigen dus niet verwarmen. De rijtuigen Plan D en Plan K konden in het verleden wel stoom verwarmd konden worden, maar deze rijtuigen werden niet echt geschikt bevonden voor deze diensten. Bovendien waren de tien stoomverwarmingswagens van NS inmiddels afgevoerde. De voorkeur ging uit naar rijtuigen Plan E die echter alleen elektrisch verwarmt konden worden. Om deze te kunnen verwarmen werden bij de Franse firma Alsthom 4 wagens besteld om de rijtuigen energie te voorzien. Later werden nog 3 energiewagens nabesteld. Deze wagens werden gebouwd op onderstellen van twee-assige gesloten goederenwagens type •Gs. Alsthom liet deze verbouwing uitvoeren door Etablissement D. Soulé te Bagnères de Bigorre (dochteronderneming). De energiewagens leveren niet alleen elektriciteit voor de verwarming van de rijtuigen maar ook voor de verlichting. De energie die rijtuig dynamo's leveren was onvoldoende om de batterijen te laden. Dit komt door het vele stoppen en het slechts beperkte gebruik van de rijtuigen in de ochtend- en avondspits.

De geselecteerde wagens werden onttrokken uit het revisieprogramma van de Hoofdwerkplaats Amersfoort. Hier werden zij voorzien andere buffers. Vanuit Amersfoort gingen de gereviseerde wagens naar Frankrijk. De planning was dat eind juli 1970 de eerste twee wagens naar Nederland zouden terug komen en de laatste twee medio augustus 1970 om tijdig voor koude periode in dienst te komen. Er zou dan genoeg tijd zijn voor beproeving van het materieel en opleiding van het personeel. Maar toen in november 1970 de wagens ingezet moesten worden was er nog geen een. Door problemen bij de leverancier liet de aflevering op zich wachten. Tot de komst en inzet van de nieuwe energiewagens werd er noodgedwongen terug gegrepen op rijtuigen Plan D en K die met gehuurde stoomverwarmingswagens van de SNCF dienst deden. De eerste wagen, de 21 84 954 2 502-5, kon pas in december 1970 in dienst gesteld worden. Als laatste werd in maart 1971 de 21 84 954 2 503-3 in dienst gesteld. In september 1970 worden nog eens drie wagens bij besteld. Op 18 februari 1971 werden de nogmaals drie •Gs-wagens vanuit Amersfoort naar Frankrijk verzonden. Het was de bedoeling dat de omgebouwd wagens in juni 1971 terug zouden keren, maar ook deze planning werd niet gehaald. De wagens kosten fl. 300.000 per stuk.


Technische gegevens

Algemeen plan
afb: NS Mw
1 . Dieselmotor 10 . Belastingsweerstand
2 . Generator 11 . Claxon voor beveiliging
3 . Transformator 12 . Brandstoftank
4 . Gelijkrichter 13 . Brandstofdagtank
5 . Batterij laadapparaat 14 . Zijwandfilter
6 . Batterij 15 . Uitlaatgasgeluiddemper *)
7 . Bedieningspaneel 16 . afvoerkanaal koellucht
8 . Regeltoestel voor 3 x 380 V 17 . jalouzie
9 . Schakelkast 18 . CO2 fles

 *) In het oorspronkelijk plan zijn de uitlaatgasgeluiddempers in de wagen gesitueerd, maar direct bij levering waren deze buiten de wagen op het dak gerealiseerd.


De wagens hebben een lengte van 10.58 meter en een gewicht van 30 ton. De energiewagens beschikken over 2 luchtgekoelde dieselmotoren met een vermogen van 160 kW (215 pk). Deze motoren drijven een generator aan, welke 380 Volt draaistroom genereert. Deze stroom wordt na gelijkrichting en transformatie doorgegeven aan de verwarmingskoppeldoos. Daarnaast bezaten de motoren een regelapparaat om 24 Volt voor de oplading van de eigen batterijen te kunnen leveren. De motoren leveren 1500 Volt voor de treinverwarming en 380 Volt voor de oplading van de batterijen. De installatie is in staat om in totaal 8 rijtuigen Plan E van energie te kunnen voorzien. De aangedreven generator van het type is een borstelloze draaistroomgenerator. Deze generatoren zijn voorzien van een transformator en een gelijkrichter met siliciumdioden. De twee motoren konden parallel worden geschakeld aan de gelijkstroomzijde. De motoren zijn elektronisch beveiligd tegen overbelasting. De gehele installatie kan bij het in bedrijftoestand niet betreden worden en werkt geheel automatisch.


Uitvoering

De wagens zijn grijs geschilderd met een gele streep op de zijwanden. In deze gele streep zijn de 8 zijwandroosters en een raam geplaatst. Aan de linkerzijde is in het wit het logo van de NS aangebracht. Aan de rechterzijde is het nummer geplaatst. Aan de onderzijde is een gele bies geschilderd. Door de zijwandroosters wordt de benodigde koellucht aangezogen die nodig is voor de koeling van de motoren. Het grote voordeel van luchtgekoelde motoren is dat zij bij koude temperaturen geen last hebben van bevriezingsgevaar, zoals watergekoelde motoren. Om het geluid te dempen, werd de wagen voorzien van isolatie. Op deze manier kwam het lawaai van de motoren bij vertrek niet boven de 85 dB (A) uit. Om bij stilstand toch de batterijen te kunnen laden en de motoren op temperatuur te houden, zijn de wagens voorzien van een aansluiting voor de depotvoeding.

In de wagens zijn twee dieselmotoren onder gebracht, evenals twee generatoren. Iedere motor is voorzien van een transformator. Boven deze transformatoren in het midden van de wagens is bij de ene motor een gelijkrichter geplaatst en bij de andere motor het regeltoestel voor de 380 Volt draaistroom. Aan de zijde van de gelijkrichter is het batterijlaadapparaat opgehangen, terwijl de batterijen zelf aan de andere zijde zijn geplaatst. Bij het batterijlaadapparaat is ook het bedieningsapparaat van de wagens geplaatst. Bij het dak in het midden hebben de schakelkasten een plaatsje gevonden, terwijl op het dak een sirene voor de brandbeveiliging is geplaatst en de belastingweerstanden. Onder de wagenbak is tussen de buffers en as aan beide zijde een brandstoftank van liter geplaatst. Deze vullen een dagtank van liter, welke boven de motoren zijn geplaatst. Om de wagen te kunnen betreden, zijn aan elke zijde twee deuren geplaatst naast de kopwand. Om in de machineruimte te kunnen betreden is een zogenaamde Faiveley-sleutel nodig, welke ook voor de hoogspanningskoppeldozen wordt gebruikt. In de machineruimte zijn tegen het dak twee automatisch werkende CO2 blussers geplaatst. uit veiligheidsoverwegingen mag zich in de bedrijfstoestand niemand in de machinekamer ophouden, mede vanwege verstikkings-gevaar. Om op het dak te komen, zijn er op de kopwand ladders aangebracht.


Inzet

De wagens worden alleen in de koudere maanden ingezet. De wagens zouden voor het eerst ingezet gaan worden in de loop van de winterdienstregeling 1970 in de spitsuurtreinen tussen Groningen en Leeuwarden, Groningen en Nieuweschans en Zwolle - Enschede. Vanwege de vertraagde levering wordt in de tussentijd van de SNCF verwarmingswagens gehuurd. Deze doen nog geen dienst met de Plan E rijtuigen, maar met de rijtuigen Plan D en Plan K. Vanaf september worden de wagens in een stam Plan E rijtuigen gerangeerd. In mei van het daaropvolgende jaar worden de wagens weer uit de stammen gerangeerd. In de tussenliggende zomermaanden staan de wagens bij de lijnwerkplaats Zwolle of de hoofdwerkplaats Tilburg. De treinen worden getrokken door diesellocomotieven serie 2200. Deze zijn aan weerszijden van de rijtuigstam geplaatst. Ook reden enkele rijtuigen mee in de stammen, die door een DB Baureihe 216 van Bw Oldenburg werden getrokken.

De dienstregeling 1970/1971 is de eerste dienstregeling voor de wagens. Vanaf december 1970 komen de wagens in dienst. De eerste twee wagens doen in Groningen dienst met de treinen tussen Groningen en Delfzijl en tussen Groningen en Leeuwarden. Zij voorzien in deze treinen in totaal zes rijtuigen Plan E (3 AB en 3 B rijtuigen) van energie. De twee andere wagens zijn bedoeld voor inzet tussen Groningen en Nieuweschans en tussen Zwolle en Enschede.

De dienstregeling 1971/1972 begint voor de wagens met het aan de kant zetten. In de zomermaanden zijn zij niet nodig om de rijtuigen te verwarmen. Met ingang van de winterdienstregeling 1971/1972 op 27 september 1971 worden de wagens weer aan de rijtuigstammen gekoppeld. Als gevolg van het niet beschikbaar zijn van een wagen worden de treinen 7711/7722/7759/7770 tussen Arnhem en Winterswijk door twee treinstellen Plan U gereden. De gebruikte locomotieven en rijtuigen worden elders ingezet. Zo is het mogelijk om het materieel in het noorden in te zetten. Zij rijden de treinen 8305/8324 van Groningen naar Nieuweschans en weer terug naar Groningen en trein 8628 van Groningen naar Leeuwarden. Met de aflevering van de eerste twee nieuwe wagens van de tweede serie in het najaar van 1971 worden de twee treinstellen Plan U in serie 7700 vervangen door getrokken treinen. In november en december 1971 worden de locomotieven en rijtuigen ingezet in treinen 8626/8615 van Groningen naar Leeuwarden en weer terug naar Groningen. Deze treinen werden tot die tijd door Plan U gereden. Trein 8626 stopt ook bij de halte van Leeuwarden Achter de Hoven. De samenstelling van de trein bestaat uit een locomotief en vier rijtuigen Plan E (1x AB + 3x B). Vanaf 17 januari 1972 rijden de locomotieven en rijtuigen de treinen 8626/8615/8634/8691 in plaats van Plan U.

In de dienstregeling 1972/1973 worden 10 stammen van drie rijtuigen ingezet. Deze stammen rijden tussen Leeuwarden - Stavoren, Zwolle - Emmen, Groningen - Zwolle en Arnhem - Winterswijk. Ook deze inzet vond alleen plaats van maandag tot en met vrijdag. Tussen 17 oktober 1972 en 10 november 1972 worden de locomotieven en rijtuigen in de treinen 7947/7966 (Zwolle - Enschede - Zwolle) en 3.8024/8024 (Zwolle - Emmen - Zwolle) vervangen door treinstellen.

In de dienstregeling 1973/1974 worden ingaande de winterdienst van 1973/1974 de inzet van de rijtuigstammen met een stam verminderd, tot 9 stammen. Op Zwolle - Enschede gaat nog maar 1 stam rijden. Op het traject Arnhem - Winterswijk komt een stam extra te rijden.

In de dienstregeling 1974/1975 worden ingaande de winterdienst per september 1974 de energiewagens weer in de stammen gerangeerd. Per 1 december 1974 wordt er in de omloop rekening gehouden met vier niet inzetbare treinstellen DE2. Zij worden in een omloop vervangen door een stam Plan E met locomotieven van de serie 2200. De stam is te zien in de omloop van de treinen 7747/7758/7757/7764/7763/7774. Deze wijzigingen duren tot het einde van de dienstregeling.

In de dienstregeling 1975/1976 worden de rijtuigen zoals gebruikelijk weer aan de kant gezet. Op 3 juni 1975 worden de energiewagens 954 2 504 en 954 2 506 achter een diesellocomotief van Zwolle naar Tilburg overgebracht.

De dienstregeling 1976/1977

Met ingang van de dienstregeling 1977/1978 op 22 mei 1977

Met ingang van de dienstregeling 1978/1979 op 28 mei 1978

De dienstregeling 1979/1980 begint op 1979. Met ingang van de winterdienstregeling 1980 op verschijnt de Duitse locomotief serie BR 216 voor de treinen. Zij rijden vooral de slag 8628/8623 tussen Leeuwarden en Groningen. Omdat deze locomotieven de rijtuigen wel kunnen verwarmen, worden de energiewagens voor andere stammen geplaatst.

De dienstregeling 1980/1981 zorgt voor verlaging van het aantal diensten tot . Dit wordt veroorzaakt door de instroom van het nieuwe DH-materieel in de noordelijke provincies. Er worden 11 rijtuigen Plan E in de elektrische dienst ingezet, die voorheen actief waren in de dieseldienst.

De dienstregeling 1981/1982

De dienstregeling 1982/1983

De dienstregeling 1983/1984

De dienstregeling 1984/1985 heeft vanaf de winterdienstregeling 1984 geen diensten meer voor de energiewagens.

In de dienstregeling 1985/1986 die op 2 juni 1985 begint, zijn er weer diensten gepland vanaf de winterdienstregeling. De samenstelling van de stammen worden met ingang van de winterdienst van 1985 gewijzigd. Als basis geldt een stam van drie rijtuigen (AB + B + AB). De treinen tussen Arnhem en Winterswijk gaan met vijf rijtuigen rijden, waarbij er twee rijtuigen tweede klas worden bijgeplaatst als versterking. De treinen 7009/7926 rijdt van maandag tot en met donderdag in de samenstelling AB + AB + B + AB. Op vrijdag rijdt er een B-rijtuig mee als versterking in plaats van een AB-rijtuig. Tussen 3 maart en 21 april 1986 wordt in een periode van 7 weken de constructie van de bovenleiding vervangen tussen Haarlem en Zandvoort. Alleen in het paasweekeinde is er treinverkeer. Er rijden in dit weekeinde twee stammen Plan E met energiewagen tussen twee locomotieven serie 2200 ingezet. De stammen bestonden uit de locomotief 2222 + energiewagen 506 + 4 rijtuigen Plan E (B 29-37 355, B 29-37 363, AB 39-37 354, AB 39-37 356) + locomotief 2201. De andere stam bestond uit de locomotief 2286 + energiewagen + 5 rijtuigen Plan E + locomotief 2320. De tweede stam werd de volgende dag echter al vervangen door locomotief 2294 + energiewagen 502 + 5 rijtuigen Plan E (AB 39-37 361, AB 39-37 357, B 29-37 373, B 29-37 353, AB 39-37 363) + locomotief 2216.

De dienstregeling 1986/1987 De winterdienstregeling van 1986/1987 was het laatste jaar dat de energiewagens werden ingezet. Er zijn vier stammen gepland van vier rijtuigen (AB + AB + B + B). Deze blijven dezelfde spitsuurtreinen rijden tussen Zwolle en Emmen (serie 8000), Zwolle en Enschede (serie 7900) en Arnhem en Winterswijk (serie 7700). De laatste trek-duwtreinen reden tot aan de zomerdienst van 1987. Deze begint op 30 mei 1987. Vanaf deze dag is Zwolle - Emmen elektrisch te berijden. Hierdoor komt voldoende treinstellen Plan U vrij om de Plan E rijtuigen vrij te maken.


Onderhoud

De energierijtuigen zijn in de lijnwerkplaats Zwolle in onderhoud.


Inzet per dienstregelingsjaar

De inzet per dienstregelingsjaar in de serie en eventuele bijzonderheden:


Revisie

Bijzondere uitvoeringen

Wijzigingen

  • Omdat de geluidsisolatie onvoldoende bleek, werden de oorspronkelijke luchtfilters in 1971 vervangen. Bij de wagens 21 84 954 2 501-7 en 21 84 954 2 504-1 werden voorzien van Delbag filters, de 21 84 954 2 502-5 werd voorzien van Vokes filters. Door Alsthom werd de 21 84 954 2 503-3 voorzien van Permatic filters. Deze zijn groter dan de andere filters. Bij deze wagen bedroeg het geluidsniveau 84 dB (A). De tweede serie wagens werden meteen de Permatic filters geplaatst. Vanaf juli 1971 werden ook bij de drie andere wagens de Permatic filters geplaatst.
  • In juli 1971 vonden nog meer wijzigingen plaats bij de eerste serie. Zo werd er geluidisolatie aangebracht en werden de filters aan de weerszijden van de ramen afgesloten, er werden sluitseinhouders aangebracht en een tweetal Ackermann kranen. Deze werden op een aftakking van de remleiding aangebracht in verband met de noodremmogelijkheid zoals de elektrische locomotieven 1100 en 1300 ook hebben. Van de ladder op de kopse zijde van de wagen werd de bovenste trede afgenomen. De verstelinrichtingen voor de stand leeg - beladen en Pleine - Montagne werden verwijderd. De handgrepen tegen de kopzijden aan de bovenzijde werden verlengd. De lastwisselkast werd verwijderd. De regelthermostaat werd verplaatst. Op de deuren kwam de tekst ‘Verplicht oorbeschermers dragen’. En onder de buffers werden vijzelpunten aangebracht. Deze wijzigingen werden door Soulé direct doorgevoerd bij de tweede serie wagens .
  • Vanaf september 1971 is de aansluiting voor de depotvoeding gewijzigd in verband met de wens voor drie fase plus nul te beschikken.
  • Vanaf april 1972 worden de wagens voorzien van de tekst ‘Voorzichtig rangeren’ op de kop- en zijwanden.


Vernummeringen

De wagens zijn gedurende hun levensloop niet vernummerd.


Schadegevallen

  • Op 9 februari 1973 breekt er brand uit in rijtuig 954 2 506. Het rijtuig rijdt op dat moment in trein 8945 van naar , als er in Sneek brand uit breekt. Een deel van de motorinstallatie raakt hierbij beschadigd. Voor herstel wordt het rijtuig naar Tilburg overgebracht op 13 februari 1973. Op 8 maart 1973 wordt het rijtuig afgeleverd na herstel.
  • Eind november 1974 wordt rijtuig 954 2 503 getroffen door brand. Het rijtuig rijdt op dat moment in trein van naar , als er in brand uit breekt. Het rijtuig komt op november 1974 naar de Tilburgse werkplaats om hersteld te worden. Op 12 mei 1975 is het rijtuig afgeleverd na herstel.


Afvoer

De eerste wagen dit werd afgevoerd, was de 21 84 954 2 503-3 op 4 mei 1983. Op 6 februari 1985 werd de wagen achter diesellocomotief 2511 van Utrecht naar Mijdrecht overgebracht. De wagen werd in september 1985 gesloopt.

Op 28 mei 1987 vond de laatste inzet van deze wagens plaats. Een dag later begon de zomerdienstregeling 1987 en zijn de wagens niet meer nodig. De wagens worden in Blerick verzameld in afwachting van eventuele verkoop. Op 4 februari 1988 werden de zes overgebleven wagens verkocht aan de firma Janszoon maritiem in Harmelen.


Afleverdata

Ombouw uit .Gs Nummer Aflevering In dienst In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie Ter zijde Sloop(rit)
21 84 120 2 059-4 21 84 954 2 501-7 december 1970 29 december 1970 25 juni 1974 26 augustus 1974 24 mei 1978 18 augustus 1978 1982 12 augustus 1987 februari 1989
21 84 120 1 777-2 21 84 954 2 502-5 14 december 1970 25 juni 1974 6 augustus 1974 24 mei 1978 september 1978 1982 12 augustus 1987 februari 1989
01 84 127 1 197-2 21 84 954 2 503-3 17 maart 1971 21 november 1974 12 mei 1975 n.v.t. n.v.t. 4 mei 1983 6 februari 1985
01 84 127 0 176-7 21 84 954 2 504-1 19 januari 1971 3 juni 1975 9 augustus 1975 4 november 1983 12 augustus 1987 februari 1989
21 84 120 1 676-6 21 84 954 2 505-8 27 oktober 1971 27 oktober 1971 3 juni 1975 15 september 1975 18 november 1983 12 augustus 1987 februari 1989
21 84 120 1 815-0 21 84 954 2 506-6 1 november 1971 1 november 1971 3 juni 1975 29 augustus 1975 11 november 1983 12 augustus 1987 februari 1989
21 84 120 2 003-3 21 84 954 2 507-4 23 november 1971 23 april 1975 23 september 1975 12 januari 1984 12 augustus 1987 februari 1989

Referenties

  1. Energiewagens voor DE-getrokken treinen - ? - Maandblad: het Matblad, 2e Jaargang 1970, nummer 7, Blz. 3-7
  2. Plan E op dieselbaanvakken - ? - Maandblad: het Matblad, 2e Jaargang 1970, nummer 10, Blz. 4-5
  3. Nogmaals: Plan E op dieselbaanvakken - ? - Maandblad: het Matblad, 3e Jaargang 1971, nummer 2, Blz. 11-13
  4. Energiewagens voor dieselelektrisch getrokken treinen - P.W. van der Vlist - Maandblad: Op de Rails, 39e Jaargang, nummer 3 - Blz., blz. 75-77, Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321
  5. Energiewagens en Plan E in de trek/duw-dienst - M. van Oostrom - Railkroniek - 13e jaargang 1991 nummer 8 Blz. 20-28, Uitgave: ISSN: