T - Treinstellen Plan T

In 1961 wordt een nieuw revolutionair treinstel afgeleverd, welke lijkt op het Materieel '54, maar volgens de nieuwste technieken van dat moment gebouwd is. Dit materieel zal bekend gaan worden als Materieel '64 en te verdelen in een vierdelige variant (Plan T) en een tweedelig treinstel (Plan V).

Geschiedenis

Op 6 juli 1961 maakt de 501 zijn eerste proefritten op het Nederlandse spoorwegnet. Het treinstel was omgedoopt tot Treinstel Toekomst. Het werd gezien als het prototype voor een geheel nieuwe generatie stroomlijn materieel. Men was in 1934 al met stroomlijn materieel begonnen, met de DE-III en de elektrische variant uit 1935. De serieproductie van dit type treinstel begon in 1963 met de bouw van nog eens 30 vierdelige treinstellen en 246 tweedelige treintellen. De laatste tweewagenstellen werden in 1976 geleverd. Voor de bouw van de vierdelige treinstellen was Werkspoor verantwoordelijk. Aanvankelijk dacht men dat het materieel ongeveer 30 jaar mee zou gaan, maar sommige stellen hebben de 45 jaar in rijdende dienst gehaald.

De eerste plannen voor het nieuwe type treinstel ontstaan in 1957. Het nieuwe materieel zou afwijkend zijn ten opzichte van het eerder gebouwde stroomlijn materieel. Het zou ook niet meer koppelbaar zijn met oudere typen, omdat op deze manier de technische inovaties niet of gedeeltelijk konden worden ingevoerd. Hierbij valt te denken aan elektropneumatische remsystemen, centrale deursluiting en -vergrendeling. Het meest opvallende was gewichtsreductie om op deze manier een hogere aanzetversnelling te kunnen geven. De eerste aanbieding van Werkspoor kwam in 1959 voor het Treinstel Toekomst, zoals het plan was gaan heten. Het treinstel mocht maximaal 170 ton wegen en binnen 100 seconden en 2,1 kilometer een snelheid van 120 kilometer per uur kunnen bereiken. In vergelijking, een vierwagen stel materieel '54 woog 213 ton en deed er 210 seconden over om op 120 kilometer per uur zitten. In maart 1960 werd de opdracht gegeven voor de bouw van het prototype en in juli 1961 werd het treinstel door Werkspoor afgeleverd. Dit was anderhalve maand later dan gepland. Dit werd veroorzaakt doordat de rijtuigbakken ernstiger te vervormen dan was toegestaan. Het treinstel voldeed boven verwachting. Het stel woog 163 ton en had 80 seconden nodig om 120 kilometer per uur te rijden. Na 100 seconden reed het 132 kilometer per uur.

Voor de aflevering van de 501 waren reeds de Plan U treinstellen 111-115 afgeleverd. Deze dieseltreinstellen hadden veel overeenkomsten met de elektrische variant. Zo was de kopvorm ongeveer gelijk. Deze vorm was afgeleid van de TEE DE-4 treinstellen. De treinstellen hadden eveneens beschikking over centrale deursluiting en -vergrendeling, koersrollen, ontbrekende schortplaten onder de looprijtuigen. Daarnaast waren zij eveneens lichter dan hun voorgangers. De 501 was hiermee vergeleken minder vernieuwend. In vergelijking met hun voorgangers van het materieel 1946 en materieel 1954 was het treinstel 1 treinstel, terwijl de voorlopers in feite twee kortgekoppelde tweewagenstellen waren. Hierdoor kon een aanzienlijke gewichtsbesparing bereikt worden.

Technische gegevens

De beide middenrijtuigen waren voorzien van motordraaistellen en de elektrische apparatuur bevond zich ook in en onder deze bakken. De AD was voorzien van twee stroomafnemers. Onder het Bk1 rijtuig was de laagspanningvoorziening (batterijen, motorgeneratoren en de laagspanningkast) aangebracht. Onder het Bk2 rijtuigen waren de twee compressoren aangebracht. Het Bk1 rijtuig woog 38 ton en het Bk2 rijtuig 36 ton.

Uitvoering

De treinstellen waren ontworpen in de geest van hun voorlopers. Dit hield in dat ze uitgerust waren met een bagage afdeling, een keuken/restauratie afdeling en een ruim aanbod van eerste klas plaatsen. In de serie treinstellen waren de keuken/restauratie en bagage afdeling weer vergroot. In de 501 had men getracht om deze afdelingen te verkleinen. Door de grotere uitvoering van deze afdeling pasten zij niet meer in 1 rijtuigbak en werden verdeeld over beide middenrijtuigbakken.

De rijtuigen waren voorzien van balkons midden in de rijtuigbak, direct na de draaistellen. Deze spreiding van balkons was het beste voor snelle stoptreinen en voor de langere afstand. Van buiten viel dit op bij alle treinstellen. Vanaf de bakeinde tot het eerste balkon waren er 3 ramen, in het midden tussen de balkons 5 grote ramen en 1 klein raam. Deze was al dan niet van het toilet. Vanaf het laatste balkon tot aan de cabine waren 2 ramen geplaatst.

Opvallend met de voorgangers was de veranderde kopvorm, de brede crèmekleurige band over de zijwand (met uitzondering van de deuren), de deuren die gelijk liggen met de zijwand en het ontbreken van de schortbeplating. Hierdoor leek het treinstel 'hoog' op de wielen te staan. In lijn met de voorgangers was het treinstel groen geschilderd. Het treinstel werd nog wel voorzien van bevestigingspunten voor koersborden, naast de 4 grote koersrollen die aangebracht waren. Verder was het treinstel aan de buitenzijde voorzien van emaille borden voor klasse aanduiding, treinstelnummer en niet roken.

Het treinstel 501 bestaat uit twee identieke koprijtuigen, de Bk1 en Bk2. Daartussen zijn de B en AD geplaatst. De serie treinstellen bestaan eveneens uit de identieke Bk1 en Bk2, maar daartussen zijn de AB en BD rijtuigen geplaatst.

De indeling van de 501 was als volgt:

Bk1: cabine,

AD: bagage afdeling met 1 schuifdeur

B:

Bk2:

De indeling van de 502 - 531 was als volgt:

Bk1:

AB:

BD: bagage afdeling met dubbele schuifdeuren.

Bk2:

De 501 bood aan tweede klas en aan eerste klas reizigers een zitplaats. De 502 - 531 aan tweede klas en aan eerste klas reizigers een zitplaats. Tevens waren de stellen voorzien van klapzittingen. Deze klapzitten zijn voorzien van een een dikke laag schuimrubber. Deze hebben tot de eerste revisieronde in de treinstellen gezeten. Deze werden toen vervangen door dunne klapzittingen, voorzien van een imitatie houtnerf structuur aan de bovenzijde en een grijze onderkant. Pas bij de R7 beurt werden deze weer vervangen door een zachtere versie.

Deelserie's

Plan T is in 4 subserie's afgeleverd. Deze zijn bekend als serie TT - T3. De treinstellen waren als volgt onder gebracht:

• TT: 501
• T1: 502 - 511
• T2: 512 - 521
• T3: 522 - 531

Inzet

De eerste inzet van de 501 vond plaats tussen Utrecht - Zwolle en Utrecht - Baarn. Het publiek kon op deze manier kennis maken met het nieuwe treinstel en de ervaringen werden gebruikt voor de vervolgserie treinstellen.

De inzet van de treinstellen was bedoeld voor zowel stop- als sneltreinen. Vandaar ook de uitvoering met een keuken/restauratie afdeling.

Onderhoud

De treinstellen waren gedurende hun werkzame leven in onderhoud bij de Amsterdamse werkplaats Zaanstraat.

Inzet per dienstregeling jaar

• 1963:
• 1964:
• 1965:
• 1966:
• 1967:
• 1968:
• 1969:
• 1970:
• 1971:
• 1972:
• 1973:
• 1974:
• 1975:
• 1976:
• 1977:
• 1978:
• 1979:
• 1980:
• 1981:
• 1982:
• 1983:
• 1984:
• 1985:
• 1986:
• 1987:
• 1988: 1900
• 1989:
• 1990:
• 1991:
• 1992:
• 1993:
• 1994:
• 1995:
• 1996:
• 1997:
• 1998: 5700, 9900
• 1999: 4000
• 2000:
• 2001:
• 2002:
• 2003: 5100, 7500
• 2004: 7500
• 2005: 3400, 3900, 5000, 5100, 5700, 7600, 8800
• 2006: 5700, 7500, 7600
• 2007: 3400, 3700, 5700, 6300
• 2008: 4400, 5100, 7400
• 2009: 4900, 5100, 5700
• 2010: 12100

Revisie

Voor Plan T is het volgende revisie schema van toepassing:

• H2 bij 5 jaar
• H2 bij 10 jaar
• H3/R3 bij 15 jaar
• R4 bij 20 jaar
• R6 bij 27,5 jaar
• R7 bij 35 jaar

De R4 revisie was de grote revisie, die halverwege de levensduur wordt gegeven. Hierbij wordt de hele bak kaal gemaakt en alle elektrische kabels, interieur etc vervangen door nieuw. Na de grote revisie is de geldigheid van de revisietermijn opgetrokken van 5 jaar naar 7,5 jaar.

Bij aflevering van het materieel ging men er van uit dat na vijf en tien jaar een kleine revisie zou worden uitgevoerd. Deze staan dan bekend als H2 beurten. Na vijftien jaar vind dan een grote revisie plaats, de H3. Na twintig en vijfentwintig jaar zouden nog weer een tweetal H2 beurten volgen en bij het bereiken van dertig jaar zou afvoer plaats gaan vinden. Alleen de 501 heeft een H3 beurt gehad, omdat in die tijd het schema verandert. De derde revisie wordt vervangen door een uitgebreide kleine beurt. Deze wordt in de benaming R3 genoemd. Ook krijgt de 501 als enige een R5 revisie, in plaats van een R4 revisie. De 501 is een aantal jaren ouder en heeft zijn grote revisie al gehad in 1977, terwijl de serie stellen pas vanaf 1982 aan de beurt zijn. Derhalve heeft het stel ook geen R4 revisie gehad.

De 501 heeft bij zijn R3 beurt in 1977 een complete cascorevisie gekregen. Dit houdt in dat slechte stukken plaatwerk worden vervangen door nieuw plaatwerk. Het slechte plaatwerk werd veroorzaakt door het binnendringen van water tijdens regen en wasbeurten. Belangrijkse oorzaak waren de gebruikte ramen. Pas bij de R5 beurt werden de ramen vervangen door zogenoemde 'Sprinterramen'. Bij de R3 beurt werden tevens tientallen afwijkingen gelijkt gemaakt met de serie treinstellen. Ook werd de kleine keuken in het AD rijtuig verbouwd tot volwaardige keuken.

De grote revisie, R4, bij de serie treinstellen hield onder andere in het vervangen van de polyester deuren met de grote ramen door aluminium deuren met kleine ramen, nieuwe draaicilinders voor de deuren, vervangen van de polyester dakluiken door stalen exemplaren, dichtmaken van de regengoten en het vervangen van de eerste klas bekleding.

Ten tijde van de R4 beurt voor de serie treinstellen, onderging de 501 een R5 beurt. Het stel had immers al een grote revisie gehad. De R5 beurt komt qua zwaarte tussen een kleine en grote revisie in te liggen. Er worden nog een aantal afwijkingen ten opzichte van de serie treinstellen weggewerkt en worden de ramen aangepast naar de alom gebruikte 'Sprinterramen'. Deze ramen bestaan uit 3 delen, waarvan aan de bovenzijde de ene helft als vast raam is uitgevoerd, terwijl de andere helft als schuifraam is uitgevoerd. Het treinstel wordt opnieuw geschilderd en voorzien van nieuwe bekleding in de tweede klas. Ook kreeg het stel wijzigingen zoals de serie treinstellen die kregen bij hun grote revisie beurt. Hierbij valt te denken aan het vervangen van de deuren etc. Verder wordt het treinstel voorzien van cabine ventilatie, elektrische bediende koersrollen, een statische omzetter in plaats van batterijen. Aan de bakindeling wordt niets gewijzigd, zodat er 7 toiletten in het treinstel blijven zitten en de bagage afdeling niet wordt omgebouwd tot sta ruimte.

In 1989 gaat de revisie R6 van start. Dit zou volgens de planning de laatste revisie beurt van de treinstellen worden. Bij deze revisie wordt de centrale deursluiting gewijzigd naar de standaard zoals de treinstellen vanaf 1990 tot 2010 rond rijden. Deze standaard is te herkennen aan de dubbele verbinding tussen stangen en deuren.

De laatste revisie die de treinstellen ondergingen, was de R7. Deze revisie is uitgevoerd tussen 1998 en 2002. Deze revisie was niet gepland, maar door het toegenomen vervoer en het tekort aan rijvaardig materieel werd besloten om de treinstellen Plan T alsnog een revisie te geven. Tijdens deze revisie werd het volledige interieur vervangen. De grootste verbouwing vond plaats in het BD rijtuig. De bagage afdeling kwam te vervallen en werd omgebouwd tot balkon en reizigersafdeling. Het werd hiermee een gewoon B rijtuig. De schuifdeuren en de kleine ramen werden vervangen door ramen en zwenk-zwaaideuren voor het balkon. De restauratie afdeling veranderde in een gewone open afdeling tweede klas. Het bestaande balkon werd vergroot om zo ruimte te scheppen voor het vervoer van fietsen, dit gaat wel ten koste van het toilet en de hc ruimte. De hc ruimte kwam niet meer terug in het treinstel. In het AB rijtuig werden de 4 coupés eerste klas verbouwd tot 2 open afdelingen met middengang. De kopcoupés in de Bk rijtuigen werden omgebouwd tot een open afdeling met coupé indeling. Op deze manier ontstond er een beter zicht en controle van de mensen die daar zaten. De bedoeling hiervan was het terugdringen van het aantal brandstichtingen in deze coupés. Alle banken zullen vervangen worden door individuele stoelen, welke ook gebruikt zijn in de treinstellen SM'90 en DM'90. Ook werd het verdere interieur, verlichting en toiletten vervangen of vernieuwd. Van de buitenzijde waren de gereviseerde te herkennen aan de grijs geblindeerde buitenste cabineramen en een grijze omlijsting van de overige ramen. De treinstellen 502-531 ondergingen deze revisie. De 501 werd als te afwijkend beschouwd en niet meegenomen in het fl. 70 miljoen kostende revisieplan. De terzijde gestelde en beschadigde 515 werd weer volledig opgebouwd. De 502 werd als eerste binnen genomen. Aflevering liet enige tijd op zich wachten, doordat de Bk1 naar Utrecht was overgebracht voor de expositie 'Bestemming: Klant'. Op 7 mei 1999 werd het rijtuig weer naar Haarlem overgebracht.

Bijzondere uitvoeringen

• Treinstel 520 werd van tot 2010 in Tilburg aangepast voor de rijdende tentoonstelling van het Nationaal Comité 4 & 5 mei. In het treinstel waren de volgende ruimten te vinden: Tentoonstellingsruimte, Theater ruimte, Niet weggooien tentoonstelling, VIP ruimte, Discussie ruimte en de zit coupé. Het treinstel reed 5 weken lang mee in de normale dienstregeling. Hiermee kwam het treinstel onder andere in . Op bepaalde dagen in het weekend stond het treinstel stil te voor speciale evenementen. Het treinstel werd hiermee de vervanger van de 763, welke 15 jaar eerder als '1 voor allen'-trein door het land reed.

• Treinstel 522 werd gesplitst in twee delen in Haarlem op . Het Bk1 en B rijtuig werden naar het Siemens testcentrum overgebracht te Wildenrath voor het meten van stoorstromen die kunnen optreden bij de HSL Zuid. De rijtuigen werden op 28 september 2010 overgebracht van Haarlem naar Wildenrath. Vanaf Haarlem tot Venlo stond de 6434 voor de trein. De testen vonden plaats eind 2010 en in 2011. Op 14 december 2011 kwamen de beide rijtuigen weer terug naar Nederland en werden in Amersfoort opgeslagen. De rit vond plaats achter diesel locomotief 6500 van DB Schenker Rail Nederland. De beide bakken zijn in/bij een voormalige loods van de wagenwerkplaats geplaatst in afwachting tot het volgende meet programma. Op is het halve treinstel naar Haarlem gesleept.

Wijzigingen

• Om trillingen in het interieur te voorkomen, werden de motordraaistellen van de 501 in de periode van juli 1962 tot februari 1963 voorzien van diverse oplossingen om de trillingen te veminderen. In februari 1963 vonden nog een paar proefritten plaats en daarbij werd besloten om de motorneusoplegging van schroefveren in plaats van rubber uit te voeren. Dit werd ook meegenomen voor de overige treinstellen, die reeds in aanbouw waren.
• Eind 1963 word de automatische koppeling van de 501 hoger geplaatst. Deze is op 61 cm boven de spoorstaaf geplaatst, zoals bij al het voorgaande materieel. Bij de serie treinstellen wordt de koppeling op 103,5 cm boven de spoorstaaf geplaatst. Tevens vindt een aanpassing van de zwenk/zwaaideuren plaats. De deuren worden ingekort, er worden nieuwe rubbers en een nieuw vergrendelingsmechanisme aangebracht.

• Als voorloper van de Telerail werden een aantal treinstellen van diverse materieeltypen uitgerust met een radio installatie. De 523 werd 1 van de proefstellen en werd in 1971 voorzien van deze installatie.

• In september 1982 wordt als proef bij de 501 een handbediende pneumatische rem aangebracht ter bestrijding van het doorgelijden tijdens herfstachtige omstandigheden.

• Vanaf werden de oorspronkelijke polyester deuren vervangen door aluminium exemplaren. Vervanging was nodig doordat de deuren krom begonnen te trekken als gevolg van waterinwerking. Het stalen frame van de ruiten en de veer gingen roesten. Door deze roestvorming konden ook de ruiten niet meer dicht. Tevens werden de grote zijruiten vervangen door kleinere ruiten.

• Treinstel 517 werd in omgebouwd voor proefnemingen, nadat het schade had opgelopen bij een brand te als gevolg van in de snelschakelaarkast. Naast de oorspronkelijke tractie installatie werd een draaistroomtractie installatie van Holec aangebracht. Deze installatie zou ook bij de nieuw te bouwen treinstammen IRM toegepast gaan worden. Tevens werden de bakken voorzien van draaistellen, zoals die bestemd zijn voor de proefserie SM'90. Nadat de proeven als proefstel waren afgerond, werd het op 27 juli 1992 binnengenomen in de Hoofdwerkplaats Haarlem. Bij een proefrit op 25 augustus 1992 strandde de rit als gevolg van een brand in de snelschakelaarkast. Na herstel volgde een nieuwe periode van proefritten tussen Venlo en Eindhoven. Op 23 november 1992 kwam het treinstel terug in dienst. Tot januari 1994 bleef het treinstel met de draaistroomtractie installatie rijden.

ATB inbouw

Inbouw ATB

Nummer	Inbouw in	Inbouw uit	Nummer	Inbouw in	Inbouw uit
501	22 april 1968	17 mei 1968	517	24 april 1967	12 mei 1967
502	4 december 1967	19 december 1967	518	30 augustus 1967	14 september 1967
503	16 augustus 1967	31 augustus 1967	519	13 december 1967	29 december 1967
504	26 oktober 1966	9 december 1966	520	18 maart 1968	2 april 1968
505	19 oktober 1967	3 november 1967	521	6 november 1967	21 november 1967
506	19 juni 1967	4 juli 1967	522	10 januari 1968	25 januari 1968
507	16 mei 1967	31 mei 1967	523	29 februari 1968	15 maart 1968
508	27 oktober 1967	13 november 1967	524	1 juni 1967	16 juni 1967
509	18 januari 1968	2 februari 1968	525	11 september 1967	26 september 1967
510	11 april 1968	29 april 1968	526	13 februari 1968	28 februari 1968
511	8 maart 1968	25 maart 1968	527	5 februari 1968	20 februari 1968
512	16 november 1967	1 december 1967	528	20 december 1967	9 januari 1968
513	3 oktober 1967	18 oktober 1967	529	3 april 1968	19 april 1968
514	24 november 1967	11 december 1967	530	21 februari 1968	7 maart 1968
515	2 januari 1968	17 januari 1968	531	26 januari 1968	12 februari 1968
516	26 maart 1968	10 april 1968

Huisstijl

Vanaf 1968 kwamen de treinstellen in het geel op de baan. De eerste was de 522, welke in 1968 geel werd nadat het treinstel ook hersteld werd van schade na ontspoord te zijn in Roosendaal. Ook de 503 en 521 zijn geel geworden na schade. De 503 had brandschade in de Bk en BD en de 521 reed op 2 in het spoor gelegen vaten bij Bilthoven. De 502 en 511 zijn bij een draaistelrevisie geel geschilderd.

Overzicht omschilderingen

Nummer	Groen in	Geel uit	Nummer	Groen in	Geel uit
501	5 januari 1970	1 mei 1970	517	1 december 1972	29 januari 1973
502		24 januari 1969	518		29 augustus 1969
503		25 september 1969	519		11 februari 1974
504	3 mei 1971	2 juli 1971	520		21 februari 1969
505	20 december 1971	11 februari 1972	521		19 september 1969
506	18 oktober 1971	17 december 1971	522		3 oktober 1968
507		13 mei 1977	523		28 mei 1969
508	8 augustus 1972	27 september 1972	524		25 april 1974
509	4 oktober 1972	24 november 1972	525		16 augustus 1974
510	7 april 1972	31 mei 1972	526		9 september 1970
511			527		15 december 1970
512		13 april 1973	528		9 mei 1975
513		11 oktober 1973	529		11 november 1975
514		28 november 1969	530		27 oktober 1970
515		1 december 1973	531	5 juli 1971	25 augustus 1971
516		30 juni 1970

Vernummeringen

Enkele tijdelijke vernummeringen daargelaten als gevolg van tijdelijke bakwisselingen, zijn de treinstellen niet vernummerd geweest.

Schadegevallen

• Op 2 november 1966 ontspoorde de 521 te Halfweg. Hierbij raakte alle rijtuigen beschadigd. In juni 1967 kwam het stel weer in dienst met de tussenrijtuigen van de 519. De tussenrijtuigen van de 521 werden voor onderzoek naar de Klimakammer in Wenen overgebracht. In juli 1967 kwamen de rijtuigen weer terug en werden weer in de 521 geplaatst. De uitgevoerde herstellingen werden ook gezien als een vroege revisie.

• Op 3 augustus 1970 raakte de 523 beschadigd door brand. De middenrijtuigen raakte ernstig beschadigd. Op 5 augustus 1970 kwam het stel aan te Haarlem, alwaar het werd hersteld. Op 15 maart 1971 werd het treinstel hersteld afgeleverd.

• Op raakte de 517 beschadigd door brand in de snelschakelaar van het BD rijtuig. In de Hoofdwerkplaats Haarlem werd de schade hersteld. Tevens werd het stel voorzien van een draaistroomtractieinstallatie en andere draaistellen ten behoeve van nieuw af te leveren materieel (IRM en SM'90).

• Op 23 juli 1993 raakte de 503 beschadigd door een aanrijding met een dorsmachine te . Het treinstel was onderweg als trein van naar toen het ter hoogte van een dorsmachine op zijn pad tegen kwam. Het Bk2 rijtuig raakte hierbij beschadigd. Het treinstel werd in Haarlem hersteld, waarbij het Bk2 rijtuig werd voorzien van een nieuwe kop.

• Op 31 januari 1996 werd er brand gesticht in het Bk1 rijtuig van de 515. Het stel werd na een tijdelijke bakwisseling met de 517 terzijde gesteld en afgevoerd. Het Bk1 rijtuig werd gebruikt voor brandweeroefeningen en werd in Onnen gestald. Hier werd het treinstel gevandaliseerd en vervolgens overgebracht naar Amsterdam en Haarlem om nog verder geplukt te worden. Na de plukacties werd het treinstel naar Zwolle opgezonden om op Zwolle Rangeerstation te worden neer gezet in afwachting van sloop. Op 6 februari 1998 werd het stel naar Haarlem overgebracht om het Bk2 rijtuig te wisselen met de Bk2 van de 518. Medio februari 1999 werd er echter besloten om het treinstel te laten reviseren en weer in dienst te stellen.

• Op 21 januari 1998 werd er brand gesticht in het Bk2 rijtuig van de 518. Het treinstel was op dat moment onderweg in trein 9936, toen in Leiden de brand ontdekt werd. Het Bk2 rijtuig brandde gedeeltelijk uit. Om het stel weer snel op de baan te krijgen, werd het beschadigde rijtuig uitgewisseld met die van de 515. Op 17 juli 1998 werd het treinstel na bakwisseling met de Bk2 van de 515 weer in dienst gesteld.

• Op 11 oktober 2005 raakte stel 523 beschadigd door brand in de snelschakelaar te Berghem. Het stel was als trein 4422 onderweg van 's Hertogenbosch naar Nijmegen. Het B rijtuig raakte hierbij zwaar beschadigd. In de loop van de nacht werd het treinstel via Arnhem en Utrecht naar Revisiebedrijf Haarlem overgebracht. Het B rijtuig werd niet meer hersteld en werd uiteindelijk gesloopt

Bakwisselingen

• In 1966/1967 vond een tijdelijke bakwisseling plaats tussen de 519 en 521 van de tussenrijtuigen. De stellen hadden schade opgelopen en zodoende werd tijdelijk maar 1 treinstel aan de rijdende dienst onttrokken.

• In 1993 vonden diverse bakwisselingen plaats tussen 3 treinstellen. Treinstel 503 had op 23 juli 1993 botsschade opgelopen te waarbij het Bk2 rijtuig beschadigd raakte. De 512 had op een waarbij het Bk1 rijtuig beschadigd raakte. De 512 wisselde zijn Bk1 rijtuig met die van de 503. De 517 deed op dat moment dienst met een draaistroom tractie installatie. Deze was in het BD rijtuig echter defect geraakt als gevolg van . Hierop werd het BD rijtuig gewisseld met die van de 503. In juni 1994 werden de bakwisselingen ongedaan gemaakt, zodat de 3 treinstellen allen weer met hun eigen rijtuigen in dienst kwamen na herstel.

• Omdat de 515 met een beschadigd Bk1 rijtuig kampte na brandstichting in januari 1996 en de 527 een storing had in de AB + B rijtuigen, werden deze rijtuigen tijdelijk gewisseld.

• In februari 1998 zou het Bk2 rijtuig van de 515 gewisseld met de 518, welke ook met brandstichting kampte. De daadwerkelijke wisseling vond pas later plaats, nadat in mei toestemming was gegeven tot het uitvoeren van de wisseling. Pas op 17 juli 1998 vond de daadwerkelijke aflevering van de 518 plaats.

• In september 2002 wisselden de 521 en 528 hun B rijtuigen te Amersfoort Bokkeduinen. De 528 stond aan de kant met een verbrand Bk2 rijtuig en de 521 had een verbrande tractie installatie opgelopen. De 521 kwam zo weer op de baan. Op 28 april 2003 werden de Bk1 + AB 528 + B 521 in Haarlem binnengenomen om tot 1 treinstel gevormd te worden, samen met de Bk van Plan V 424. Na de nodige aanpassingen van deze bak kwam het treinstel als 528 op XX XX XXXX weer op de baan.

• Op XX november 2005 kwam treinstel 514 aan te Haarlem, nadat op 28 november 2005 botste te Leiden. In januari 2006 werd het Bk2 rijtuig gewisseld met die van de 522. Stel 522 kreeg op zijn beurt de Bk2 van treinstel 523, dat met ernstige brandschade in het B rijtuig te Haarlem staat. Hiermee is een treinstel van schadebakken onstaan, bestaande uit de Bk1 523 + AB 523 + B 523 + Bk2 514. In de nacht van 22 op 23 april 2006 zijn deze rijtuigen door de 513 naar Amersfoort overgebracht.

Afvoer

Treinstel 515 werd op 31 januari 1996 getroffen door brand. Het treinstel werd afgevoerd op 19 maart 1996 en het werd gebruikt voor brandweeroefeningen, alwaar het Bk1 rijtuig opnieuw in brand werd gestoken. In de werkplaatsen van Onnen, Amsterdam en Haarlem werd het stel vervolgens van alle nog bruikbare onderdelen ontdaan en werd in 1997 op Zwolle Rangeerstation geplaatst in afwachting van sloop. In 1998 vond nog een bakwisseling plaats met de 518. Begin februari 1999 kwam echter het besluit om het stel alsnog een revisie te geven. Het treinstel was op dat moment al een jaar in Haarlem aanwezig.

Op 18 september 2000 rijdt de 501 zijn laatste kilometers in de reizigersdienst en komt er na 39 jaar een einde aan de stamvader van het materieel '64. Het heeft geleid tot 30 vierdelige nakomelingen en maar liefst 246 tweedelige nakomelingen. Het treinstel wordt bij de werkplaats Amsterdam Zaanstraat ontdaan van alle belangrijke onderdelen die nog voor de resterende treinstellen gebruikt kunnen worden. De oorspronkelijk afvoer was gepland voor het voorjaar van 2001, maar door een defect wordt deze planning niet gehaald. Op het moment dat het treinstel aan de kant wordt gezet, is men reeds al 2 jaar bezig om de overige treinstellen te reviseren. Het treinstel wordt als te afwijkend beschouwd en wordt niet meer gereviseerd. De kosten voor dit treinstel werden op 2,25 miljoen euro geraamd. Op 24 januari 2002 wordt het treinstel officieel afgevoerd en op 28 mei 2002 worden de Bk1 en AD in stukken gesneden en op diepladers afgevoerd naar de sloper, gevolgd door de B en Bk2 op 3 juni 2002.

Voor de sloop van de treinstellen die in 2009 waren afgevoerd, werden bij 5 sloopbedrijven offertes aangevraagd en 3 ervan hadden geen ervaring met het slopen van treinstellen. Hierop werd de Bk1 en B van de 513 naar Jos Menten in Haelen gebracht. Voor sloperij Overdie in Zaandam, werden op 28 oktober 2009 9 bakken overgebracht. Het gaat om de 503, 508 en de Bk2 van de 513. De 503 en 508 waren op 20 en 19 oktober 2009 vanuit Amersfoort Vlasakkers overgebracht naar sloperij Beelen in Vlaardingen. Op 2 november 2009 kwam Bk2 ook aan in Zaandam. Op 24 september 2011 zijn de bakken vertrokken uit Zaandam en overgebracht naar Winschoten. Op 27 september 2011 zijn ze aangekomen, alwaar zij door sloopbedrijf Van SimmereN zijn gesloopt.

Na de seriematige afvoer werden een aantal stellen, te weten de 504, 510, 511, 517, 521, 527, 529 en de AB van de 513, in Weert gestald. Aangescherpte milieu eisen van deze gemeente leidde er toe dat de al hier geplaatste treinstellen verplaatst dienden te worden. Er werd ruimte gevonden in Zwolle. In 10 slepen werden alle treinstellen overgebracht achter een V100 van VolkerRail met de 921 als 'koppelwagen'. Op 15 januari ging de 529 met de 960 op reis. Dezelfde avond volgde de 510 met de 808. Op 16 januari werden de 511 en 527 overgebracht. De 511 ging overdag met de 801 op stap en de 527 in de avond met de 838. Op 17 januari volgde overdag de overbrenging van de 521 met de 833. De 517 ging overdag op 18 januari samen met de 828. Als laatste gingen in de avond van 19 januari de 504 en de AB513. De AB513 werd in de 504 geplaatst en zo overgebracht.

Op 13 juli 2011 wordt de 520 van het opstelterrein Utrecht Cartesiusweg opgehaald door locomotief VolkerRail 203-4 en Plan V 880. Het treinstel is overgebracht naar het opstelterrein Dijksgracht.

Op 20 juli 2011 zijn de eerste treinstellen uit Nijmegen opgehaald door de VolkerRail 203-4. Het hierbij om de 819, 827 en de 524. De treinstellen zijn naar de Dijksgracht overgebracht. Als laatste bleef stel 526 over in Nijmegen. Dit stel werd in de nacht van 15 op 16 augustus 2011 van Nijmegen overgebracht naar Onnen, samen met VIRM 8735 achter een diesellocomotief van VolkerRail. Na aflevering van het VIRM stel werd weer koers gezet richting Zwolle, alwaar het stel werd neer gezet. Het stel is vervolgens nog diverse malen gebruikt als remstel om treinstellen over te brengen van onder andere Onnen en Leidschendam naar Haarlem. Ook is het stel gebruikt voor het transport van een aantal rijtuigen uit Haarlem naar Amersfoort. Na al deze uitstapjes is het treinstel overgebracht naar Swifterbant, alwaar het ter beschikking staat van hulpdiensten langs de Hanzelijn. Op 25 oktober 2011 werd het stel van Swifterbant overgebracht naar Amersfoort. Op 9 december 2011 ging het treinstel opnieuw naar Swifterbant voor vervolgoefeningen. Op 23 december 2011 vond de overbrenging plaats terug naar Utrecht via Amersfoort. Utrecht Daalsedijk was op 15 maart 2012 het vertrekpunt om weer naar Swifterbant overgebracht te worden door 4 treinstellen Plan V. De volgorde was 446 + 930 + 475 + 526 + 945. Op 8 mei 2012 kwam het treinstel weer terug naar Amersfoort, ingeklemd tussen de VIRM-VI 8662 en Plan V 953.

Afleverdata

Treinstellen Plan T 501 tot en met 531

Afleverdata

Nummer	Aflevering	In dienst	In revisie (H2)	Uit revisie (R1)	In revisie (H2)	Uit revisie (H2)	In revisie (R3)	Uit revisie (R3)	In revisie (R4)	Uit revisie (R4)	In revisie (R5)	Uit revisie (R5)	In revisie (R6)	Uit revisie (R6)	In revisie (R7)	Uit revisie (R7)	Ter zijde	Sloop(rit)
501	6 juli 1961	13 november 1961	6 september 1965	18 maart 1966	5 januari 1970	1 mei 1970	4 april 1977 (H3)	31 augustus 1977 (H3)	n.v.t.	n.v.t.	28 mei 1985	10 oktober 1985	22 april 1993	6 juli 1993	n.v.t.	n.v.t.	24 januari 2002	BK1 + AD 28 mei 2002; B + Bk2 3 juni 2002
502	XX januari 1964	XX maart 1964		XX november 1966	16 december 1970	25 februari 1971				31 maart 1982	n.v.t.	n.v.t.	21 september 1989	26 januari 1990	31 augustus 1998	21 mei 1999	11 augustus 2008	11 april 2011
503	XX januari 1964	XX maart 1964		XX december 1966	1 september 1971	22 oktober 1971				24 augustus 1982	n.v.t.	n.v.t.	5 februari 1990	26 april 1990	19 oktober 1998	16 maart 1999	2 juni 2008	27 september 2011
504	XX januari 1964	XX maart 1964		XX oktober 1966	3 mei 1971	2 juli 1971				1 juli 1982	n.v.t.	n.v.t.	13 maart 1990	31 mei 1990	28 december 1998	16 april 1999	7 juli 2008	Bk2: 16 juni 2011; AB + B + Bk1: 21 juni 2011
505	XX januari 1964	XX maart 1964		XX mei 1967	20 december 1971	11 februari 1972				4 mei 1985	n.v.t.	n.v.t.	25 juli 1990		16 maart 1999	2 juli 1999	24 oktober 2008	8 juni 2011
506	XX februari 1964	XX maart 1964		XX april 1967	18 oktober 1971	17 december 1971				22 november 1982	n.v.t.	n.v.t.	15 mei 1990	16 juli 1990	1 februari 1999	23 april 1999	3 augustus 2008	16 mei 2011
507	XX februari 1964	XX maart 1964		XX juni 1967	14 februari 1972	31 maart 1972				21 maart 1982	n.v.t.	n.v.t.	27 juni 1990		14 april 1999	29 juli 1999	23 januari 2009	1 juli 2011
508	XX februari 1964	XX maart 1964		XX december 1967	8 augustus 1972	27 september 1972				7 november 1983	n.v.t.	n.v.t.			18 mei 1999	27 augustus 1999	12 februari 2009	27 september 2011
509	XX februari 1964	XX maart 1964		XX maart 1968	4 oktober 1972	24 november 1972				28 december 1983	n.v.t.	n.v.t.			5 juli 1999	7 oktober 1999	9 september 2008	28 juli 2011
510	XX maart 1964	XX maart 1964		XX november 1967	7 april 1972	31 mei 1972				11 juli 1983	n.v.t.	n.v.t.			29 juli 1999	2 november 1999	17 april 2009	14 april 2011
511	XX maart 1964	XX maart 1964								2 maart 1984	n.v.t.	n.v.t.			30 augustus 1999	17 december 1999	17 april 2009	20 april 2011
512		XX september 1964								31 juli 1984	n.v.t.	n.v.t.			13 maart 2000	30 juni 2000	5 januari 2010	31 augustus 2011
513		XX september 1964								13 januari 1985	n.v.t.	n.v.t.				4 februari 2000	17 april 2009	AB: 21 juni 2011; Bk1 + B: XX XX 2009; Bk2: 27 september 2011
514		XX oktober 1964								24 april 1985	n.v.t.	n.v.t.			6 september 2001	21 december 2001	7 juni 2010	Bk1 30 juni 2004; Bk2 17 november 2008; AB: 12 september 2011; B: 15 september 2011
515		XX oktober 1964								4 april 1984	n.v.t.	n.v.t.			6 februari 1998	14 juli 1999	4 oktober 2008	27 april 2011
516		XX oktober 1964								13 september 1984	n.v.t.	n.v.t.			7 april 2000	5 april 2001	25 oktober 2009	6 juli 2011
517	XX november 1964	XX november 1964		XX januari 1968	1 december 1972	29 november 1973				3 januari 1983	n.v.t.	n.v.t.			7 oktober 1999	7 januari 2000	19 juni 2009	31 mei 2011
518		XX november 1964								1 maart 1985	n.v.t.	n.v.t.			26 maart 2001	17 juli 2001	14 juli 2010	B 1 juli 2004; Bk1 + AB + Bk2: 12 juli 2011
519		XX december 1964								30 oktober 1984	n.v.t.	n.v.t.			2 november 2001	5 april 2002	22 april 2010	29 augustus 2011
520		XX december 1964							22 juli 1985	26 november 1985	n.v.t.	n.v.t.			15 augustus 2000	30 november 2000	20 mei 2010	12 september 2011
521	XX december 1964	XX december 1964	n.v.t.	n.v.t.	31 mei 1972					12 augustus 1983	n.v.t.	n.v.t.			7 januari 2000	5 april 2000	26 september 2009	Bk1 + AB + Bk2: 24 mei 2011; B: 6 juli 2011
522		XX maart 1965							2 april 1985	6 augustus 1985	n.v.t.	n.v.t.			10 januari 2002		1 juli 2010	Bk2 + AB: 20 september 2011
523		XX april 1965							17 maart 1986	25 augustus 1986	n.v.t.	n.v.t.			23 januari 2001	15 mei 2001	XX XX 2006	B 6 november 2008; Bk1 + AB 17 november 2008; Bk2: 12 september 2011
524		XX april 1965								25 mei 1984	n.v.t.	n.v.t.			4 februari 2000	24 mei 2000	12 december 2009	8 september 2011
525		XX mei 1965							24 oktober 1985	4 april 1986	n.v.t.	n.v.t.			3 oktober 2000	22 januari 2001		AB 1 juli 2004; Bk2 30 juni 2004
526		XX mei 1965							13 februari 1985	18 juni 1985	n.v.t.	n.v.t.			5 juni 2000	28 september 2000	19 maart 2010
527		XX juni 1965				15 december 1970			16 september 1985	4 februari 1986	n.v.t.	n.v.t.			1 december 2000	27 maart 2001	17 september 2009	19 mei 2011
528	29 juni 1965	XX juni 1965			1 maart 1971	31 maart 1971			XX augustus 1986	22 december 1986	n.v.t.	n.v.t.			15 mei 2001	6 september 2001	11 juli 2010	Bk2: ; B: 24 mei 2011; Bk1 + AB: 6 juli 2011
529	XX juli 1965	XX juli 1965			30 maart 1971	29 april 1971				14 december 1984	n.v.t.	n.v.t.				9 maart 2000	9 september 2009	4 mei 2011
530		XX juli 1965							13 januari 1986	10 juni 1986	n.v.t.	n.v.t.			9 april 2002	31 juli 2002	2 juli 2010	15 september 2011
531	12 augustus 1965	XX augustus 1965			5 juli 1971	25 augustus 1971			20 mei 1986	30 oktober 1986	n.v.t.	n.v.t.			17 juli 2001	1 november 2001	2 juli 2010	22 augustus 2011