SM'90

Uit Somda RailWiki
Versie door Taigagaai (overleg | bijdragen) op 2 jan 2021 om 21:44 (Inzet in 1997/1998.)
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

Voor de vervanging van de treinstellen type Plan T / Plan V werden 9 treinstellen besteld die dienden als prototype voor een grote order nieuw stoptrein materieel. De treinstellen krijgen de bijnaam Railhopper.

De 2109 in Zwolle
foto: Martin Verwoert


Geschiedenis

Op worden er 9 treinstellen besteld bij Talbot in Aken. De treinstellen dienen als proefserie voor een grotere order voor de bestelling van ongeveer 250 treinstellen in twee- en driedelige uitvoering. Als gevolg van diverse problemen met de computergestuurde besturings- en diagnosesystemen is deze order niet geplaatst bij Talbot en bleef Plan T/Plan V langer in dienst. Gedane ervaringen met deze treinstellen zijn later verwerkt in de bestellingen DM'90 en DD-IRM.

Op 20 januari 1993 werd het eerste treinstel SM'90 door diesellocomotief 2330 als trein 82140 naar Zwolle overgebracht. Het was de eerste van een serie van negen treinstellen: de El2 2101 t/m 2109. De bijnaam voor SM'90 werd Railhopper, bedacht door een NS'er. Treinstel 2103 werd, t.b.v. bezichtiging door HGB-personeel, via Utrecht naar Zwolle overgebracht. De Buiten Profiel status maakte het noodzakelijk te passen en meten of alle perrons te Utrecht wel geschikt waren. Hiertoe werd het transport aan perron te Boxtel aan de kant gezet en werd beslist dat het transport niet op spoor 4 mocht binnenkomen. Verbazing alom toen dit toch gebeurde...


Technische gegevens

Toelatingsgegevens spoorwegvoertuig
Typegegevens
Voertuigcategorie Elektrisch tweewagentreinstel (El2)
Configuratie Bk - ABk
Voertuignummer 2101 – 2109
Configuratie Bakcode: 410 Bk
Bakcode: 411 ABk
Fabrikant mechanisch Talbot
Fabrikant electrisch Holec
Bouwjaar 1993
Terzijde stelling 2005
Afvoer jaar 2007
Maximale treinsamenstelling 3 treinstellen
Basisgegevens van het type
Lengte over de koppelingen 52.340 mm
Aantal assen / Configuratie 8 / 2'Bo' + Bo'2'
max/min. wieldiameter 920 / 840 mm
Hart op hart draaistellen 17.920 mm
Asafstand binnen draaistel 2.500 mm
Fabrikant draaistellen Stork RMO (serie 9000)
Draaistelcode motordraaistel Mv
Draaistelcode loopdraaistel Li
eigen totaal gewicht 97.000 kg
maximaal totaal gewicht 116.000 kg
Aslast (leeg/beladen)
Tonmetergewicht (leeg)
Soort remsysteem ?-R-A-Mg-ep-D
Remgewicht (leeg/beladen)
Technisch maximum snelheid 160 km/h
Infra eigenschappen
energievoorziening 1.500 V DC
omgrenzingsprofiel OPS- NL (met beperkende voorwaarden)
kleinste boogstraal 135 m
baanvakbelastingcategorie C2
treindetectlesystemen geschikt voor alle detectiesystemen
treinbeïnvloedingssysteem ATB-EG


Motordraaistel type Li
Loopdraaistel type Li

De treinstellen hebben een lengte van 52,340 meter, een hoogte van 4,142 meter en een maximumbreedte van 3,200 meter. De vloer ligt op 116 centimeter boven de spoorstaaf. Het gewicht van een treinstel is 98,5 ton. Een treinstel is voorzien van vier tractie motoren van type . Elke motor heeft een vermogen van 278 kW (379 pk). Het treinstel heeft een totaal vermogen van 1.112 kW (1.515 pk). Deze motoren zijn vol afgeveerd opgehangen. Een motordraaistel beschikt over twee tractiemotoren. Het treinstel is ontworpen voor een snelheid van 160 kilometer per uur. De normale dienstsnelheid is begrensd op 140 kilometer per uur. Het ABk rijtuig is voorzien van een stroomafnemer, type van . Om te voorkomen dat er een te hoge stroom door het treinstel komt te lopen, is er op het balkon van het ABk rijtuig een snelschakelaar geplaatst. Een treinstel is van een aantal beveiligingen voorzien. Ter voorkoming van wielslip zijn de treinstellen voorzien van een antislipregeling. Deze zorgt er voor dat het vermogen naar de wielen wordt verminderd. Het treinstel is voorzien van een elektrische installatie die drie spanningen kent. Er is een gelijkspanningsnet van 110 volt en een wisselspanningsnet van 220/380 V 50 Hz. Onder het k rijtuig zijn de twee compressoren opgenomen. Deze kan liter lucht per minuut leveren. Deze lucht wordt gebruikt voor de diverse elektro-pneumatische apparatuur. Voor het leveren van stroom voor de stuurstroom en verlichting, is onder het rijtuig een statische omzetter opgenomen van , type. Deze zet de 1.500 Volt bovenleidingspanning om in 110 V gelijkspanning voor de stuurstroom en 220/380 V 50 Hz voor de verlichting. De statische omzetter levert een vermogen van ca. 30 kW. Verder zijn er nog twee kleine statische omzetters van 0,7 kW - 24 V DC aanwezig voor de railremmmen. Onder het k rijtuig bevinden zich de . Het treinstel beschikt over 24 zitplaatsen eerste klas, 113 (bij 4 op een rij) of 133 ( bij 5 op een rij) zitplaatsen tweede klas en 24 klapzittingen. De aanduiding voor het treinstel is El2. Het rijtuig Bk heeft als bakcodenummer 410. Het rijtuig ABk heeft als bakcodenummer 411. De motordraaistellen van het Stork RMO type 9500 hebben als draaistelcode Mv en zijn genummerd: 001 … 023. De loopdraaistellen van het Stork RMO type 9501 hebben als draaistelcode Li en zijn genummerd: 001 … 023. De wielen hebben een diameter van 92 centimeter als zij nieuw zijn. De minimale wieldiameter is 84 centimeter. De asindeling is 2'B' + B'2'. De afstand tussen de draaistellen bedraagt 17,92 meter. De radstand van de draaistellen is 2,50 meter. Zowel één motor- als ook één loopdraaistel waren ter beproeving als kruisankerdraaistel uitgevoerd. De treinstellen zijn voorzien van de fabrieksnummers .

Uitvoering

Het materieel werd als eerste van het materieel park van de NS voorzien van een data netwerk door middel van boordcomputers.

De automatische Scharfenberg koppeling van het treinstel hangt op een hoogte van 107 centimer boven de spoorstaaf. De koppeling is aan de bovenzijde voorzien van een stuurstroomkoppeldoos. In deze koppeldoos zijn verende pencontacten verwerkt die zorg dragen voor de overdracht van opdrachten tussen gekoppelde treinstellen. Een automatisch wegklapbare kap zorgt voor de bescherming van de contacten. Deze kap kan vergrendeld worden als er gekoppeld wordt met ander materieel om een treinstel te slepen. Onderling zijn de treinstellen kort gekoppeld, welke alleen in werkplaatsen los gemaakt kan worden.

Een aantal treinstellen kreeg bij wijze van proef een 3 + 2 zitplaatsopstelling in de tweede klas. De treinstellen 2105 t/m 2109 werden daarmee uitgerust. Het treinstel werd daardoor breder (3,20 m), waarmee het een buitenprofielstatus verwierf. De gevolgen hiervan waren o.a. dat de treinstellen elkaar op de vrije baan niet mochten tegenkomen en een kruiswissel tussen perrons niet in afbuigende stand mochten nemen.


Inzet

De eerste proefritjes met SM'90 werden begin juli 1993 met de 2101 gehouden op het emplacement te Zwolle. Op 26 juli 1993 werd de eerste proefrit op de hoofdbaan gehouden: de 2101 maakte een slag Zwolle-Meppel v.v.. De 2104 stond van 26 augustus t/m 7 september 1993 ter bezichtiging in het Spoorwegmuseum opgesteld. In november 1993 begon een instructieprogramma voor machinisten van standplaats Zwolle, dat duurde tot eind januari 1994. Op 19 januari 1994 neemt de minister van Verkeer en Waterstaat, Hanja Maij-Weggen, de eerste trein officieel in gebruik. Op 24 januari 1994 rijdt SM'90 voor het eerst de gehele dienst op de lijn Zwolle - Emmen. Er waren zes diensten gesteld in de omloop ZT. Zij beginnen steeds in Zwolle. Op maandag tot en met vrijdag rijden de treinen 3824 en 8011 met drie gekoppelde stellen. Op zondag rijdt trein 8043 ook met drie treinstellen. Tijdens dit proefbedrijf werd in de eerste maanden door reizigers en personeel geklaagd over een in het interieur hoorbare fluittoon. Een spoel, later ook in DD–IRM 1 toegepast, was de boosdoener. Tijdens de winter 1993/1994 bleken er problemen met de verwarming te zijn, waardoor de Railhoppers tot eind februari 1994 aan de kant stonden. Op 22 maart 1994 werd de 2101 naar Venlo gesleept t.b.v. overbrenging naar Wenen voor een bezoek aan de Klimakammer, waarvandaan het op 10 mei terugkeerde. Na een onderbreking van het proefbedrijf in april 1994 wegens problemen met transformatoren, was het al weer snel afgelopen. Nadat begin mei 1994 een stel tussen Coevorden en Gramsbergen strandde, werden ze helemaal uit de dienst gehaald en mocht de reizigers tussen Zwolle en Emmen weer 'ouderwets' van mat. '54 genieten. Men startte met een technisch proefbedrijf zonder reizigers tussen Zwolle en Leeuwarden en incidenteel een slagje Zwollle - Groningen in de serie 8100 (anno nu: 9100). Vanaf het najaar 1994 reden enkele gekoppelde stellen tussen Zwolle en Emmen. Voor deze ritten werd gebruik gemaakt van een beperkte groep machinisten. Tevens werden in deze periode wijzigingen aan de treinstellen uitgevoerd, zodat deze bedrijfszekerder gemaakt werden. Het proefbedrijf ging onverminderd door.


In de dienstregeling 1994/1995, welke in gaat op 29 mei 1994, zal er voor het eerst een volledige omloop voor de treinstellen worden gemaakt in de series 3800 en 8000. Dit zijn de stop- en sneltreinen Zwolle - Emmen.

In de dienstregeling 1995/1996 zijn er diensten voor de 9 treinstellen.


In de dienstregeling 1996/1997 zijn er diensten voor de 9 treinstellen.


In de dienstregeling 1997/1998 zijn er diensten voor de 9 treinstellen. Op 8 oktober 1997 worden de treinstellen aan de kant gezet, nadat trein met het treinstel El2 21 is gestrand met rokende remmen. Ook de El2 21 komt als trein tot stilstand met rokende remmen. Door het onderhoudsbedrijf Zwolle wordt de oorzaak achterhaald. Bij de El2 21 is er sprake van het uitvallen van het elektrodynamische remsysteem. Het pneumatische systeem werd geactiveerd maar de rem hiervan begon te roken. Van de El2 21 was de parkeerrem niet losgemaakt.


In de dienstregeling 1998/1999 zijn er diensten voor de 9 treinstellen.


In de dienstregeling 1999/2000 zijn er diensten voor de 9 treinstellen.


In de dienstregeling 2000/2001 zijn er diensten voor de 9 treinstellen.


In de dienstregeling 2001/2002 zijn er diensten voor de 9 treinstellen.


In de dienstregeling 2003, die begint op 15 december 2002, zijn er diensten voor de 9 treinstellen. In het voorjaar van 2003 staan alle treinstellen aan de kant als gevolg van scheurtjes in de assen. De assen moeten hierop vervangen worden. Doordat de vervanging op zicht laat wachten, springt Plan V bij in de series 3800 en 8000.


In de dienstregeling 2004, welke op 15 december 2003 begint,

In de dienstregeling 2005, welke op 12 december 2004 begint,


Onderhoud

De treinstellen krijgen hun onderhoud in de lijnwerkplaats van Zwolle. Het herstellen van botsschade en revisie vinden plaats in de hoofdwerkplaats van Haarlem.


Inzet per diensregeling jaar

De inzet per dienstregeling jaar en eventuele bijzonderheden.


Revisie

In 2006 zouden de treinstellen toe zijn aan hun midlife revisie. Dit werd hen echter niet gegund en werden derhalve aan de kant gezet.


Bijzondere uitvoeringen

Wijzigingen

  • Na klachten over de harde zittingen, worden deze vanaf 1996 vervangen door zachtere zittingen. Deze zijn vergelijkbaar met de zittingen in het DM'90.


Cabine airco

In 1998 werd begonnen om de treinstellen te voorzien cabine airconditioning. Dit vond plaats in de Hoofdwerkplaats Haarlem. Op 1 september 1998 arriveerde de El2 2108 in Haarlem, maar vanwege een gebrek aan onderdelen is het treinstel teruggestuurd naar Zwolle. Op 7 oktober 1998 arriveerde het treinstel nogmaals in Haarlem voor inbouw van de airco.

Nummer Ombouw in Ombouw uit
Inbouw cabine airco
2101 23 maart 1998 7 mei 1998
2102 29 juni 1998 7 juli 1998
2103 19 augustus 1998 1 september 1998
2104 7 mei 1998 20 mei 1998
2105 2 juni 1998 10 juni 1998
2106 15 juni 1998 22 juni 1998
2107 4 augustus 1998 19 augustus 1998
2108 7 oktober 1998 20 oktober 1998
2109 9 juli 1998 3 augustus 1998


Vernummeringen

De treinstellen zijn gedurende hun levensloop niet vernummerd.


Schadegevallen

  • Op september 2001 loopt treinstel 2106 schade op aan het Bk rijtuig. Op 1 oktober 2001 wordt het treinstel binnengenomen in de werkplaats van Haarlem. Op 26 maart 2002 wordt het treinstel weer naar Zwolle gesleept door de ICM-IV 4209 + ICM-III 4082. Het treinstel is niet in herstelling genomen. In Zwolle zal een bakwisseling plaats gaan vinden met treinstel 2108.


  • Op 2002 loopt het treinstel 2108 schade op aan het ABk rijtuig. In april 2002 vindt een bakwisseling plaats met treinstel 2106. De beschadigde rijtuigbakken zijn als 2108 op 24 juni 2002 naar Haarlem gesleept. Op 23 januari 2003 is het treinstel terug naar Zwolle gesleept.


Bakwisselingen

  • Door schade aan de Bk 2106 en ABk 2108 heeft in april 2002 een bakwisseling plaatsgevonden. De beschadigde bakken werden samengevoegd tot treinstel 2108. Treinstel 2106 is op 11 april 2002 in dienst gekomen met de ABk 2106 + Bk 2108.
Nummer ABk Bk Datum bakwisseling Reden voor wisseling
Permanente bakwisselingen
2106 ABk 2106 Bk 2108 11 april 2002 Botsschade Bk 2106
2108 ABk 2108 Bk 2106 11 april 2002 Botsschade ABk 2108

Afvoer

De gehele serie werd aan het eind van dienstregeling 2005 op 10 december 2005 buiten dienst gesteld. Ze werden in Zwolle verzameld en in groepjes van 3 treinstellen werden de stellen overgebracht van Zwolle naar Onnen. Op 11 december 2005 strandde de combinatie te Herfte aansluiting en kwamen terug naar Zwolle in verband met een defect aan de . Op gingen de stellen als nog naar Onnen.

Op 18 oktober 2006 werd treinstel 2109 gebruikt voor een rampenoefening op Utrecht Centraal. Hierbij werd het stel inwendig en uitwendig bewerkt, waarbij forse schade ontstond. Na afloop van de oefening werd het treinstel naar Amersfoort Vlasakkers overgebracht. Op 14 februari 2007 werd het stel vanuit Amersfoort naar Zwolle overgebracht voor verdere onttakeling.


Sloop

Op 16 januari 2007 werden de 2102 en 2103 vanuit Onnen naar Zwolle gesleept. Op Zwolle Katwolde werden de treinstellen gescheidden en van de apparatuur onder de bakken ontdaan. Op diepladers maakten zij hun laatste reis naar sloperij Houben in Hasselt. Op 17 januari volgde de 2107 en op 18 januari de 2108. De treinstellen waren nauwelijks ontdaan van hun interieur, welke eventueel hergebruikt zou kunnen worden in Plan T of DM'90. Ook de ATB kasten en de programmable logic controllers waren niet verwijderd uit de treinstellen. Deze konden nogmaals gebruikt kunnen worden in ander materieel. Het enige dat gedemonteerd was, was de cabine inrichting. Op 15 februari 2007 volgde de tweede tranch treinstellen. De 2101 en 2105 werden overgebracht vanuit Onnen naar Zwolle door de 6441. Uiteindelijk zijn de treinstellen via de boot in Hasselt gekomen. Op 16 februari volgden de 2104 en 2106 achter de 6443 dezelfde weg. Deze stellen waren in Onnen beter onttakeld dan de eerste vier treinstellen.


Museummaterieel

Het enige dat bewaard is gebleven van SM'90 is de kop van de Bk 2106 (ex Bk 2108). Deze ligt veilig opgeborgen in de museumloods te Blerick en was in eerste instantie bewaard voor de tentoonstelling Hoogspanning, die van 28 juni t/m 31 augustus 2008 in het Spoorwegmuseum te zien was. Na afloop keert de kop terug naar Blerick. In november 2015 wordt bekend dat de kop tentoon gesteld zal gaan worden in het openbaar vervoer museum Transit Oost in Winterswijk. In 2016 zal de kop naar Winterswijk worden overgebracht, wanneer de werkplaats wordt opgeleverd.


Afleverdata

Nummer Afleverdatum In dienst Ter zijde Sloop(rit)
Afleverdata
2101 20 januari 1993 23 januari 1994 10 december 2005 15 februari 2007
2102 16 maart 1993 23 januari 1994 10 december 2005 16 januari 2007
2103 27 april 1993 23 januari 1994 10 december 2005 16 januari 2007
2104 27 mei 1993 23 januari 1994 10 december 2005 16 februari 2007
2105 28 juni 1993 23 januari 1994 10 december 2005 15 februari 2007
2106 29 juli 1993 23 januari 1994 10 december 2005 16 februari 2007
2107 24 augustus 1993 23 januari 1994 10 december 2005 17 januari 2007
2108 16 september 1993 13 Oktober 1994 10 december 2005 18 januari 2007
2109 9 november 1993 23 januari 1994 10 december 2005 19 februari 2007