Hanzelijn

Uit Somda RailWiki
Versie door Taigagaai (overleg | bijdragen) op 16 aug 2020 om 23:54 (Beveiligde "Hanzelijn" ([Hernoemen=Alleen beheerders toestaan] (vervalt niet)))
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

De Hanzelijn is een spoorlijn van 50 kilometer en verbindt Zwolle en Lelystad met elkaar via Kampen en Dronten. De spoorlijn is op 9 december 2013 in gebruik genomen. In Lelystad sluit de lijn aan op de Flevolijn uit Weesp en bij Zwolle sluit de lijn aan op de Veluwelijn ter hoogte van Hattem.

Geschiedenis

Ten tijde van de drooglegging van de polders in de jaren '60 die de provincie Flevoland vormen, waren er al ideeën om een spoorlijn aan te leggen tussen de Randstad en noord Nederland. In 1969 werd door een aantal gemeenten hiervoor een stichting opgericht. Zij streefden een verbinding na die Amsterdam verbind met Groningen via de IJsselmeerpolders, Heerenveen en Drachten. Voor het oostelijk deel van Flevoland was reeds een traject getekend voor een spoorlijn van Lelystad naar Zwolle. Het uiteindelijke tracé volgt dit plan grotendeels. In 1980 werd begonnen met de aanleg van de spoorlijn vanaf Weesp naar Lelystad. Deze lijn werd in twee gedeelten geopend op 29 mei 1987 en een jaar later op 28 mei 1988. Bij de bouw van deze spoorlijn werd voor het station Lelystad Centrum rekening gehouden met eventuele uitbreiding van het station en doortrekking van de spoorlijn in de richting van Zwolle. De benodigde grond voor deze doortrekking bleef eigendom van de rijksoverheid en boeren konden deze grond pachten. In Dronten werd op de tekentafel al rekening gehouden met deze spoorlijn en werd ten noorden van het centrum een strook van circa 180 meter breed gereserveerd voor de spoorlijn.


Planning

De aanleg van de nieuwe spoorverbinding wordt in 1993 opgenomen in het "Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport 1995-1999". Dit gebeurd naar aanleiding van de "SVV-haalbaarheidsstudie Zuiderzeespoorlijn/Hanzespoorlijn". Met de aanleg zou mogelijk nog voor het jaar 2000 begonnen kunnen worden. Al in 1996 wordt duidelijk dat dit niet haalbaar is. De nieuwe datum van oplevering wordt 2007. Ook deze datum is niet haalbaar en in 2001 wordt bekend dat de oplevering pas in 2009 plaats zal vinden. Ook deze planning gaat niet door en in 2002 wordt bekend dat de lijn op zijn vroegst in 2011 en op zijn laatst in 2014 opgeleverd gaat worden. De reden van het uitstel van oplevering is dat de Tweede Kamer het niet eens kon worden hoe de doortrekking vanuit Lelystad plaats moest vinden. Er is een variant om de lijn door te trekken via Emmeloord, Heerenveen en Drachten naar Groningen (Zuiderzeelijn). De andere variant is de lijn door te trekken naar Zwolle via Dronten en Kampen (Hanzelijn). Voor de uitvoering als Zuiderzeelijn werd de mogelijkheid onderzocht om dit als monorail zweeftrein uit te voeren. Anderzijds was er geen geld voor de aanleg, door dat de aanleg van de HSL-Zuid en Betuweroute meer geld kosten dan voorzien was.


Aanleg

In december 2003 wordt het besluit genomen door minister Karla Peijs uit het kabinet Balkenende II om de spoorlijn vanuit Lelystad door te trekken naar Zwolle. Op 4 juli 2006 worden de contracten getekend voor de aanleg van de Drontermeertunnel en de aanleg van de spoorbaan van de tunnel naar Lelystad. De tunnel zal een lengte gaan krijgen van 790 meter onder het Drontermeer. Het diepste punt van de tunnel ligt op 4,20 meter onder de vaargeul.

Op 30 januari 2007 gaat de eerste schop in de grond. De bouw van de nieuwe lijn houdt tevens in dat het station Lelystad Centrum wordt verdubbeld in sporen, Bij Dronten komt een viersporig station en bij Kampen Zuid een tweesporig station. Er wordt een nieuwe spoorbrug gebouwd bij Hattem, waar zowel de Hanzelijn als Veluwelijn over heen geleid moeten worden. Een tunnel onder het Drontermeer alsmede een faunapassage worden aangelegd. Bij Swifterbant worden inhaalsporen aangelegd om goederentreinen aan de kant te nemen en deze in te laten halen door snellere treinen. In Zwolle wordt een extra perron gebouwd om de treinenloop goed af te kunnen wikkelen.

In de spoorlijn zijn twee grote kunstwerken opgenomen. Bij Dronten is er onder het Drontermeer een nieuwe tunnel gegraven. Bij Zwolle is de oude IJsselbrug uit 1935 vervangen door een nieuwe brug die geen hinder oplevert voor de scheepvaart, de Hanzeboog.


Beveiliging

De spoorlijn wordt voorzien van ATB en ERTMS. Hierdoor is het mogelijk om met 200 kilometer per uur over de Hanzelijn te rijden. In de boog bij Dronten moet worden afgeremd tot 160 kilometer per uur. Vanwege het ontbreken van voldoende materieel met ERTMS blijven de treinen met 140 kilometer per uur over de spoorlijn rijden. Materieel dat is uitgerust om onder ERTMS te kunnen rijden, rijdt echter op de ATB op de spoorlijn. Daarnaast zijn er naast de baan seinen geplaatst. Een verhoging van de snelheid en de invoering van ERTMS is pas na 2020 aan de orde.


Testritten

Vanaf de zomer 2012 worden voor ongevoor 800 machinisten wegleerritten gereden. Voor het wegleren wordt regelmatig gebruik gemaakt van treinstellen Plan V.

  • Op 30 augustus 2012 reed de 469 wegleerritten
  • Op 1 november 2012 reed de 465 wegleerritten
  • Op 9 november 2012 rijdt de 4084 een rit voor de pers van Lelystad naar Zwolle.


Opening & ingebruikname

De eerste treinen die over het nieuwe spoor rijden, zijn de werktreinen van de aannemer in december 2011. Na de oplevering vinden testritten plaats met verschillend materieel en verschillende doeleinden. Zo moet het machinisten korps worden opgeleid om wegbekendheid op te doen op de nieuwe lijn, moeten de hulpdiensten uit gemeenten langs de nieuwe spoorlijn vertrouwd worden gemaakt met problemen op het spoor. Ook worden er testritten gehouden om de gesteldheid van de baan, beveiliging etc te meten.

Voorafgaand werd de nieuwe spoorlijn officieel geopend door koningin Beatrix op 6 december 2012. Zij reed met de koninklijke trein, bestaande uit locomotief 1732 + Sr 12 + Sr 10 + Sr 11 + 1751, van Den Haag Hollands Spoor naar Lelystad Centrum. In Lelystad beginnen de openingshandelingen met het drukken op een grote, rode knop door de Koningin. In Lelystad stappen onder andere voorzitter Marion Gout van ProRail, NS directeur Bert Meerstadt, de commissaris van de koningin en de burgemeester van Lelystad in de trein. De koninklijke trein wordt voorafgegaan door locomotief 6430, welke het spoor schouwt. In Dronten en Kampen Zuid stappen ook enkele provinciale en gemeentelijke genodigden in de trein. Voor de genodigden die geen plaats hebben in de koninklijke trein, rijdt de nieuwe DDZ 7540 als extra trein van Lelystad naar Zwolle. In Zwolle wordt de trein op spoor 1 binnen genomen en worden de gasten uit de trein welkom geheten door Ank Bijleveld, commissaris van de Koningin in Overijssel en burgemeester Henk Jan Meijer van Zwolle. Na enkele toespraken wordt het officiële gedeelte voortgezet in de Buiten Sociëteit te Zwolle. Op 8 december 2012 mogen omwonenden en belangstellenden gratis reizen tussen Zwolle en Lelystad. Hiervoor reden twee setjes DDZ (7507 + 7526 en 7541 + 7519) en een SLT (2656). Deze SLT verving de oorspronkelijk geplande Blokkendoos van het NSM. Door de sneeuwval van de voorgaande dagen was het niet verantwoord om met dit oude materieel de ritten te gaan rijden. Door de enorme toeloop moest er extra materieel ingezet worden (VIRM 8728 + 9425). Op 7 december 2013 hebben de ritten met het Blokkendoosmaterieel alsnog plaats gevonden.


Wijzigingen

  • In het najaar van 2017 wordt de spoorlijn geschikt gemaakt voor testritten met nieuw materieel. Alle meetapparatuur die nodig is voor de toelating, wordt ter hoogte van Kamperveen geplaatst. Hierdoor is het niet meer nodig dat nieuw materieel op diverse trajecten verschillende soorten testritten hoeven te maken.


Stations

Lelystad Centrum


Dronten


Kampen Zuid


Zwolle


Dienstregeling

Vanaf 9 december 2012 zal de Hanzelijn in het spoorboekje van de NS worden opgenomen. Over het nieuwe traject gaan twee keer per uur per richting de intercity's Groningen/Leeuwarden - Zwolle - Schiphol - Den Haag rijden. In dezelfde frequentie rijdt er een stoptrein Amsterdam - Lelystad - Zwolle. Op vroege en late uren en in het weekend zal de intercity doorgetrokken worden naar Vlissingen. Tevens is in de dienstregeling rekening gehouden met goederentreinen over de nieuwe lijn. Deze rijden vanaf december 2013 over de lijn. DB Schenker rijdt met de aan- en afvoertreinen 61030/61300 Kijfhoek - Onnen over de Hanzelijn. Ook Bentheimer Eisenbahn/Locon rijdt over de lijn met de containertrein Kijfhoek - Coevorden Heege. In Swifterbant houden de goederentreinen een tussenstop om snellere reizigerstreinen te kunnen laten passeren.


Ongevallen