Mat'46 - Treinstellen Materieel 1946 (Muizenneus)

Mat '46 (Materieel 1946/Materieel '46) waren een serie elektrische treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen, aangeduid naar het jaar van bestelling. De officiële aanduiding was Plan A, AB, B en C. Ook werd de benaming "Muizenneus" gebruikt.

Geschiedenis

Deze serie was een verbetering van eerdere typen stroomlijnmaterieel. Mat '46 kon met de series Mat '35, Mat '36 en Mat '40 in treinschakeling rijden. Door de Tweede Wereldoorlog veel spoorwegmaterieel verloren was gegaan, kwam na de Bevrijding een grote schaarste aan materieel. Om het tekort op te lossen en de verdergaande elektrificatie werden er nieuwe elektrische treinstellen aangeschaft.

Tussen 1948 en 1952 kwamen 65 vierwagenstellen (serie 641-705) en 79 tweewagenstellen (221-299) in dienst. De vierwagenstellen bestonden uit twee vast gekoppelde tweewagenstellen, waatbij aan één zijde een stuurstand was aangebracht. De cabines waren niet bijster comfortabel: Erg krap waardoor de machinist zijn (op fietszadel lijkende) stoel eerst moet opklappen voor hij zijn plaats kon verlaten.

De kopvorm was vergelijkbaar met die van de eerdere materieelseries, die veel weg hadden van de Duitse "Fliegender Hamburger" en vergelijkbare treinstellen uit de jaren '30. De kop had verstevigingsribben gekregen wat de machinist een betere bescherming moest bieden.

Elk tweewagenstel had een jacobsdraaistel en een gemeenschappelijk middendraaistel. De vierwagenstellen kregen twee jacobsdraaistellen. Dit zorgde wel voor gewichtsbesparing maar zorgde voor een tamelijk onrustige loop. Een tweewagenstel woog 89 ton, een vierwagenstel 169 ton. Het vermogen bedroeg 796 kW resp. 1592 kW. Snelheden tot 140 km/h werden toegelaten, maar in de normale dienstregeling werd maximaal 125 km/h gereden.

De treinstellen hadden oorspronkelijk een olijfgroene kleur met rode biezen. Vanaf de jaren '60 grasgroen met gele "snor" op de neus. Vier tweewagenstellen werden vanaf 1970 in de nieuwe NS-huisstijl geel geschilderd. De groene en gele stellen zijn vanaf 1970 voorzien van blauwe reclamebanen. Ook werd het materieel steeds meer gebruikt voor de spitstreinen, waardoor het vaak stil stond op de emplacementen. Hierdoor was er weinig interesse in reclame op het Mat '46.

Inzet

Het Mat '46 is gebouwd om het materieelverlies dat ontstaan was door de Tweede Wereldoorlog en de elektrificatie groeiende behoefde aan elektrisch stroomlijnmaterieel op te vangen. Het materieel werd daardoor overal ingezet, meestal als versterking. Na invoering van het dienstregelingconcept Spoorslag '70 verdween het materieel uit de langeafstandsverbindingen. Hier kwamen vooral Mat '54 en ander Intercitymaterieel te rijden. Materieel '46 kwam af en toe nog als versterking of vervanging te voorschijn. De inzet van Mat '46 kwam vooral in Noord-Hollands, verbinding Zwolle-Vlissingen en de stoptreindiensten Hofpleinlijn, de Kippenlijn en Zuid-Limburg. De komst van SGM vanaf 1975 zorgde ervoor dat er nog meer materieel verschoven werd. Hierdoor ging ook een groot deel van het Mat '46 buiten dienst. De inzet ging vooral in de jaren '80 in de spitsdiensten Noord-Holland en stoptreindiensten rond Eindhoven en Zuid-Limburg. Stel 676 reed 24 september 1983 heen heen en weer tussen Santpoort Noord en IJmuiden. De dag later was de inzet van het Mat '46 en de treindienst op de IJmondlijn verleden tijd.

Na de buitendienststelling

In september 1983 verdween het laatste treinstel uit de reguliere reizigersdienst. Er werden later nog drie tweewagenstellen gebruikt voor proefnemingen en instructieritten. De stellen 279, 285 en 291 waren hierdoor nog enkele jaren rijdend in Nederland te zien. Het gele treinstel 279 hield het tot 1990 vol en werd in 1972 gesloopt.

Treinstel 273 is bij het Nederlands Spoorweg Museum bewaard gebleven. Dit stel is halverwege jaren '90 gerestaureerd en word voor bijzondere ritten gebruikt.

Afleverdata

Afleverdata Mat'46-II

Nummer	Aflevering	In Dienst	Revisie in (kilometer)	Revisie uit (kilometer)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H3)	Revisie uit (H3)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H3)	Revisie uit (H3)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H3)	Revisie uit (H3)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (opknapbeurt)	Revisie uit (opknapbeurt)	Revisie in (uitgebreide opknapbeurt)	Revisie uit (uitgebreide opknapbeurt)	Terzijde	Sloop(rit)
221
222																									23 maart 1971
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243	XX XX 1949	XX XX 1949							13 september 1955	9 november 1955	22 augustus 1957	30 augustus 1957	11 december 1959	28 maart 1960	n.v.t.	n.v.t.	30 oktober 1962	19 december 1962	17 juni 1966	6 juli 1966	30 maart 1971	19 mei 1971	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	17 maart 1977	13 april 1977	28 september 1979	6 november 1979	10 februari 1983	20 mei 1983
244		15 september 1949								9 juli 1955	10 december 1956	18 december 1956	9 oktober 1958	21 oktober 1958	n.v.t.	n.v.t.	15 augustus 1961	12 oktober 1961	30 augustus 1965	14 september 1965	14 november 1968	23 december 1968	n.v.t.	n.v.t.	28 december 1973	13 februari 1974	28 mei 1980	25 juni 1980	n.v.t.	n.v.t.	13 juni 1983	21 februari 1984
245
246
247
248
249
250
251																																ABDk: 2 maart 1971
252
253		24 november 1950							7 januari 1957	21 maart 1957	11 mei 1959	21 mei 1959	13 februari 1962	23 februari 1962	n.v.t.	n.v.t.	19 juli 1965	15 september 1965	12 maart 1969	4 april 1969	n.v.t.	n.v.t.	18 mei 1973	13 juli 1973	n.v.t.	n.v.t.	17 maart 1980	9 april 1980	n.v.t.	n.v.t.	13 juni 1983	21 juli 1983
254		22 november 1950							XX XX 1956	4 mei 1956	10 maart 1958	18 maart 1958	17 mei 1960	9 juni 1960	14 januari 1963	25 januari 1963	26 oktober 1965	21 december 1965	16 oktober 1969	12 november 1969	n.v.t.	n.v.t.	6 januari 1975	27 maart 1975	n.v.t.	n.v.t.	6 juni 1980	3 juli 1980	n.v.t.	n.v.t.	13 juni 1983	21 juli 1983
255																																XX XX 1979
256
257
258
259
260
261
262																				16 februari 1971
263		12 september 1951							15 april 1958	4 juni 1958	31 oktober 1960	11 november 1960	13 augustus 1963	27 augustus 1963	n.v.t.	n.v.t.	23 augustus 1967	30 oktober 1967	4 april 1972	28 april 1972	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	24 februari 1978	17 maart 1978	2 juli 1980	25 augustus 1980	13 juni 1983	15 november 1983
264
265																		XX oktober 1966	5 februari 1971	15 maart 1971
266																			8 maart 1971	5 april 1971
267		XX oktober 1951							3 maart 1958	22 april 1958	27 juni 1960	6 juli 1960	25 februari 1963	7 maart 1963	n.v.t.	n.v.t.	19 januari 1967	24 maart 1967	24 augustus 1971	15 september 1971	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	25 juli 1977	17 augustus 1977	23 november 1979	11 januari 1980	25 maart 1983	22 juni 1983
268
269
270
271
272
273		1 april 1952							10 maart 1958	29 april 1958	24 augustus 1960	2 september 1960	7 juni 1963	17 juni 1963	n.v.t.	n.v.t.	19 april 1967	22 juni 1967	11 oktober 1971	10 november 1971	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	26 september 1977	20 oktober 1977	1 mei 1980	6 juni 1980	13 juni 1983	n.v.t. (NSM)
274
275		XX april 1952							22 oktober 1957	13 december 1957	15 juni 1961	1 juli 1961	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	15 februari 1966	8 april 1966	3 november 1970	24 november 1970	n.v.t.	n.v.t.	23 augustus 1973	12 oktober 1973	n.v.t.	n.v.t.	13 mei 1980	11 juni 1980	n.v.t.	n.v.t.	13 juni 1983	15 november 1983
276
277
278
279
280																												Bk: 6 februari 1981	n.v.t.	n.v.t.	Bk: 15 januari 1983	Bk: 3 november 1983
281
282
283		29 mei 1952	19 februari 1954	1 maart 1954	6 juni 1955	15 juni 1955	10 november 1956	20 november 1956	27 november 1958	15 januari 1959	23 juni 1961	1 juli 1961	13 april 1964	24 april 1964	n.v.t.	n.v.t.	10 juli 1968	9 september 1968	12 april 1973	23 mei 1973	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	7 december 1979	28 december 1979	n.v.t.	n.v.t.	10 februari 1983	26 mei 1983
284
285
286
287		3 januari 1952	22 oktober 1953	4 november 1953	14 februari 1955	10 maart 1955	30 juli 1956	7 augustus 1956	10 juli 1958	29 augustus 1958	16 december 1960	27 december 1960	23 september 1963	8 oktober 1963	n.v.t.	n.v.t.	16 januari 1968	12 maart 1968	12 september 1972	13 oktober 1972	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	3 december 1979	28 december 1979	n.v.t.	n.v.t.	10 februari 1983	26 mei 1983
288
289
290
291		25 januari 1952	12 november 1953	22 november 1953	11 maart 1955	18 maart 1955	2 juli 1956	9 juli 1956	20 augustus 1958	8 oktober 1958	30 maart 1961	10 april 1961	26 februari 1964	10 maart 1964	n.v.t.	n.v.t.	27 juni 1968	21 augustus 1968	9 juli 1973	3 augustus 1973	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	XX XX 1979	9 december 1986
292
293
294
295
296																																BCDk: 15 april 1981
297		30 september 1952							18 september 1957	7 november 1957	21 maart 1960	2 april 1960	16 april 1963	26 april 1963	n.v.t.	n.v.t.	20 maart 1967	12 mei 1967	5 november 1971	9 december 1971	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	3 november 1977	2 december 1977	27 mei 1980	4 juli 1980	21 juli 1983	12 augustus 1983
298																																XX XX 1979
299

Afleverdata Mat'46-IV

Nummer	Aflevering	In Dienst	Revisie in (kilometer)	Revisie uit (kilometer)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H3)	Revisie uit (H3)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H3)	Revisie uit (H3)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (H3)	Revisie uit (H3)	Revisie in (H2)	Revisie uit (H2)	Revisie in (opknapbeurt)	Revisie uit (opknapbeurt)	Revisie in (uitgebreide opknapbeurt)	Revisie uit (uitgebreide opknapbeurt)	Terzijde	Sloop(rit)
641
642		XX juli 1948								B + Ck: 16 april 1954	B + Ck: 25 februari 1955	B + Ck: 4 maart 1955	B + Ck: 9 april 1956	B + Ck: 16 april 1956	B + Ck: 2 juli 1957	B + Ck: 17 juli 1957	B + Ck: 27 oktober 1959	B + Ck: 17 december 1959	B + Ck: 7 mei 1962	B + Ck: 17 mei 1962	B + Ck: 9 december 1964	B + Ck: 24 december 1964	B + Ck: 30 november 1967	B + Ck: 16 februari 1968	B + Ck: 6 december1972	B + Ck: 22 januari 1973	B + Ck: 04 september 1979	B + Ck: 19 oktober 1979	n.v.t.	n.v.t.	CDk: XX juni 1954; C: XX november 1954; Ck: 30 december 1980; B: 15 januari 1983	Ck: 15 april 1981; B: 3 november 1983
643
644																																XX XX 1979
645										C + CDk: 16 april 1954	C + CDk: 25 februari 1955	C + CDk: 4 maart 1955	C + CDk: 9 april 1956	C + CDk: 16 april 1956	C + CDk: 2 juli 1957	C + CDk: 17 juli 1957	C + CDk: 27 oktober 1959	C + CDk: 17 december 1959	C + CDk: 7 mei 1962	C + CDk: 17 mei 1962	C + CDk: 9 december 1964	C + CDk: 24 december 1964	C + CDk: 30 november 1967	C + CDk: 16 februari 1968	C + CDk: 6 december1972	C + CDk: 22 januari 1973	C + CDk: 04 september 1979	C + CDk: 19 oktober 1979	n.v.t.	n.v.t.	C + CDk: 15 januari 1983	C + CDk: 3 november 1983
646
647																																XX XX 1979
648
649		XX oktober 1948							XX XX 1954	7 september 1954	1 juli 1955	11 juli 1955	26 juni 1956	4 juli 1956	17 februari 1958	26 februari 1958	22 maart 1960	28 mei 1960	17 september 1962	2 oktober 1962	1 oktober 1965	15 oktober 1965	6 februari 1969	29 april 1969	4 maart 1974	21 mei 1974	23 oktober 1979	22 november 1979	n.v.t.	n.v.t.	10 februari 1983	12 augustus 1983
650
651
652																		XX december 1960				XX april 1966	8 februari 1971	2 april 1971
653
654
655
656
657																																XX XX 1979
658
659		XX april 1949							XX XX 1954	8 oktober 1954	1 augustus 1955	9 augustus 1955	21 augustus 1956	30 augustus 1956	10 december 1957	20 december 1957	3 december 1959	9 februari 1960	16 juli 1962	26 juli 1962	9 september 1965	24 september 1965	7 februari 1968	11 april 1968	27 november 1972	1 mei 1973	1 september 1980	7 oktober 1980	n.v.t.	n.v.t.	11 maart 1983	10 juni 1983
660
661
662		XX november 1949								21 juni 1955	18 juni 1956	27 juni 1956	22 juli 1957	7 augustus 1957	29 september 1959	9 oktober 1959	6 februari 1962	20 april 1962	13 oktober 1964	5 november 1964	7 februari 1968	28 februari 1968	28 september 1972	23 november 1972	n.v.t.	n.v.t.	11 januari 1977	28 februari 1977	18 februari 1980	4 april 1980	13 juni 1983	21 oktober 1983
663
664
665
666		XX december 1949								20 september 1955	17 september 1956	28 september 1956	30 januari 1958	10 februari 1958	n.v.t.	n.v.t.	5 januari 1961	18 maart 1961	19 augustus 1963	30 augustus 1963	23 september 1966	14 oktober 1966	24 februari 1971	23 april 1971	n.v.t.	n.v.t.	4 juli 1977	28 juli 1977	29 september 1980	14 november 1980	11 oktober 1983	6 december 1983
667
668
669																																XX XX 1979
670
671		21 maart 1950								6 september 1955	2 oktober 1956	11 oktober 1956	16 januari 1958	30 januari 1958	26 april 1960	11 mei 1960	2 augustus 1962	12 oktober 1962	14 september 1965	7 oktober 1965	n.v.t.	n.v.t.	22 juli 1968	13 september 1968	8 juli 1974	10 september 1974	28 oktober 1980	25 november 1980	n.v.t.	n.v.t.
672		30 maart 1950								6 januari 1956	10 augustus 1957	20 augustus 1957	25 juni 1959	3 juli 1959	n.v.t.	n.v.t.	5 december 1961	26 februari 1962	13 oktober 1964	28 oktober 1964	9 november 1967	30 november 1967	25 augustus 1971	19 oktober 1971	n.v.t.	n.v.t.	8 september 1977	29 september 1977	20 maart 1980	30 mei 1980	25 september 1983	6 maart 1984
673
674																																XX XX 1979
675
676
677																																XX XX 1979
678
679
680
681																																XX XX 1979
682
683
684		5 augustus 1950								5 maart 1956	12 maart 1957	22 maart 1957	17 juli 1958	25 juli 1958	19 december 1960	30 december 1960	18 september 1963	26 november 1963	3 januari 1967	24 januari 1967	n.v.t.	n.v.t.	7 april 1971	4 juni 1971	n.v.t.	n.v.t.	12 april 1977	20 mei 1977	13 maart 1980	17 mei 1980	13 juni 1983	29 september 1983
685
686
687
688
689		1 september 1950							XX XX 1956	29 december 1956	27 januari 1959	6 februari 1959	18 juli 1961	27 juli 1961	n.v.t.	n.v.t.	15 juli 1964	28 september 1964	17 oktober 1967	6 november 1967	n.v.t.	n.v.t.	23 augustus 1972	24 oktober 1972	n.v.t.	n.v.t.	28 januari 1980	25 februari 1980	n.v.t.	n.v.t.	13 juni 1983	12 juli 1983
690
691		20 juni 1951							XX XX 1957	12 september 1957	1 oktober 1959	13 oktober 1959	13 april 1962	27 april 1962	n.v.t.	n.v.t.	7 april 1965	9 juli 1965	16 april 1968	14 mei 1968	n.v.t.	n.v.t.	4 juni 1973	31 juli 1973	n.v.t.	n.v.t.	A + B: 18 februari 1980; Bk + BDk: n.v.t.	A + B: 12 maart 1980; Bk + BDk: n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	Bk + BDk: 16 juli 1973; A + B: 11 maart 1983	Bk + BDk: 8 oktober 1974; A + B: 28 juni 1983
692
693
694
695
696																											Bk + BDk: 18 februari 1980; A + B: n.v.t.	Bk + BDk: 12 maart 1980; A + B: n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	A + B: 16 juli 1973; Bk + BDk: 11 maart 1983	A + B: 8 oktober 1974; Bk + BDk: 28 juni 1983
697																								19 februari 1971
698
699
700
701		XX september 1951								19 april 1957	25 april 1959	12 mei 1959	8 september 1961	23 september 1961	n.v.t.	n.v.t.	22 september 1964	9 december 1964	18 januari 1968	9 februari 1968	n.v.t.	n.v.t.	27 december 1972	8 maart 1973	n.v.t.	n.v.t.	8 januari 1980	5 februari 1980	n.v.t.	n.v.t.	13 juni 1983	8 september 1983
702
703
704		XX september 1951								28 mei 1957	17 juli 1959	7 augustus 1959	30 januari 1962	14 februari 1962	n.v.t.	n.v.t.	18 november 1964	16 februari 1965	8 maart 1968	29 maart 1968	n.v.t.	n.v.t.	21 februari 1973	18 mei 1973	n.v.t.	n.v.t.	21 november 1979	12 december 1979	n.v.t.	n.v.t.	25 januari 1983	16 september 1983
705