Watergraafsmeer

Vanwege het bereiken van de maximumcapaciteit van de Rietlanden bereikt was, wordt er in 1904 ten oosten van dit rangeerterrein een nieuw rangeerstation gebouwd in de Watergraafsmeer.

Geschiedenis

Vanaf de jaren '80 vinden er gesprekken plaats tussen de NS en de gemeente Amsterdam over wederzijdse wensen rondom het spoorgebied in de stad. De gesprekken gaan onder andere over het aanleggen van zes sporen tussen de Singelgracht en Amsterdam CS, de wens van de gemeente om de IJ-oever te verbouwen. Hiermee samenhangend is de aanleg van spoor 16 te Amsterdam CS en de mogelijke aanleg van een spoorverbinding naar de nieuwe wijk IJburg en verder naar Almere. De gemeente wil verder woningen bouwen op het Westerdokseiland en op het voormalige rangeerterrein Rietlanden. De NS wilde de Rietlanden liever niet opgeven om er in de toekomst een opstelterrein te kunnen realiseren. Ontwikkelingen rondom de Watergraafsmeer zorgde er voor dat de NS bereid was om de opstelterreinen Bovendok, Hoog West en Hoog Oost op te geven. Als compensatie wordt op kosten van de gemeente het terrein van de Watergraafsmeer opnieuw ingericht als opstelterrein. Het Bovendok kan plaats maken voor woningbouw, terwijl de opstelterrein Hoog West en Hoog Oost plaats maken voor voor een ringsneltram langs de IJ-oever. Spoor 16 kan hierdoor niet worden aangelegd. Ook de Dijksgracht is onderdeel van deze gesprekken, maar dit terrein wil de NS niet afstaan om de mogelijkheid open te houden tot aanleg van een vrije kruising en een eventuele nieuwe spoorlijn. De activiteiten die plaats vinden op de Dijksgracht zullen dan eveneens verhuizen naar de Watergraafsmeer. De Dijksgracht kan dan dienen als opstelterrein voor spitsmaterieel ter vervanging van het opstelterrein Bovendok. Uiteindelijk komen de gemeente en de NS overeen dat NS het Westerdokseiland en de Rietlanden verlaat in ruil voor grond in het Westelijk Havengebied.

Aanleg

Beveiliging

Voor de beveiliging van het rangeerterrein zijn er 6 seinhuizen gebouwd.

• Post T

• Post I

• Post II

• Post III

• Post IV

• Post V

Uitbreidingen

In 1939 wordt het terrein gereconstrueerd, omdat er meer behoefte ontstond aan rangeer- en opstelmogelijkheden.

Gebruik van het rangeerterrein

In augustus 1994 worden de werkzaamheden (opstellen van de nachttreinen overdag en het reinigen van materieel in de nacht) van de Dijksgracht verplaatst naar de Watergraafsmeer. In 1997 wordt ook het spitsmaterieel opgesteld tussen de spitsen door in plaats van op de Dijksgracht.

Lijnwerkplaats

Op 28 februari 1955 wordt de lijnwerkplaats Watergraafsmeer geopend voor diesellocomotieven. Deze is aan de zijde van het rangeerterrein aangelegd.

Eind jaren '60 is er sprake van de bouw van een nieuwe werkplaats voor elektrisch materieel ter vervanging van de werkplaats Amsterdam Zaanstraat, dat toe is aan een grote renovatie en mogelijk in de weg staat voor de aanleg van de nieuwe Hemtunnel.

Op 1 juni 1984 is de lijnwerkplaats gesloten. Er vinden nog wel kleine herstellingen aan het materieel plaats. Het onderhoud aan een aantal rangeerlocomotieven wordt nog wel steeds uitgevoerd, terwijl de serie 2200 wordt overgeplaatst.

Bediening

Ingaande 20 mei 1951 wordt het station aangewezen als groepshoofdstation voor wagenladingvervoer. Vanuit het groepshoofdstation worden alle wagens uit de regio verzameld om naar een van de andere 11 groepshoofdstations te worden vervoerd, zodat de wagens bij hun klanten terecht komen. Het rangeerproces op het groepshoofdstation vond als volgt plaats: Vanuit de regionale stations komen de buurtgoederentreinen aan in het groepshoofdstation aan het eind van de middag en in de loop van de avond. Aan het begin van de avond worden eerst de lokale wagens en vervolgens de wagens van de buurtgoederentreinen geheuveld en gesorteerd. Aan het eind van de avond worden de groepstreinen gereed gemaakt voor vertrek. Sommige groepstreinen worden gecombineerd voor 2 of 3 groepsstations. Tussen 23.30 en 2.00 vertrekken de groepstreinen. De wagens voor de eigen groep worden na 2.00 gesorteerd als begin voor de buurtgoederentreinen van de volgende dag. Tussen 2.00 en 5.30 komen de nieuwe groepstreinen aan op het station. Na aankomst worden zij gerangeerd in nieuwe buurtgoederentreinen voor de regionale stations. Deze vertrekken voor 8.00. De wagens voor de lokale bediening worden in de loop van de ochtend bij de klanten geplaatst.

Sluiting en opbraak

In 1984 wordt de Watergraafsmeer gesloten als groepshoofdstation en heuvelstation.

{{#switch: {{{1}}} ref refs referenties = Referenties voet voetnoot voetnoten = Voetnoten noot noten = Noten bron bronnen = Bronnen bronvoet voetbron = Bronnen en voetnoten bronnoot nootbron bronoot = Bronnen en noten voetref refvoet = Referenties en voetnoten bronnootref bronnennotenrefs alles = Bronnen, noten en/of referenties = Bronnen, noten en/of referenties

}}

• Spoorwegen in en om Amsterdam: Opstelterreinen (1) - J.M. ten Broek - Maandblad: Op de Rails, 90e Jaargang - februari 2022 Blz: 72-80 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321

---