DE - Treinstellen DE (Blauwe Engel)

Voor de ontstoming op de nevenlijnen zocht de NS naar goedkope alternatieven om de exploitatie op deze lijnen mogelijk te maken. De NS kwam uit op stellen van N.V. Allan & Co Koninklijke Nederlandsche Fabrieken van Meubelen en Spoorwegmaterieel.

Geschiedenis

Om personeelskosten te drukken en de ontstoming mogelijk te maken op nevenlijnen, die door dun bevolkt gebied liepen in Noord en Oost Nederland, was de NS op zoek naar een goedkoop tractiemiddel. N.V. Allan & Co Koninklijke Nederlandsche Fabrieken van Meubelen en Spoorwegmaterieel kwam met een revolutionair ontwerp van een diesel-elektrisch treinstel dat toen zijn tijd ver vooruit was. Vele niet-geëlektrificeerde werden hierdoor niet meer bedreigd door sluiting. In totaal heeft de NS 30 DE-I stellen en 46 DE-II stellen besteld. De motorwagenstellen kregen de nummers 21-50 en de tweewagenstellen de nummers 61-106.

Technische gegevens

Als bijzonderheid van deze treinstellen, was dat alle tractieapparatuur onder de wagenbak geplaatst was. Dit was mogelijk gemaakt door gebruik te maken van zogenaamde underfloor motoren. Een groot voordeel van deze motoren was dat er voldoende ruimte overbleef voor reizigers en bagage. De motoren waren van fabrikant AEC, type A220. De motoren leverden een vermogen van ca 225 pk. Dit vermogen werd verkregen door gebruik te maken van een Brown Boveri uitlaatgasturbine. Zonder deze voorziening zouden de motoren maar 150 pk leveren. De treinstellen zijn voorzien van 2 tractiemotoren. Elk treinstel was voorzien van twee motorinstallatie, wat resulteerde in meer vermogen voor de motorrijtuigen. Deze hadden hierdoor een hogere aanzetversnelling. De maximumsnelheid voor de stellen bedroeg 120 kilometer per uur. De motorrijtuigen zijn voorzien van een brandstoftank van 500 liter, terwijl een tweewagenstel twee tanks van 650 liter bezat.

Voor de koeling werd een installatie van Voith gebruikt, welke een gesloten circuit was. Dit om het bijvullen tot een minimum te beperken. In de winter werd deze warmte gebruikt om de coupé's te verwarmen. In de zomer kon deze naar buiten worden afgevoerd. Echter door onvolkomenheden in het systeem liep de motortemperatuur op in de zomer. Deze dreigde de motor stop te zetten, zodat de verwarming toch aangezet werd. Hierdoor kregen de reizigers het met name in de motorrijtuigen erg warm. Pas bij de renovatie van 25 tweewagenstellen werd hier een afdoende manier voor gevonden om dit te voorkomen.

De draaistellen waren van een geheel nieuw type. Deze waren voorzien van torsiestaafvering. Deze staven zijn opgebouwd uit bladen, waardoor een grote demping ontstaat. Ook werden deze draaistellen voor het eerst voorzien van vloeistofschokdempers en zwenkarmen. Het voordeel hiervan is de kleinere slijtage van de delen ten opzichte van de gebruikelijke schenen en aspotten. Een motorrijtuig bezat twee motordraaistellen, terwijl een tweewagenstel voorzien was van drie draaistellen, waarvan de middelste bij de bakovergang motorloos uitgevoerd was.

Uitvoering

Het treinstel vertoond grote overeenkomsten met het elektrische materieel '46. De belangrijkste verschillen zijn een lager uitgevoerd dak en dunnere beplating van dak en zijwanden. Op deze manier werd een lager gewicht en lagere luchtweerstand bereikt. Ook waren de draaistellen speciaal aangepast. Deze waren voorzien van een torsiestaafvering.

De stellen zouden met name dienst doen in dun bevolkte gebieden, waar de perrons nog niet allemaal verhoogd waren. De stellen waren daarom voorzien van lage middenbalkons. De instap van een laag perron werd op deze manier vergemakkelijkt.

Een motorwagenstel was een ABDk rijtuig en beschikte over 73 plaatsen tweede klas. De zitplaatsen werden verdeeld over 45 plaatsen niet roken en 28 roken. Van deze 28 plaatsen waren er 8 facultatief eerste klas. Hierachter was een klein balkon gesitueerd. Het rijtuig beschikte ook over een bagageruimte. Doordat de apparatuur onder het rijtuig werd geplaats, ontstond hier ruimte voor. Het middenbalkon herbergde een toilet.

Een tweewagenstel bestond uit een ABk en BDk rijtuig. Het ABk rijtuig beschikte over 45 zitplaatsen niet roken, een balkon met toilet en een eerste klas coupé met 28 zitplaatsen voor rokers. Hierachter was een klein balkon met klapdeuren waarmee het kleine balkon van de BDk bereikt kon worden. Na de bakovergang was een coupé met 28 zitplaatsen roken voorzien, een groot balkon met toielt, een coupé met 32 zitplaatsen roken. Aan het eind van het rijtuig, bij de cabine, was het eveneens voorzien van een bagageruimte.

De treinstellen kwamen in een lichtblauwe kleur met rode biezen op de baan. De treinstellen werden op de kop voorzien van het logo van Allan, een vleugel. Door het voorkomen van deze stellen, kregen zij al snel de bijnaam 'Blauwe Engel'.

Inzet

Vanaf 16 december 1988 zijn de 178 en 179 in dienst gesteld op het baanvak Maastricht - Aken. Zij verdrijven hiermee de accu motorrijtuigen Baureihe 515. De stellen hebben hier gereden tot 1992, toen hier de dienst werd gestaakt tussen deze plaatsen. De stellen reden vanaf toen over de heropende lijn Heerlen - Aken. Eind 1992 werden de stellen versterkt met de 171. De stellen reden hier tot augustus 1998. Vanaf dat moment werden zij vervangen door de DM'90 stellen 3431-3433.

Revisie

Nieuw Nummer	Oud Nummer	Ombouw in	Ombouw uit	In dienst
161	88	XX mei 1974	4 juni 1975	16 juli 1975
162	92	XX oktober 1975		21 juli 1977
163	83	XX maart 1977		26 augustus 1977
164	106	XX mei 1977		10 oktober 1977
165	103	XX juni 1977		11 november 1977
166	97	XX augustus 1977		23 december 1977
167	61	XX september 1977		11 februari 1978
168	91	XX oktober 1978		17 maart 1978
169	94	XX november 1977		5 mei 1978
170	ABk: 69; BDk: 98	ABk: XX december 1977;		6 juli 1978
171	ABk: 98; BDk: 66			16 augustus 1978
172	ABk: 66; BDk: 86			28 september 1978
173	ABk: 100; BDk: 70			29 december 1978
174	ABk: 70; BDk: 68			8 februari 1979
175	ABk: 68; BDk: 64			23 maart 1979
176	ABk: 64; BDk: 62			10 mei 1979
177	ABk: 62; BDk: 82			21 juni 1979
178	ABk: 82; BDk: 72			2 augustus 1979
179	ABk: 72; BDk: 73			17 september 1979
180	ABk: 73; BDk: 66			19 oktober 1979
181	99	XX juli 1979		9 januari 1980
182	75	XX september 1979		12 maart 1980
183	67	XX november 1979		20 mei 1980
184	ABk: 63; BDk: 65			3 september 1980
185	102	XX mei 1980		23 januari 1981
186	ABk: 77; BDk: 87			12 augustus 1981

Afleverdata

Afleverdata DE-I

Nummer	Aflevering	In dienst	In revisie	Uit revisie	Ter zijde	Sloop(rit)
21		XX maart 1953			3 juni 1985	27 december 1985
22		XX mei 1953			18 juni 1985	2 januari 1986
23		XX mei 1953			11 februari 1981	XX december 1981
24		XX mei 1953			15 oktober 1981	XX oktober 1981
25		XX mei 1953			28 mei 1985	8 januari 1986
26		XX juni 1953			3 december 1982	16 maart 1984
27		XX juni 1953			15 november 1979	6 december 1979
28		XX juni 1953			12 februari 1979	XX maart 1979
29		XX juni 1953			4 mei 1983	16 maart 1984
30		XX juli 1953			4 mei 1983	XX januari 1984
31		XX juli 1953			16 februari 1982	4 oktober 1982
32		XX augustus 1953			7 juli 1981	XX augustus 1981
33		XX augustus 1953			26 maart 1984	24 oktober 1984
34		XX augustus 1953			18 juni 1985	12 februari 1986
35		XX augustus 1953			30 december 1981	XX oktober 1982
36		XX september 1953			29 mei 1985	10 januari 1986
37		XX september 1953			21 juni 1982	XX oktober 1982
38		XX september 1953			11 februari 1981	XX mei 1981
39		XX september 1953			3 december 1982	XX februari 1984
40		XX september 1953			21 juni 1982	XX september 1982
41		XX november 1953			23 mei 1985	n.v.t. (NSM)
42		XX november 1953			3 december 1982	XX november 1983
43		XX december 1953			21 juni 1982	XX oktober 1982
44		XX december 1953			21 juni 1982	XX oktober 1982
45		XX december 1953			21 juni 1982	XX oktober 1982
46		XX februari 1954			1 maart 1980	XX XX 1980
47		XX maart 1954			21 juni 1982	XX september 1982
48		XX maart 1954			21 juni 1982	XX september 1982
49		XX april 1954			10 september 1982	16 maart 1984
50		XX april 1954			10 september 1982	XX december 1982

Afleverdata DE-II

Nummer	Aflevering	In dienst	In revisie	Uit revisie	In revisie	Uit revisie	In revisie	Uit revisie	In revisie	Uit revisie	In revisie	Uit revisie	Ter zijde	Sloop(rit)
61		XX mei 1953					XX september 1977	11 februari 1978		29 juli 1985		1 september 1992	30 juni 1997
62		XX september 1953
63		XX september 1953												ABk: XX april 1971
64		XX oktober 1953
65		XX oktober 1953												BDk: XX mei 1968
66		XX oktober 1953
67		XX oktober 1953					XX november 1979	XX mei 1980		XX november 1988		XX april 1994	XX juni 1997	XX juli 1998
68		XX november 1953
69		XX november 1953
70		XX november 1953
71		XX december 1953											31 mei 1985	7 februari 1986
72		XX december 1953
73		XX december 1953
74		XX december 1953											XX XX 1984	BDk: 9 augustus 1985
75		XX januari 1954					XX september 1979	XX maart 1980		XX december 1987		XX januari 1994	XX mei 1997	XX mei 1998
76		XX januari 1954											13 november 1984	XX februari 1985
77		XX januari 1954											26 maart 1984
78		XX februari 1954											16 juli 1984	24 oktober 1984
79		XX februari 1954												ABk: XX mei 1980
80		XX maart 1954											XX februari 1985	ABk: 10 juli 1985; BDk: 7 juli 1985
81		XX mei 1954											3 juni 1985	ABk: 15 januari 1986; BDk: 9 december 1985
82		XX mei 1954
83		XX mei 1954					XX maart 1977	XX augustus 1977		XX februari 1985		XX juli 1992	XX juni 1997	XX september 1998
84		XX mei 1954												ABk: XX juli 1980; BDk: XX mei 1981
85		XX juni 1954											6 juni 1985	ABk: 10 februari 1986; BDk 21 januari 1986
86		XX juni 1954											BDk: 6 juli 1978
87		XX juni 1954												BDk: XX juli 1980
88		XX juli 1954					XX mei 1974	XX juli 1975	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	XX XX 1984	XX maart 1988
89		XX juli 1954											4 mei 1983	XX november 1983
90		XX augustus 1954											10 februari 1983	24 januari 1984
91		XX augustus 1954					XX oktober 1977	XX maart 1978		XX september 1985		XX december 1992	XX september 1997	XX augustus 1998
92		XX augustus 1954					XX oktober 1975	XX juli 1977		XX januari 1985		XX april 1992	XX september 1997	XX oktober 1998
93		XX augustus 1954											BDk: 11 maart 1983; ABk: 1 juni 1985	ABk: 23 april 1986
94		XX september 1954					XX november 1977	XX mei 1978		XX november 1985		XX januari 1993	XX december 1995	XX september 1996
95		XX september 1954											8 juni 1985	30 april 1986
96		XX september 1954											6 juni 1985	11 februari 1986
97		XX september 1954					XX augustus 1977	XX december 1977		XX juni 1985		XX maart 1992	XX december 1996	XX december 1997
98		XX oktober 1954
99		XX oktober 1954					XX juli 1979	XX januari 1980		XX oktober 1987		XX november 1993	XX juni 1997	XX juni 1998
100		XX november 1954
101		XX maart 1955	5 juni 1962	26 juni 1962	2 maart 1966	10 mei 1966	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	26 maart 1984	24 oktober 1984
102		XX april 1955					XX mei 1980	XX januari 181		XX december 1988		XX februari 1994	XX juni 1997	XX augustus 1998
103		XX maart 1955					XX juni 1977	XX november 1977		XX april 1985		XX juni 1992	XX juni 1997	XX november 1997
104		XX april 1955											ABk: 11 maart 1983
105		XX april 1955											4 mei 1985
106		XX april 1955					XX mei 1977	XX oktober 1977		XX december 1985		XX augustus 1993	XX mei 1998