Brontekst bekijken van AM (Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij)

De Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij (AM) was een spoorwegmaatschappij die heeft bestaan van 1845 tot 1867.

='''Geschiedenis'''=

Als in 1835 en 1841 de plannen voor aanleg van een spoorlijn tussen Hasselt en Aken via Maastricht niet uitgevoerd kunnen worden, wordt op 21 juli 1845 de Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij in Nederland opgericht, op dezelfde datum wordt in Pruisen de Aachen-Maastrichter Eisenbahn-Gesellschaft opgericht. Beide spoorwegmaatschappijen krijgen dezelfde directie. De initiatiefnemers, waaronder ondernemer Petrus Regout, hebben zich verenigd in het Spoorwegcomité en vinden particuliere investeerders om in de spoorwegmaatschappijen te investeren en op te richten. In 1846 wordt een concessie verkregen tot de aanleg van de spoorlijn. De aanleg begint in 1847, waarbij de spoorlijn eerst van Aken via Simpelveld en Valkenburg naar Maastricht wordt aangelegd. In de tweede fase volgt de aanleg naar Hasselt. Na de opening van de spoorlijnen naar Aken en Hasselt neemt het regionale vervoer toe, maar het grensoverschrijdende verkeer valt echter tegen. Hierdoor komt de spoorwegmaatschappij in financiële nood. Een van de maatregelen om het tij te keren, is de 'tijdelijke' sluiting van het station [[Maastricht Boschpoort|Boschpoort]] in oktober 1861. In 1860 komt de spoorwegmaatschappij geheel in Duitse handen en wordt vernoemd naar Aachener-Mastricht-Landener Eisenbahn. In 1867 komt de exploitatie in handen van de Grand Central Belge (GCB). Per 1 januari 1899 wordt de exploitatie op Nederlands grondgebied overgenomen door de [[SS (Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen)|SS]].

Naast de exploitatie van twee spoorlijnen, krijgt de spoorwegmaatschappij op 11 mei 1846 de exploitatie van de Domaniale mijn in Rolduc toegewezen. Voorwaarde hiertoe was wel dat er een zijspoor zou worden aangelegd van de mijn naar de spoorlijn tussen Aken en Maastricht. Dit zijspoor wordt pas in 1880 in gebruik genomen. Hiermee kunnen de kolen per spoor worden afgevoerd in plaats van met paard en wagen naar het Duitse Kohlscheid. In Kohlscheid worden de kolen in een trein geladen die naar Aken rijdt en dan weer terug naar Nederland. De eerste jaren worden de wagons met paardentractie afgevoerd, pas in 1880 verschijnen er stoomlocomotieven op de spoorlijn. In 1934 wordt dit zijspoor verkocht aan de NS om zo de aanleg van de [[Miljoenenlijn]] mogelijk te maken. Ondanks dat er sinds 1867 geen treinvervoer werd geëxploiteerd, bleef de maatschappij wel haar naam behouden. Pas in 1925 wordt de naam gewijzigd naar Domaniale Mijn Maatschappij N.V. In 1969 wordt de productie van steenkool beëindigd in de Domaniale mijn.


='''Spoorlijnen'''=

Door de spoorwegmaatschappij zijn 2 spoorlijnen aangelegd in Nederland, welke beide grensoverschrijdend zijn. In 1847 wordt begonnen met de aanleg van de spoorlijn naar Duitsland. Het is de eerste spoorlijn in Nederland met een spoorwijdte van 1,435 meter. In 1853 is de spoorlijn geopend tussen Aken en Maastricht. In 1854 wordt begonnen met de aanleg van de spoorlijn naar België.

* [[Spoorlijn Aken - Maastricht]];
* [[Spoorlijn 20 (Hasselt - Maastricht)]];
* [[Miljoenenlijn]] (traject tussen Simpelveld en Spekholzerheide)


='''Locomotieven'''=

Bij diverse fabrikanten zijn in totaal 18 locomotieven besteld en geleverd.


{| class="wikitable" style="width:800px; font-size:90%;" 
|-
! Serie || Fabrikant || In dienst || Type || Uit dienst || Nummer bij GCB
|- 
! 
|  ||  ||  ||  || 
|- 
! 
|  ||  ||  ||  ||  
|- 
! 
|  ||  ||  ||  || 
|- 
|}


='''Rijtuigen'''=



{| class="wikitable" style="width:1000px; font-size:90%;" 
|-
! Serie || Fabrikant || In dienst || Compartimenten || Zitplaatsen || Uit dienst || Nummer bij GCB || Opmerkingen
|- 
! 
|  ||  ||  ||  ||  ||  || 
|- 
! 
|  ||  ||  ||  ||  ||  || 
|- 
! 
|  ||  ||  ||  ||  ||  || 
|- 
|}


='''Opheffing'''=




{| class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both; width:100%;"
|
<big><big>'''Bronnen, Referenties en/of Voetnoten'''</big></big>
* '''Limburgse mijnen en het spoor''' - {{Sc|R. Liebrand en P. van den Boorn}} - ''Maandblad: Op de Rails, 92e Jaargang - maart 2024 Blz: 114-123 ''Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321''
----
<references></references>
|}

[[Categorie: AM (Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij)]]