Staatslijn K (Den Helder - Amsterdam)

De spoorlijn tussen Den Helder en Amsterdam Willemspoort heeft een lengte van 80,8 kilometer. Bij de vervanging van de Hembrug door de Hemtunnel in 1983 is de spoorlijn gedeeltelijk verlegd. Hiermee nam de lengte van de spoorlijn toe tot 83,3 kilometer.

Geschiedenis

Staatslijn K is aangelegd volgens de wet van 18 augustus 1860 door de Staat der Nederlanden. Samen met negen andere spoorlijnen maakt de aanleg onderdeel uit van de eerste Staatsaanleg van spoorwegen in Nederland. De aanleg van spoorwegen vanuit de overheid was bedoeld om de achterstand die Nederland had op het gebied van spoorwegaanleg enigszins in te halen. Met de aanleg van de spoorlijnen ontstaat een uitgebreid netwerk tussen bijna alle grote Nederlandse steden. Dit netwerk vormt nog altijd voor een belangrijk deel de ruggengraat van het Nederlandse spoorwegnet. Door vooral gebruik te maken van standaardontwerpen en -bestekken kunnen alle spoorlijnen relatief snel worden aangelegd.

Aanleg

Beveiliging

Stations

De spoorlijn kent een aantal stations, die door de Staatsspoorwegen werden gebouwd.

Den Helder

Den Helder Zuid

Koegras

Aansluitingen

De spoorlijn kent en kende diverse spooraansluitingen.

Na de Hembrug zijn er aansluitingen naar de Coenhaven aan de noordkant van de spoorlijn en de Westhaven aan de zuidkant. De aansluitingen zijn alleen te bereiken vanuit de kant van Amsterdam. De aansluitwissels zijn aangelegd net na de overweg met de Spaarndammerdijk achter de lijnwerkplaats Zaanstraat. De beide aansluitingen waren niet met elkaar verbonden, zodat het iedere keer via het hoofdspoor moest worden gereden om van de ene naar de andere aansluiting te komen.

Ingebruikname

Dienstregeling

De Hembrug is een groot knelpunt in de dienstregeling voor het treinverkeer. De brug moet 20 minuten per half uur geopend kunnen worden voor het scheepvaartverkeer. Door deze lange openingstijd is het wel mogelijk om alle activiteiten te laten gebeuren rond de Zaanstraat met het aankomende en weggaande treinverkeer. Ook de aansluitingen naar de Coenhaven en Westhaven konden in deze tijd uitgevoerd worden. Vooral het erts- en kolenvervoer vanaf het Overslagbedrijf Amsterdam kon van deze 'rust' in de dienstregeling profiteren. De beladen treinen hadden op deze manier de tijd om op snelheid te komen richting Amsterdam Centraal, wat veel tijd kostte.

Met ingang van de dienstregeling 1969/1970 gaat er een semi-sneltrein rijden van Amsterdam via Haarlem en Alkmaar naar Den Helder. Hiermee wordt een halfuursdienst geboden met treinen uit Amsterdam die via Zaandam rijden.